برخلاف تصور بسیاری از مردم، عزتنفس در حقیقت ارزش و اعتباری است که ما به خودمان میدهیم؛ بهعبارت دیگر، این مساله یک آیتم درونی است و هیچ ارتباطی با مسائل بیرونی مانند، زیبایی، شغل خوب و … ندارد. در حقیقت، این افکار و باورهای ما است که عزتنفسمان را بالا برده یا پایین میآورد؛ افکاری که به سختی میتوان آنها را تغییر داد. اینکه عزتنفس کاملا درونی است، برای بسیاری از آدمها شناخته شده نیست، به همین دلیل افرادی که کمبود عزتنفس دارند، به جای اینکه سعی کنند باورهایشان را تغییر دهند، سعی میکنند با دستکاری عوامل بیرونی، عزتنفسشان را بهبود ببخشند؛ مثلا جراحیهای متعدد زیبایی انجام میدهند تا ظاهرشان جذابتر شود و رابطه عاطفی بهتری داشته باشند، بیش از حد توانشان درس میخوانند و کار میکنند تا به جایگاه اجتماعی بالاتری برسند و یا دنبال بهترین فرد برای ازدواج میگردند تا به واسطه حضور او عزتنفس نفسشان بالاتر رود. نکته مهم در این موارد این است که حتی با وجود دستیابی به تمام چیزهایی که میخواستند، باز هم احساس رضایت و خوشحالی درونی، نداشتند و همچنان درگیر عواقب آن میشوند. در این مقاله قصد داریم به شما یاد دهیم، چطور میتوانید عزت نفس خود را افزایش دهید:
عزت نفس میتواند بر موارد زیر تاثیرگذار باشد:
- اینکه فرد خودش را دوست داشته باشد و برای خودش ارزش قائل شود.
- قدرت تصمیمگیری داشته باشد و خودش را ثابتکند.
- نقاط قوت و مثبت خود را بشناسد.
- توانایی انجام کارهای تازه و دشوار را داشته باشد.
- نسبت به خودش لطافت و مهربانی نشاندهد.
- بدون آنکه خودش را سرزنشکند از اشتباهاتش بگذرد.
- زمانی را به خود اختصاص دهد.
- باور داشته باشد که بودن وی در جامعه اهمیت دارد و به اندازه کافی مثمرثمر است.
- باور داشته باشد که استحقاق خوشبختی را دارد.
چه عواملی باعث پایینآمدن عزت نفس میشود؟
عواملی که میتواند بر عزت نفس فرد تاثیر بگذارد از فردی به فرد دیگر متغییر است. گاهی ممکناست که عزت نفس فرد بصورت ناگهانی تغییرکند و یا برای مدتی عزت نفس وی پایین بیاید و درک این که چه فرد چه حسی دارد و چگونه میتواند تغییراتی در خود ایجاد کند دشوار میشود.
تجارب سخت و استرسزا غالب میتواند عامل پایین آمدن عزت نفس فرد شود. برخی از این تجارب عبارتند از:
- مورد آزار و اذیت و سوءاستفاده قرارگرفتن
- در شرایط تبعیض، پیشداوری و یا برچسب قرارگرفتن
- از دست دادن شغل و یا دشواری در پیداکردن شغل
- داشتن مشکلاتی در سر کار و یا به هنگام مطالعه
- استرس مداوم
- مشکلات جسمانی
- مشکلات روانی
- مشکلات روابطی همچون جدایی یا طلاق
- داشتن نگرانیهایی در خصوص ظاهر و یا اندام
- مشکلات مالی و یا مسکن
شاید شما هم چنین تجربههای تلخ و ناخوشایند را داشتهاید و یا شاید هم ممکناست که تجربههای دیگری نیز دارید که در این فهرست ذکر نشدهاند. گاهی هم ممکناست که دلیل عزت نفس پایین به یک موضوع واحد ختم نشود و این مسئله نشات گرفته از چندین عامل باشد.
