آیا تا به حال برایتان اتفاق افتاده است در روابطی قرار بگیرید که نه تنها از بودن در آن لذت نبرده اید، بلکه از نظر عاطفی، احساس خستگی و پریشانی داشته و با این وجود باز هم نتوانید آن رابطه را ترک کنید؟ برخی از افراد آگاهانه یا ناآگاهانه، فرد مقابلشان را مورد سوءاستفاده عاطفی قرار میدهند، اما به قدری با مهارت این کار را انجام میدهند که فرد مقابل نمی تواند شکایتی بکند چون هیچ مدرک محکمی برای احساس پریشانیش ندارد و یا اگر هم حرفی بزند، به ایرادگیر و حساس بودن و … متهم میشود.
این سوءاستفاده کنندگان عاطفی چه ویژگیهایی دارند؟
- مدام شما را مورد قضاوت قرار میدهند.
- به طور ناگهانی ارتباطش را با شما قطع میکند.
- به شما حس گناه القا میکند.
- مظلوم نمایی میکند.
- شما را مداوم تحقیر میکند.
- هیچ وقت نمیتوانید به آنها تکیه کنید.
- زیر حرفهایشان میزنند.
- از حرفهایتان علیه خود شما استفاده میکنند.
مدام شما را مورد قضاوت قرار میدهند.
مهم نیست چقدر سعی کنید به ظاهرتان برسید، یا کارهایتان را درست انجام دهید، همیشه یک جای کار ایراد دارد. انگار تنها وظیفه او در دنیا این است که شما را اصلاح کند. این مساله که شما دائم نگران کامل نبودن باشید و همیشه سعی کنید او راضی نگه دارید (که البته هیچوقت هم این اتفاق نمیافتد)، بسیار طاقت فرساست. به علاوه، شما خودتان نمیتوانید به این رفتار او انتقادی وارد کنید، چون او با مهارت بلد است این مساله را به خودتان برگرداند و در شما احساس عذاب وجدان ایجاد کند.
به طور ناگهانی ارتباطش را با شما قطع میکند.
آیا تا به حال شده فردی که با او در رابطه هستید برای مدتی هیچ تماسی با شما نداشته باشد، مثلا، مسیج هایتان را جواب ندهد، به قراری که از قبل داشته اید نیاید و … . اگر مشابه این رفتارها را در فرد مقابلتان زیاد دیدید، بدانید که با یک سوءاستفادهگر عاطفی طرف هستید. این رفتارها شما را در یک حالت شک و بلاتکلیفی قرار میدهد و باعث میشود دائم سعی کنید با فرد مقابل تماس بگیرید. این تشنگی شما به ارتباط، برای فرد سوءاستفادهگر بسیار جذاب و راضی کننده است.
به شما حس گناه القا میکند.
رفتارها و حرف های او به گونه ای است که شما همیشه احساس میکنید عامل تمام مصیبت ها و مشکلاتش هستید. او اینکار را خیلی بی سر و صدا و آرام انجام میدهد به طوری که اگر از شما سوال شود چه چیزی باعث شده همچین احساسی داشته باشید، حتی نتوانید یک مثال واضح از حرفهای او به یاد بیاورید؛ با این وجود دائما احساس گناه و عذاب وجدان دارید.
مظلوم نمایی میکند.
گاهی پیش میآید که شما طاقتتان تمام میشود و در مورد رفتارهایش با او صحبت میکنید؛ یکی از اقداماتی که او در این موقعیت ها انجام میدهد، خود را به ندانستن زدن و مظلوم نمایی است. مثلا با وجود اینکه کاملا آزاردهنده بودن آن مشخص است، به شما میگوید که خبر نداشته این مساله اینقدر شما را ناراحت کند و به جای معذرت خواهی سعی میکند رفتار خود را توجیه کند. البته این پایان ماجرا نیست، چون او باز هم این کار را انجام میدهد.
شما را مداوم تحقیر میکند.
شما هیچگاه اجازه ندارید در مورد موضوعاتی که به هر دوی شما مربوط میشود نظر بدهید. مثلا فرض کنید بخواهید یک میز برای خانه تهیه کنید، احتمالا اگر انتخاب مشابه او نداشته باشید به شما خواهد گفت که: «انتظار ندارم متوجه بشی، به هر حال درک اینکه چرا این میز خوبه برات سخته!». این جملات بارها تکرار میشوند و اعتماد به نفستان را کم و کمتر میکند.
هیچ وقت نمیتوانید به آنها تکیه کنید.
در روابط عاطفی شما نیاز دارید که در صورت نیاز به فرد مقابلتان تکیه کنید، در مورد مشکلاتتان با او صحبت کنید، از او نظر بخواهید و به طور کلی، از او آرامش بگیرید. ولی فرد سوءاستفاده گر نه تنها به شما آرامش نمیدهد، بلکه خودش باری میشود بر مشکلاتی که داشتید. مثلا میگوید: «حقت بود، باید حواست را بیشتر جمع میکردی» یا «تو همیشه اینطوری هستی، ببین مشکل از خودته».
زیر حرفهایشان میزنند.
