یکی از انواع تصمیم‌گیری، تصمیم‌گیری از روی احساسات است. اگر افراد صرفا از روی احساسات تصمیم بگیرند، ممکن است با عواقب جدی روبه‌رو شوند. زمانی تصمیم‌گیری موفق و خوب است که شخص از عقل و دل (منطق و احساس) خود به صورت همزمان استفاده کند. منطق و احساسات در کنار هم، زمانی که در تعادل باشند، می‌توانند باعث تصمیم‌گیری موفق شوند. پس هر دو آنها در تصمیم‌گیری، نقش مهمی دارند. در این مقاله، ابتدا انواع تصمیم‌گیری را معرفی می‌کنیم، سپس به عواقب تصمیم‌گیری از روی احساسات می‌پردازیم و در انتها، توضیح می‌دهیم که چگونه از روی احساس، تصمیم نگیرید.
انواع تصمیم‌گیری
تصمیم‌گیری منطقی
در این نوع از تصمیم‌گیری، افراد می‌توانند گزینه‌های منطقی برای تصمیم‌گیری خود انتخاب کنند و با کنترل و مدیریت هیجانات و احساسات خود، تصمیمی را بگیرند که برایشان سود داشته باشد و نه ضرر. درواقع این نوع تصمیم‌گیری، با در نظر گرفتن سود و زیان است و نه احساس. تصمیم‌گیری منطقی در بیشتر موارد، نتیجه مطلوبی به دنبال دارد، چرا که شخص عمیقا درباره گزینه‌های موجود و مورد نظرش فکر می‌کند و بعد تصمیمی را می‌گیرد که برایش سود و فایده داشته باشد و نه اینکه به او آسیب بزند. به عنوان مثال، شخصی که در رابطه‌ای قرار دارد که از او سوءاستفاده می‌شود، اگر از تصمیم‌گیری منطقی استفاده کند، بررسی می‌کند که چند گزینه برای رهایی از این وضعیت دارد و اگر رابطه را ادامه دهد چه اتفاقی می‌افتد و اگر ادامه ندهد، چه می‌شود، و سپس می‌تواند با کنترل هیجانات و احساسات خود، تصمیمی را بگیرد که به نفع خودش است. او می‌تواند تصمیم بگیرد که این رابطه ناسالم و سمی را تمام کند و به سراغ زندگی موفق خود برود تا بتواند عشق واقعی خود را پیدا کند. چنین شخصی، با استفاده از کمک مشاور، خواندن کتاب و کار کردن روی خود، سعی می‌کند تلخی‌ها و سختی‌های این تصمیم درستش را کاهش دهد و مدام به خود یادآوری کند که درست‌ترین تصمیم، همین تصمیم منطقی است که گرفته است چون به سود خودش است.
تصمیم‌گیری احساسی
در تصمیم‌گیری احساسی، افراد هیجانات و احساسات خود را کنترل و مدیریت نمی‌کنند و معمولا تصمیمی را می‌گیرند که دلخواه‌شان است و به آنها حس خوبی می‌دهد، حتی اگر این حس خوب کوتاه‌مدت و به ضررشان باشد. در مثال فوق، اگر شخص تصمیم احساسی بگیرد، احتمالا در رابطه خواهد ماند، با این بهانه که عاشق و وابسته است و نمی‌تواند یا نمی‌خواهد عشقش را کنترل کند و یا به دنبال راه حل برای این عشق اشتباه و آسیب‌رسان باشد. با این تصمیمی که می‌گیرد، به خود آسیب می‌زند و همواره این چرخه سمی ادامه پیدا می‌کند.
آیا همه احساسات در تصمیم‌گیری‌ها نقش منفی دارند؟
در صورتی که احساسات به صورت شدید و کنترل نشده باشند، در فرایند تصمیم‌گیری مشکل ایجاد می‌کنند، در غیر این صورت، اگر احساسات در سطح معقول و درستی باشند، می‌توان از آنها در فرایند تصمیم‌گیری استفاده کرد. درواقع باید گفت که در هنگام اتخاذ یک تصمیم، باید از عقل و دل خود استفاده کنیم. صرفا استفاده از دل یعنی احساس، عواقب زیادی به همراه دارد. باید بین عقل و دل (منطق و احساس) خود تعادل و ارتباط برقرار کنیم و از هر دو برای تصمیمات استفاده کنیم تا موفق شویم.