چگونه میتوان عزت نفس خود را بهبود بخشید؟
جبران کمبود اعتماد به نفس و افزایش آن، کار سادهای نیست که شما در عرض چند روز بتوانید آن را انجام دهید، اما با تلاش و تمرین، قطعا میتوانید کمکم عزتنفس خودتان را بهبود دهید. در ادامه چند راهکار کاربردی و عملی را به شما یاد خواهیم داد تا بتوانید با کمک آنها روی عزتنفستان کار کنید.
با خودتان مهربان باشید
اولین نکته این است که یاد بگیرید چطور خودتان را همانطوری که هستید دوست داشته باشید، برای اینکار شما بهتر است:
- خودتان را بشناسید
سعیکنید که بیشتر خودتان را بشناسید. برای مثال، ببینید که چه چیزهایی شما را خوشحالمیکند و چه چیزهایی در زندگی برای شما با ارزش هستند. برخی از افراد معتقدند که نوشتن وقایع روزانه میتواند راه حل مفیدی برای شناخت بهتر خود باشد.
- اجازهدهید تا احساساتتان بروز پیدا کنند
بسیار مهم است که بیاد داشته باشید که شما انسان هستید و میتوانید طیف وسیعی از عواطف را تجربهکنید.
- به این فکرکنید که عزت نفس از نظر شما چه معنی دارد
شاید متوجه این شوید که شما حس ارزشمندی خود را بر پایهَ چیزهایی استوار ساختهاید که سودی برای شما ندارند.
آگاهی از اینکه میتوانید ایده و افکار خود را راجع به چیزهایی که عزت نفس خود را بر پایه آنها ساختهاید، تغییر دهید به شما کمک زیادی میکند. درست است که دیگر نمیتوانید کارهای سابق را انجامدهید اما در عوض میتوانید تبدیل به فردی شوید که میخواهید.
- سعیکنید که افکار منفی راجع به خودتان را به چالش بکشید
گاهی ممکناست که بصورت خودکار خودتان را ناامید کنید. اگر دیدید که چنین وضعیتی دارید بهتراست که از خودتان بپرسید که “آیا من اینطور با دوستم حرفمیزنم و یا آیا اینطور در مورد دوستم فکرمیکنم؟”
- از مقایسهکردن خودتان با دیگران اجتنابکنید
سعیکنید که بخاطر داشته باشید آنچه دیگران از زندگی شخصیشان نشانمیدهند همه واقعیت زندگی آنها نیست و مقایسهکردن خودمان با آنها کار درستی نیست.
ما معمولا دیگران را بر اساس آنچه که میخواهیم ارزیابی میکنیم، نه آنچه واقعا هستند؛ به عنوان مثال، فردی که در شغل مناسب و پردرآمدی دارد را همهچیز تمام ارزیابی میکنیم و فکر میکنیم هیچ نقص و ایرادی ندارد. به همین دلیل است که مقایسه کردن خود با دیگران، جز نابود کردن عزتنفس، هیچ کار دیگری نمیکند.
- در مورد افکار مثبت با خودتان حرف بزنید
شاید در ابتدا کمی عجیب به نظر برسد اما هر چه بیشتر این کار را تکرارکنید بیشتر این کار برایتان راحتتر میشود.
مواظب خودتان باشید
یکی دیگر از مواردی که باید به آن توجه داشته باشید این است که حواستان به سلامت جسمی و روانی خود باشد؛ زمانی که بدن ما ضعیف میشود، خیلی بیشتر در معرض قضاوتهای نادرست قرار میگیریم؛ این قضاوتها باعث میشوند که ما دائم از خودمان ناراضی باشیم که این خودش بر روی عزتنفسمان تاثیر زیادی میگذارد. برای اینکار لازم است:
- خواب کافی داشته باشید
خواب بیش از حد و یا خواب کم میتواند بر روی سلامت و وضعیت جسمانی شما تاثیر بگذارد.
