شاید شنیده باشید که می‌گویند نه گفتن یک مهارت است که باید آن را یاد بگیریم و تمرین کنیم. چرا نه گفتن مهم است؟ چون گاهی افراد از شما خواسته‌های نا به جا و اشتباه دارند و یا باجگیری عاطفی انجام می‌دهند تا به خواسته‌هایشان عمل کنیم اما عمل کردن به آنها، به شخصیت و اعتماد به نفس‌مان آسیب می‌زند. در این مقاله ابتدا توضیح می‌دهیم که چرا برخی از افراد مهارت نه گفتن ندارند، چگونه باید این مهارت را یاد بگیریم و انجام بدهیم و در چه شرایطی در رابطه عاطفی باید نه بگوییم و از خودمان دفاع کنیم؟

چرا نه گفتن بلد نیستم؟

طرحواره ایثار در شما فعال است

افرادی که طرحواره ایثار دارند، یعنی بیش از حد ایثارگر هستند و نیازهای دیگران را مقدم بر نیازهای خودشان می‌دانند، توانایی نه گفتن ندارند چون با نه گفتن، عذاب وجدان، احساس گناه و یا ترس به آنها دست می‌دهد. ترس از طرد شدن، ترس از ترک شدن و یا ترس از عصبانی و یا دلخور شدن دیگران، باعث می‌شود فرد دارای طرحواره ایثار نتواند نه بگوید.

تمایل زیاد به کمک کردن به افراد در رفع نیازهایشان

برخی از افراد تمایل شدیدی به کمک کردن به افراد در کارهایشان یا در رفع نیازهایشان دارند. مثلا اگر شریک عاطفی‌شان می‌گوید:«تو باید نیاز جنسی منو برآورده کنی.» چون این افراد تمایل شدیدی به کمک کردن دارند و احساس مسئولیت زیادی می‌کنند، نمی‌توانند نه بگویند و هرطور که شده آن را انجام می‌دهند.

شنا نگران هستید که نه گفتن به آن کار، ممکن است در آینده شما تاثیر منفی شدیدی بگذارد

هر پاسخی پیامدی دارد اما باید پیامد آن را بسنجیم که منفی است یا مثبت و آیا ارزشش را دارد یا خیر؟ مثلا نه گفتن به یک نیاز شریک عاطفی که برآورده کردن آن پیامدهای زیادی برایتان دارد، ارزشش را دارد حتی اگر رابطه‌تان به جدایی ختم شود چون بله گفتن به این نیاز، پیامدهای بیشتری از نه گفتن به آن دارد. پس باید بسنجیم که چه پاسخی مناسب‌تر است.

فکر می‌کنید نه گفتن کار بدی است یا بی ادبی است

برخی از افراد متاسفانه دیدگاه اشتباهی نسبت به نه گفتن دارند و فکر می‌کنند نه گفتن کار بدی است و بی ادبی است. در حالی که حفظ ارزش‌های ما و مواظبت کردن از شخصیت‌مان مهم‌تر از هر چیز دیگری است. به علاوه نه گفتن به جا، بی ادبی نیست بلکه کار ضروری است.

فکر می‌کنید او ناراحت می‌شود اگر نه بگویید

شاید ناراحت شود یا شاید هم فکر کنند و ببیند که حق با شما است که به او نه گفتید. این موضوع مربوط به شخصیت و میزان درک آن فرد است. افرادی که درک می‌کنند و می‌توانند منطقی فکر کنند و خودخواه نیستند، به دیگران اجازه می‌دهند که نه بگویند و از خودشان دفاع کنند. اگر هم ناراحت شود، نباید احساس کنید که شما اشتباه کردید که نه گفتید. شاید او به دلیل خودخواه و خودشیفته بودنش ناراحت می‌شود و از شما می‌خواهد که همیشه به او جواب مثبت بدهید در حالی که چنین چیزی امکان‌پذیر نیست. با نه گفتن می‌توانید اطرافیان‌تان بشنوید که چقدر به فکر شما و حقوق تان هستند و چقدر خودخواه هستند و درک و همدلی کمی در رابطه دارند.

ترس از دست دادن دارید

افرادی که ترس از دست دادن و وابستگی زیادی در رابطه دارند، برایشان نه گفتن به مراتب سخت‌تر از افراد دیگر است چون می‌خواهند آن فرد و رابطه‌شان را هرطور که شده حفظ کنند حتی به قیمت نابودی‌شان و شخصیت خودشان. این افراد باید در خود تله‌های ذهنی مرتبط را به کمک روانشناس پیدا کنند و درمان کنند تا یاد بگیرند برای خود ارزش قائل باشند و در هر رابطه‌ای به هر قیمتی نمانند. می‌توانید در زمینه شناسایی طرحواره‌هایتان (تله‌های ذهنی) و درمان آنها، از طرحواره درمانگران همیار عشق کمک بگیرید.