عواقب گرفتن تصمیم از روی احساس
خطر را دست کم می‌گیرید
هیجانات زیاد در هنگام تصمیم‌گیری، باعث می‌شوند که شما خطرات احتمالی را دست کم بگیرید و به آنها توجه نکنید. به عنوان مثال در برخی از فروشگاه‌ها، آهنگ‌ها را با صدای بسیار بلند پخش می‌کنند تا فضا شلوغ و هیجانی شود. در این شرایط که هیجانات شما تحریک شده است، احتمال اینکه از روی احساس و هیجانات تصمیم بگیرید و عمل کنید، بسیار زیاد می‌شود، یعنی در این نوع فروشگاه‌ها، احتمال اینکه شما بیشتر پول‌تان را خرج کنید، افزایش می‌یابد. پس این کار، یعنی پخش کردن آهنگ با صدای خیلی بلند، برای تحریک هیجانات و مختلف کردن فرایند تصمیم‌گیری منطقی‌تان برای خرید کردن است. این یک مثال است که آورده‌ایم اما در سایر موارد هم می‌توان به این موضوع پی برد که زمانی که هیجانات ما تحریک می‌شود، قدرت تحلیل و تفکر ما پایین می‌آید و احتمال اینکه هر گونه خطری را دست کم بگیریم و به آن بی‌توجه باشیم، افزایش می‌یابد.
در برابر تغییر و اصلاح شدن، مقاومت می‌کنید
افرادی که استرس و اضطراب را در هنگام تصمیم‌گیری تجربه می‌کنند، احتمال دارد تصمیمی را بگیرند که باعث آرامش‌شان شود اما این تصمیم درست و خوب نیست. درواقع استرس و اضطراب در حین تصمیم‌گیری، باعث ایجاد مقاومت در برابر تغییر و اصلاح شدن می‌شوند. به عنوان مثال، شخصی را در نظر بگیرید که در رابطه ناسالم است و خود، اعتماد به نفس بسیار کمی دارد. او تردید دارد که رابطه را باید ترک کند یا خیر. در هنگام استرس و اضطراب برای تصمیم‌گیری درست، فرایند تصمیم‌گیری کند می‌شود و شخص کم کم در مقابل تغییر و اصلاح شدن، مقاومت نشان خواهد داد چون او نمی‌تواند بر این استرس و اضطراب چیره شود، بنابراین برای رهایی از آن شاید فکر کند که بهتر است دست از این تصمیم‌گیری تنش‌آور بکشد و همواره به رابطه ناسالم خود ادامه دهد. پس تصمیم‌گیری از روی احساس و هیجانی مثل استرس و اضطراب، باعث می‌شود شخص در برابر تغییر، مقاومت نشان دهد و نتواند تصمیم درست و منطقی را بگیرد.
درجا زدن برای رسیدن به حال خوب
محققان دریافتند که غم و ناراحتی، باعث می‌شود شخص انتظاراتش را از خود پایین بیاورد و گاهی ضرر کند تا حال خوب را پیدا کند و به آن برسد. به عنوان مثال فروشنده‌ای را فرض کنید که آن روز به هر دلیلی بی‌حوصله است و غم و ناراحتی زیادی دارد. احتمال اینکه او آن روز قیمت‌های اشیاء فروشی‌اش را تا حد زیادی پایین بیاورد، زیاد است، چون او فکر می‌کند که با این کار، مشتریان زیادی را خواهد داشت، فروشش بالاتر می‌رود و به حال خوب می‌رسد. درواقع این فروشنده، تحت تاثیر غم و ناراحتی خود قرار گرفته است و با پایین آوردن قیمت‌های خود، سعی دارد به فروش بیشتر و شادی برسد.
با عجله تصمیم می‌گیرید
زمانی که شما از روی احساسات و هیجاناتی مثل، خشم، خجالت، شادی، غم و اندوه یا نفرت تصمیم بگیرید، معمولا تصمیم‌تان عجولانه می‌شود چون سعی دارید با این تصمیم‌گیری، از این هیجانات و احساسات شدید رها شوید، پس به خود فرصت فکر کردن زیاد را نمی‌دهید و عجولانه تصمیمی می‌گیرید و انجام می‌دهید. این نوع تصمیم‌گیری احساسی و عجولانه، می‌تواند احتمال خطا را بالاتر ببرد و بعد از اینکه متوجه شدید که اشتباه تصمیم گرفته‌اید، احتمالا خشم و غم و اندوه‌تان تشدید خواهد شد.
چگونه تصمیم احساسی نگیریم؟
در هنگام فوران احساسات، تصمیم‌گیری را متوقف کنید
مشکل اینجا است که بسیاری از افراد به افکار و احساسات خود بیش از حد اعتماد دارند و هر احساس یا فکری که به ذهن‌شان خطور می‌کند را فورا جدی می‌گیرند و طبق آن عمل می‌کنند. لازم است بدانید که در هنگامی که احساسات و هیجانات‌تان در حال فوران شدن است و غرق در احساسات هستید، نمی‌توانید تصمیم منطقی و درست را بگیرید، پس بهتر است تصمیم‌گیری را متوقف کرده و به یک زمان دیگری موکول کنید. در هنگام فوران شدن احساسات و هیجانات، آن قدر مغز انسان، درگیر هورمون‌ها و انتقال‌دهنده‌های عصبی مختلف است که نمی‌تواند درست فکر کند.