خواب کم باعث میشود که انسانها نسبت به مسائل مختلف زندگی خود تحریکپذیرتر شوند و به همین دلیل کوچکترین مشکل و یا ناراحتیای را بزرگتر از آنچه هست نشان دهند. به همین دلیل، خواب کافی و با کیفیت میتواند در تفسیر و ترجمه اتفاقاتی که در طول برایمان میافتد، تاثیر بهسزایی داشته باشد.
- به رژیم غذایی خود فکرکنید
تغذیه مداوم و ثابت نگه داشتن قند خون میتواند تفاوت زیادی در خلق و خو و میزان انرژی شما داشته باشد.
درست مثل خواب، عدم تغذیه درست و کافی هم میتواند روی نگرش ما بر روی اتفاقات تاثیر منفی بگذارد. آیا تا به حال رژیم سخت گرفتهاید؟ اگر اینطور هست، بسیار خوب با این مقوله آشنا هستید. اکثرا وقتی افراد تحت درمان رژیمهای سخت و غیراصولی قرار میگیرند، تحریکپذیرتر شده و خیلی بیشتر از قبل به ناراحتیها و استرسها واکنش نشان میدهند.
- سعیکنید که فعالیتهای جسمانی داشته باشید
ورزشکردن میتواند واقعا برای سلامت ذهن مفید باشد و حتی برخی از افراد معتقدند که ورزش بر روی بهبود عزت نفس نیز تاثیر دارد.
فعالیتهای بدنی مانند ورزش کردن یا حتی رفتن به شهربازی و استفاده از دستگاههای هیجانانگیز آنجا میتواند بر روی سیستم پاداشدهی مغز تاثیر بگذارد. سیستم پاداش مغزی، هورمونهایی ترشح میکند که باعث افزایش شادی در بدن میشود، درست مثل داروهای ضدافسردگی و … . زمانی را به یاد بیاورید که حال خوبی داشتید و شاد بودید، در این زمان معمولا کمتر ایرادات و چیزهای ناراحتکننده را میدیدید؛ مثلا فرض کنید قرار است به عروسی برادرتان بروید و از این موضوع بسیار خوشحالید. در این زمان خیلی از چیزهایی که قبلا شما را ناراحت میکردند، دیگر باعث آزارتان نمیشوند، مثلا ممکن است که قبلا از اینکه کسی در اتوبان بد رانندگی کند بسیار خشمگین شوید، ولی در این حالت اصلا به این مساله توجهی نکنید. همین مساله در مورد عزتنفس هم کار میکند. زمانی که شما شادتر باشید، ایراداتی که به خودتان میگرفتید کمتر میشود.
- زمانهایی را به بیرون رفتن اختصاصدهید
به فضای سبز رفتن (مانند جنگل، پارک و …….) میتواند بر روی وضعیت سلامت جسمانی و روحی فرد تاثیر بگذارد.
به طور کلی رنگ سبز، در انسان احساسات مثبت ایجاد میکند؛ حال فرض کنید این رنگ با طبیعتی زیبا، صداهای دلنشین و بوی عطرآگین گیاهان هم همراه شود! این مجموعه میتواند نوعی از آرامش روانی و احساسی در شما ایجاد کند.
- از مصرف مواد مخدر و الکلی خودداریکنید
شاید ممکناست که برای مقابله با احساسات دشوار در مورد خودتان دست به دامان مواد مخدر و یا الکل شوید اما در درازمدت مصرف این مواد وضعیت روحی شما را بدترکرده و ممکناست مانع از پرداختن به مشکلات اصلی و ریشه شما شود.
- از روشهای آرامسازی استفاده کنید
مدیتشین، یوگا و تمرینات توجهآگاهی، راههای بسیار خوبی هستند تا به کمک آنها ذهن و روانتان را آرام کنید. بهعلاوه، این روشها به شما کمک میکند تا بتوانید به افکارتان نظم دهید و افکار منفی و تخریبکننده را به افکار مثبت تبدیل کنید.