این افراد معمولا در موقعیتهای مختلف حرفهایشان را عوض میکنند و یا به طور کلی منکر میشوند که اصلا چیزی به شما گفتهاند. در ارتباط با این افراد احتمالا با این جمله زیاد مواجه شدهاید که: «من کی گفتم؟» یا «منظورم اینی نبود که تو فهمیدی؟». این حرفها باعث میشود که فرد مقابل در ارتباط همیشه در یک حالت تردید به سر ببرد و احساس استیصال کند.
از حرفهایتان علیه خود شما استفاده میکنند.
خدا نکند شما یکبار در مورد موضوعی با او درد و دل کرده باشید، حالا همیشه این حرف شما چماغی در دستان فرد سوءاستفاده گر عاطفی است تا در مواقع لازم شما را خلع سلاح کند. فرض کنید یکبار به او گفته باشید که بچگی خوبی نداشتید، این مساله باعث میشود هر بار که مشکلی پیش بیاید، این موضوع را مطرح کند و گناه را همیشه به گردن شما و مشکلات بچگیتان بیاندازد.
راههای مقابله با سوءاستفاده عاطفی
- مشخص کردن نقش فرد سوءاستفاده گر عاطفی در زندگی
- فاصله گرفتن از او
- افزایش اعتماد به نفس
- یادگیری «نه» گفتن قاطعانه
- مقصر ندانستن خود
- منفعل نبودن
- توجه به خود
- کمک گرفتن از روانشناس
مشخص کردن نقش فرد سوءاستفادهگر عاطفی در زندگی
یکی از مهمترین اقدامات در مورد فرد سوءاستفاده گر، دوری کردن از او است. اما اگر آن فرد نقش پررنگی در زندگی شما داشته باشد، مثلا پدر، مادر، همسر و …، دوری از او به سادگی امکانپذیر نیست. به همین دلیل توصیه میشود ابتدا درجه و اهمیت نقش آن فرد را در زندگی خود مشخص کنید.
فاصله گرفتن از او
فاصله گرفتن از فرد سوءاستفاده گر عاطفی، به معنای حذف کامل او از زندگی نیست؛ بلکه به این معناست که سعی کنید در جنبه هایی از زندگیتان که فکر میکنید تاثیر منفی بیشتری میگذارد، فاصله گرفته و ارتباطتان را بیشتر در حوزههای خنثی و کمتر آزاردهنده ادامه دهید.
افزایش اعتماد به نفس
همانطور که گفته شد، یکی از عوارض مورد سوءاستفاده عاطفی قرار گرفتن، کاهش یا از بین رفتن اعتماد به نفس است؛ به همین دلیل کار کردن بر روی این مساله، یکی از مهمترین اقدامات برای رهایی از این شرایط است. برای اینکار سعی کنید با کمک گرفتن از کتابهای علمی در این حوزه و روانشناس متخصص، اعتماد بهنفس خود را افزایش دهید.
یادگیری «نه» گفتن قاطعانه
شما حالا با ویژگیهای سوءاستفاده عاطفی آشنا شدید و دیگر مانند قبل در شک و دودلی به سر نمیبرید که آیا اشتباه میکنید یا نه. لازم به جنگ نیست، فقط یادبگیرید چطور از حقوق انسانی خود دفاع کنید. اما چطور؟ برای شروع تمرین کنید در زمان لازم از یک «نه» قاطع ولی با آرامش استفاده کنید و پای عقیده تان بایستید.
مقصر ندانستن خود
فرد سوءاستفاده گر مدام علاقه دارد نقاط ضعفتان را بزرگ کرده و شما را به خاطرشان تحقیر کند. به خاطر داشته باشید، شما آنچه که او میگوید نیستید. لازم نیست برای تمام مشکلات و اتفاقاتی که برایتان افتاده خود را مقصر بدانید؛ سعی کنید خود واقعیتان را بشناسید، (با همه نقاط قوت و ضعفتان.)
منفعل نبودن
به خاطر داشته باشید اگر خودتان نخواهید، هیچ نیرو و فردی در دنیا نمیتواند به شما کمک کند. برای مقابله با این شرایط باید تلاش کنید؛ اگر لازم است از خانواده یا دوستانتان کمک بگیرید. بدون سعی و خواست شما، هیچ چیزی تغییر نخواهد کرد.
توجه به خود
شما احتمالا تا به اینجا از رابطه خود آسیب هایی دیدهاید. وقت آن رسیده که کمی برای خود وقت بگذارید و شادی را وارد زندگی خود کنید. روابط دوستانه خود را افزایش دهید، برای خود برنامه های تفریحی بچینید و … . به طور کلی از هر آنچه که به شما لذت میدهد استفاده کنید تا هر روز حداقل برای دقایقی حال خوب را تجربه کنید.
کمک گرفتن از روانشناس
اگر مدت طولانی با فرد سوءاستفادهگر در ارتباط هستید یا نقش او به قدری در زندگی شما زیاد است که امکان فاصله گرفتن وجود ندارد، حتما از یک روانشناس متخصص مشورت بگیرید تا با توجه به شرایطی که در آن قرار دارید شما را راهنمایی کند.
پرسش و پاسخ کوتاه