در چه شرایطی باید در رابطه نه بگوییم؟

زمانی که از شما سوءاستفاده می‌شود

اگر در رابطه بلاتکلیف هستید و از احساسات‌تان و صبوری‌تان سوءاستفاده می‌شود، اگر حس می‌کنید احساسات‌تان به بازی گرفته شده است، اگر از شما سوءاستفاده مالی می‌شود یا تجاوز و تعرض جنسی و جسمی رخ می‌دهد در حالی که شما راضی نیستید، نباید سکوت کنید و سازش کنید، بلکه باید به این رابطه نه بگویید و با جرات زیاد خارج شوید.

زمانی که با کسی در رابطه هستید که نوعی اعتیاد دارد

افراد معتاد بسیار آسیب‌زننده هستند و نمی‌شود با آنها رابطه خوب و سالمی برقرار کرد چون تنها چیزی که برایشان مهم است، آن چیزی است که به آن اعتیاد دارند و هر چیز دیگری را ممکن است به خاطر اعتیادشان فدا کنند. به ارتباط با فردی که اعتیاد به مواد مخدر، بازی‌های کامپیوتری، رابطه جنسی، کار و… دارد نه بگویید مخصوصا زمانی که هیچ تلاشی از او نمی‌بینید که می‌خواهد اعتیادش را درمان کند.

زمانی که با فرد دارای اختلالات شخصیتی در رابطه هستید

بسیار مهم است که قبل از ازدواج کردن، انواع اختلالات شخصیتی و نشانه‌هایشان در رابطه را بشناسید. اگر می‌بینید طرف مقابل‌تان سلامت روانی ندارد و اختلالات شخصیتی مثل اختلال شخصیت مرزی، وابسته، پارانوئید، ضداجتماعی و… را دارد و تلاشی هم برای بهبود نمی‌کند، بهتر است به این رابطه نه بگویید و خارج شوید.

وقتی با کسی در رابطه هستید که حسادت زیادی دارد یا بی دلیل شک و تردید می‌کند

اعتماد کردن به یکدیگر یکی از مهم‌ترین مواردی است که یک رابطه سالم باید داشته باشد. اگر اعتماد نباشد، طرفین رابطه اذیت می‌شوند و نمی‌توانند رابطه را به خوبی ادامه بدهند. اگر کار شک برانگیزی نکردید اما شریک عاطفی‌تان بی دلیل مدام به شما تهمت خیانت کردن می‌زند و می‌گوید باید موبایل‌تان را چک کند یا تعقیب‌تان می‌کند، باید به این رابطه نه بگویید. همچنین اگر شریک عاطفی‌تان حسادت افراطی دارد و سعی می‌کند شما را بیش از حد محدود کند، تا حدی که به روابط کاری و اجتماعی‌تان آسیب می‌رسد، به این رابطه هم باید نه بگویید. افراد کنترل‌گر و محدودکننده سعی می‌کنند شما را پیش خود زندانی کنند و آزادی و استقلال شخصیتی‌تان را از شما بگیرند که این کار، به عزت نفس‌تان آسیب شدیدی می‌زند و شما را تبدیل به یک فرد تنها، منزوی و افسرده می‌کند.

وقتی با شخص دروغگو در رابطه هستید

صداقت در رابطه بسیار مهم است. اگر شریک عاطفی‌تان دروغگو است و هر چیزی را به شما دروغ می‌گوید یا از شما پنهان می‌کند، باید به این نوع رابطه نه بگویید.

وقتی او به شما خیانت می‌کند

یک بار بخشیدن اشکالی ندارد اما نباید هر بار ببخشید و به او این فرصت را بدهید که تکرار کند. اگر می‌بینید شریک عاطفی‌تان پی در پی به شما خیانت می‌کند، باید از یک جایی این چرخه سمی خیانت قطع شود و به رابطه نه بگویید.

وقتی با شخصی هستید که اصلا مایل نیست با شما ارتباط برقرار کند یا صحبت کنید

در رابطه عاطفی، صحبت کردن دو طرفه بسیار مهم است و اینکه هر دو طرف رابطه علاقه‌مند باشند با هم ارتباط برقرار کنند. اگر در رابطه‌ای هستید که هیچ حرفی بین‌تان رد و بدل نمی‌شود و ارتباط صمیمی با هم ندارید و طرف مقابل هم هیچ تلاشی برای بهبود این وضعیت نمی‌کند، پس احتمالا در رابطه یک طرفه و ناسالم قرار گرفتید و باید به چنین رابطه‌ای نه بگویید.