سعیکنید که به چیزهای خوب فکرکنید
به یاد داشتن رویدادهای مثبت زندگی و چیزهایی که در آن حال خوب به ما میدهند، باعث تقویت روحیه ما میشود، همین مساله میتوان پیشرفت ما را برای رسیدن به عزتنفس بالاتر تضمین کند. برای بالا بردن حال خوب شما میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:
- موفقیتهای خود را جشنبگیرید
مهم نیست که موفقیتهایتان هر چقدر هم که کوچک باشد باز هم زمانی را برای تحسین خود اختصاص دهید و به آنچه که انجام دادهاید فکرکنید. همچنین این کار ممکناست باعث یادآوری موفقیتهای گذشته نیز شود.
بسیاری از اوقات ما هدفهایی برای خودمان تعریف میکنیم، اما وقتی به آنها میرسیم، دیگر یادمان میرود که آن کار برایمان چه ارزش و اهمیتی داشت. به همین دلیل، سعی کنید یک دفترچه کوچک همیشه به همراه داشته باشید و هر چیزی که دلتان میخواهد به آن دست پیدا کنید را در آن یادداشت کنید؛ حتی چیزهای خیلی کوچک مثل خواندن یک جلد کتابی که مدتهاست روی میزتان برای خواندن قرار دادید؛ سپس وقتی که آن کار را انجام دادید، جلوی دفترتان یک تیک بزنید و متناسب با آن خودتان را تشویق کنید. بهتر است اهداف بزرگ را به اهداف کوچکتر خرد کنید تا در طی مسیر بارها و بارها موفقیت خود را ببینید و خسته نشوید؛ بهعنوان مثال، اگر میخواهید در یک امتحان خاص قبول شوید، یادداشت کنید که برای این مساله، چه کارهایی باید انجام دهید، سپس در هر خرده مرحله که پیشرفت کردید، خودتان را تشویق کنید.
- تعریف و تمجیدها را بپذیرید
تعریف و تمجیدهایی که از شما میشود را در یک جایی یادداشتکنید و هرگاه که احساس ناامیدی کردید و یا به تواناییهایتان شک کردید به آنها نگاهکنید. درست است که نباید ارزشمندی خود را به تایید و تشویق دیگران وابسته کنید، اما شنیدن نظرات مثبت راجع به خود، بسیار میتواند روی حال خوب شما اثر بگذارد و تاثیری مشابه فعالیت بدنی برایتان داشته باشد.
- از دیگران بپرسید که آنها از چه ویژگیهای شما خوششان میآید
احتمالا دید آنها نسبت به شما متفاوت از نگرش شما نسبت به خودتان است.
بر روی موفقیتهای کوچک تمرکز داشته باشید. کارهای کوچک انجام دهید و از آنها بعنوان سکوی پرتابی استفادهکنید. بابت هر کاری که میکنید به خودتان افتخار کنید.
- زیاد به افکار و حرفهای منفی فکرنکنید
اگر فردی حرف نامهربان و یا ناخوشایندی به شما زد زیاد روی آن متمرکز نشوید. زیرا گاهی در چنین شرایطی افراد آنقدر به حرفهای مردم فکرمیکنند که نقاط مثبت خود را نادیدهمیگیرند.
- فهرستی از چیزهایی را که در مورد خود دوستدارید، تهیهکنید
این فهرست میتواند شامل ویژگیهای شخصیتی، مهارتها و یا تجارب، عقاید و یا عواملی که از نظر شما اهمیت دارند و یا کارهایی که از انجام آنها لذتمیبرید، باشد. در چنین مواقعی میتوانید از نظرات دیگران نیز در این مورد بهرهمند شوید. سعیکنید که یک شبکهُ حمایتی برای خود بسازید.