احساسات‌تان را مدیریت کنید
از قانون مکث استفاده کنید، مخصوصا اگر عصبانی یا ناراحت هستید، بهتر است مدتی از آن محیط و از آن موضوع فاصله بگیرید تا فرصت داشته باشید بیشتر فکر کنید و احساسات‌تان را مدیریت کنید. به عنوان مثال اگر از شخصی عصبانی هستید و می‌خواهید تصمیم بگیرید که با او چه رفتاری داشته باشید، لازم نیست در همان لحظه در هنگام عصبانیت، تصمیم بگیرید چون احتمال اینکه اشتباه کنید، زیاد است. از قانون مکث استفاده کنید، یعنی به مدت چند دقیقه، چند ساعت یا حتی چند روز از آن شخص فاصله بگیرید تا عصبانیت‌تان فروکش کند و بهتر بتوانید تصمیم بگیرید که چه کاری باید در مقابل آن فرد انجام دهید و آیا واقعا این موضوع ارزش این را دارد که درباره‌اش با دیگری بحث و دعوا کنید یا خیر؟ چون گاهی افراد برای موضوعات پیش پا افتاده با هم بحث و دعوا می‌کنند که واقعا هیچ ارزشی ندارد.
قبل از تصمیم‌گیری به خودتان آرامش بدهید
قبل از اینکه تصمیمی بگیرید، برای کاهش احتمال خطا، به خودتان آرامش بدهید. مدیتیشن را تمرین کنید، کمی قدم بزنید و نفس عمیق بکشید تا اکسیژن‌رسانی و خون‌رسانی به مغزتان بیشتر شود و سپس زمانی که احساسات‌تان فروکش کردند، فکر کنید و تصمیم بگیرید.
درباره مزایا و معایب تصمیم‌تان فکر کنید
مزایا و معایب راه‌هایی که پیش رویتان است را در نظر گرفته و درباره‌شان فکر کنید. راهی را انتخاب کنید که مزایای بیشتری برایتان داشته باشد. این کار، همان تصمیم‌گیری منطقی است.
حقیقت را ببینید
احساسات، حقایق نیستند، بلکه آن چیزهایی هستند که ما در ذهن‌مان درباره آن واقعه یا آن شخص فکر می‌کنیم. سعی کنید حقایق را پیدا کنید و بپذیرید.
بنویسید
مزایا و پیامدهای هر تصمیمی را که در نظر دارید را بنویسید. با این روش، بهتر می‌توانید واقعیت‌ها را ببینید و بدانید که کدام تصمیم بهتر است و عواقب کمتری را به همراه دارد.
از افراد آگاه و معتمد کمک بگیرید
اگر معمولا با احساسات‌تان تصمیم می‌گیرید، سعی کنید از یک دوست یا عضوی از خانواده که منطقی، معتمد و آگاه است هم درباره تصمیم خود بپرسید و یا با مشاور مشورت کنید. توصیه می‌کنیم برای تصمیمات مهم زندگی‌تان و همچنین برای تقویت مهارت تصمیم‌گیری و مدیریت احساسات‌تان، از مشاوران مجرب همیار عشق راهنمایی بگیرید.
سخن پایانی
یکی از انواع تصمیم‌گیری، گرفتن تصمیم براساس احساسات و هیجانات است که می‌تواند پیامدها و عواقب زیادی را به دنبال داشته باشد. تصمیم‌گیری به صورت منطقی، بهترین نوع تصمیم‌گیری است که در آن شخص می‌تواند احساسات و هیجانات خود را کنترل کند و مزایا و معایب تصمیمش را بسنجد و بعد عمل کند. در انتهای مقاله، توضیح دادیم که چگونه می‌توانید تصمیم‌گیری بهتر و منطقی‌تری را داشته باشید و احساسات‌تان را مدیریت کنید. یکی از روش‌هایی که می‌توانید از آن استفاده کنید، کمک گرفتن از مشاور در هنگام تصمیم‌گیری‌های مهم و بزرگ زندگی است که به شما کمک می‌کند، درست‌ترین و منطقی‌ترین تصمیم را اتخاذ کنید. البته قبل از اینکه در زندگی‌تان مسائل و مشکلات مهم درگیر شوید، می‌توانید از الآن برای یادگیری مهارت تصمیم‌گیری منطقی و درست، از مشاوران همیار عشق کمک بگیرید. تصمیم‌گیری موفق هم نوعی مهارت است که افراد باید برای یادگیری آن، آموزش‌های لازم را ببینند.
پرسش و پاسخ کوتاه