چگونه نه بگوییم؟

ابتدا باید مراقب سلامت جسمانی‌تان باشید

اگر بدن‌تان به نحوی سعی می‌کند اعتراض کند که حالش خوب نیست، باید توجه داشته باشید که احتمالا بیش از حد بله گفته‌اید و اعتماد به نفس و شخصیت‌تان را نابود کردید. وقتی ظرفیت روح و روان‌مان تکمیل شود، یک سری بیماری‌های روان تنی در ما ایجاد می‌شود، به شکل درد معده، سردرد، مشکلات قلبی یا تنفسی و… پس اگر این نشانه‌های جسمانی را دارید، نشان می‌دهد که با زیاد بله گفتن، زیاد به خودتان استرس و اضطراب وارد کردید و به خودتان آسیب زدید. در این صورت ابتدا از مراقبت کردن از سلامت روانی‌مان شروع می‌کنیم. با ورزش کردن، داشتن تغذیه سالم، خوب استراحت کردن و رسیدگی به پوست‌تان، از خودتان مراقبت کنید و به خود عشق بورزید تا احساس کنید که لایق بهترین روابط هستید و نباید به هر قیمتی در روابط اشتباه بمانید.

وقتی درخواستی می‌شنوید، سریع پاسخ ندهید

اگر بخواهید سریع پاسخ دهید، احتمالا با احساسات‌تان جلو خواهید رفت و این کار آسیب‌زننده است. باید در مورد درخواستی که به شما شده ابتدا خوب فکر کنید و سپس پاسخ بدهید. به طرف مقابل‌تان بگویید:«من یک روز/ چند ساعت ازت زمان میخوام و بعد جوابت رو میدم. باید فکر کنم.» بعد در زمانی که دارید، معایب و مزایای پاسخ مثبت و منفی دادن به درخواست شریک عاطفی‌تان را بررسی کنید و ببینید مزایای کدام یک بیشتر است. سپس به همان شکل عمل کنید. این کار یعنی تصمیم‌گیری منطقی و نه احساسی که ما کاری را می‌کنیم که به صلاح‌مان است.

اگر نمی‌توانید رو در رو جواب منفی بدهید، در پیام یا در یک نامه بنویسید

برخی از افراد می‌گویند که برایشان سخت و اضطراب‌آور است که بخواهند رو در رو جواب منفی بدهند. در این صورت می‌توانید در فضای مجازی با پیام دادن این کار را انجام بدهید یا نامه‌ای برایش بنویسید و در دیدار حضوری به او بدهید.

می‌توانید از سایر اشکال نه گفتن استفاده کنید تا مودبانه‌تر باشد

گفتن این جمله:«نه انجامش نمیدم.» کمی بیش از حد قاطعانه و رک است. شاید با گفتن این جمله راحت نباشید و احساس کنید که بی ادبانه است. می توانید از سایر جملات استفاده کنید، مثلا:«الآن نمیتونم این کار رو بکنم. معذرت میخوام»، «این کار با ارزش‌ها و اعتقادات من سازگاری نداره. متاسفم که نمیتونم انجامش بدم»، «بعدا اگه تونستم حتما انجام میدم» و… یعنی انجام دادن این کار را به زمان دیگری موکول می‌کنید و کامل جواب منفی نمی‌دهید. این جملات هم جزء اشکال دیگر نه گفتن هستند.

زبان بدن‌تان را کنترل کنید

در هنگام نه گفتن، نیاز نیست اخم کنید، با گارد بسته بنشینید یا بایستید یا جدی باشید، می‌توانید با یک لبخند و توضیح کوتاه و معذرت‌خواهی، نه بگویید.

از زوج درمانگر کمک بگیرید

اگر شریک عاطفی‌تان درخواست‌هایی دارد که شما نمی‌خواهید یا نمی‌توانید انجام دهید اما برایتان سخت است که نه بگویید یا نمی‌دانید از چه جمله‌ای باید استفاده کنید تا دل طرف مقابل نشکند و دلخور نشود، می‌توانید در این زمینه از زوج درمانگران همیار عشق کمک بگیرید تا شرایط رابطه‌تان، نوع شخصیت شریک عاطفی‌تان و درخواستش بررسی شود و طبق این موارد، مشاور به شما کمک کند که از ارزش‌ها و عزت نفس‌تان به درست‌ترین و مودبانه‌ترین شکل دفاع کنید.