جراتمداری را یادبگیرید
جراتمداری یکی از مهمترین و کلیدیترین مولفههای عزتنفس است، به همین دلیل یادگیری روشهای درست برای انجام اینکار به شما کمک میکند گام بلندی در جهت رسیدن به عزتنفس بردارید؛ برای اینکار شما توانید:
- نه گفتن را تمرینکنید
قبل از این که به درخواستی پاسخدهید اندکی مکثکنید و لحظهای به این فکرکنید که اگر به درخواست مطرحشده که علاقهای به آن ندارید پاسخ مثبت دهید چه حسی به شما دست خواهد داد.
- مسئولیتهای زیادی در قبال دیگران بر عهده نگیرید
بهتر است که حد و مرزهایی برای انجام کارهای دیگران برای خود قائل شوید. فشار آوردن بیش از حد به خود برای راضیکردن دیگران از خود میتواند انرژی زیادی از شما بگیرد و بر روی سلامت شما تاثیر منفی دارد.
چالشهایی برای خود بسازید
مغز ما دائم دوست دارد فعالیت داشته باشد، انگار این فعالیتها (فکرها) مواد مورد نیاز برای برای زنده ماندن اوست؛ درست مثل غذا برای زنده ماندن ما انسانها. حالا زمانی که ما فعالیت ذهنی کمی داشته باشیم، مغز ما برای زنده ماندن مجبور است که به چیزهای به درد نخوری فکر کند که نه تنها هیچ سودی نداره، بلکه بیشتر آزاردهنده است. برای کاهش این افکار آزاردهنده شما میتوانید:
- کارهایی را انجامدهید که دوستدارید
میتوانید سرگرمی برای خود داشته باشید. کارهای جدید یادبگیرید، فعالیتی خلاقانه انجامدهید یا صرفا زمانی را به مطالعه و یا قدم زدن اختصاصدهید.
- کارهای داوطلبانه انجامدهید
میتوانید کارهایی را که به آن علاقمند هستید را بصورت داوطلبانه انجامدهید.
- اهداف کوچک برای خود تعیینکنید
کارهای جدیدی همچون یادگیری روزهای هفته به زبانی جدید را تمرینکنید و یا در مورد موضوعهایی که به آنها علاقه دارید تحقیقکنید.
کارهایی را صرف نظر از بزرگی و یا کوچکی انجامدهید که به شما حس پیشرفتمیدهد. به خودتان فشار نیاورید. به خودتان زمان دهید تا به تدریج دوباره به خودتان ایمان داشته باشید.
- بصورت روزانه کارهایی برای خودتان انجامدهید
سعیکنید که کارهای جدیدی را بصورت عادت انجامدهید و با خودتان مهربان باشید و از خودتان مواظبتکنید.
لیستی از کارهایی که دوست دارید تهیه کنید. لازم نیست که کار خیلی بزرگی باشند، بلکه کافیست از انجام آنها لذت ببرید؛ مثلا امروز برای خودم یک بستنی خوشمزه میگیرم!
- به خودتان خوش بگذرانید
بخاطر داشته باشید که برای اینکه از کاری لذت ببرید حتما لازم نیست که در انجام آن کار عالی و بینقص باشید.
بهعنوان مثال اگر از نقاشی کردن لذت میبرید، وسایل مورد نیاز را تهیه کنید و بدون توجه به اینکه چقدر در این کار مهارت دارید، نقاشی بکشید. یادتان باشد، شما هرگز نمیتوانید در هیچ کاری بهترین باشید، به همین دلیل به جای اینکه عمرتان را در حسرت کارهای نکرده تلف کنید، زمان بگذارید و کاری که دوست دارید را در حد توانتان انجام دهید.
یک شبکه اجتماعی حمایتی تشکیلدهید
داشتن ارتباطات اجتماعی، یکی از بهترین راهها برای بالا بردن عزتنفس است، زیرا نه تنها به آرامش شما کمک میکند، بلکه شما متوجه میشوید که همه انسانها نقاط مثبت منفی زیادی دارند و هیچکس کامل نیست.
- با کسی صحبتکنید
پژوهشها نشان دادهاند که صحبت کردن با دیگران، به خصوص کسانی که دوستشان دارید میتواند بسیار به آرامش روانی شما کمک کند. زیرا حرف زدن، باعث تخلیه هیجانات منفی میشود که پس از آن معمولا احساسات مثبت و خوشایندی در شما ایجاد میشود.
- حمایت همتا داشته باشید
ارتباط داشتن با افرادی که تجارب مشترک و یا مشابهی به شما دارند میتواند راهکاری مفید و موثر باشد.
- از یک روانشناس متخصص کمک بگیرید
تغییر باورهایی که سالیان سال در ما وجود دارد، بسیار سخت است؛ به همین دلیل، حضور یک روانشناس متخصص میتواند در این خصوص بسیار کمک کننده باشد. روانشناس، گام به گام همراه شما خواهد بود تا با کمک او باورهایی که سالها در شما احساسات منفی ایجاد کرده است را پیدا و تعدیل کنید. با اینکار راحتتر و بهتر میتوانید با مسائل و مشکلاتی که در زندگیتان وجود دارد، کنار بیایید.
داستان زندگیتان را تغییردهید
همگی ما یک راوی و یا داستانی از زندگیمان را داریم که خودمان در مورد خودمان ساختهایم و این داستان درک ما از زندگی را شکلمیدهد و بر مبنای آن خویشتن شناسی را بناکردهایم. اگر چنانچه بخواهیم داستان زندگیمان را تغییر دهیم بایستی ابتدا بدانیم که منشا این داستان و پیامهایی که راجع به خودمان دریافتمیکنیم کجاست. صدای چه کسانی است که در زندگیمان آنها را در خود نهادینه کردهایم؟
گاهی افکار منفی همچون “من چاق هستم”یا ” من تنبل هستم”بصورت خودکار در ذهنمان مدام در حال تکرار است لذا در اغلب موارد این تفکرات به باور تبدیل میشوند. از آنجایی که این تفکرات قابل یادگیری هستند لذا میتوان از تشکیل و فراگیری آنها پیشگیری کرد. میتوانید جملات مثبت را در خود نهادینهکنید. چه آرزوهایی راجع به خودتان دارید؟ این عبارات را هر روز با خودتان تکرارکنید.
خودتان را با کسی مقایسه نکنید
آلبرت انیشتن میگوید “هر کسی میتواند نابغه باشد اما اگر یک ماهی را با تواناییش در بالا رفتن از درخت قضاوتکنید در اینصورت ماهی کل زندگیش را با این عقیده و تفکر سپری خواهد کرد که وی یک احمق است.” همگی ما نقاط ضعف و قوتهایی داریم. ممکناست که شخصی در موسیقی شاهکار باشد اما آشپزی وی افتضاح باشد. هیچکدام از این دو مورد ارزش واقعی این فرد را نشاننمیدهد. نقاط قوت خود و احساس اعتمادبنفسی که این نقاط قوت به شما میدهند را بشناسید و در زمانهایی که به تواناییهایتان شک دارید آنها را به خودتان یادآور شوید. خیلی راحت میتوان زمانی که در کاری شکست میخورید و یا افتضاح به بار میآورید در مورد تواناییهایتان نتیجهگیری کلی کنید اما در این زمان به نقاط قوت خود فکرکنید.
کسانی که آزارتان میدهند را ببخشید
کسی هست که در زندگیتان تا به امروز نبخشیدهاید؟ مثلا عشق سابقتان؟ یکی از اعضای خانواده؟ خودتان؟ با ماندن در چنین احساسات و خاطرات ناخوشایند و تلخ تنها خودتان را در چرخهای از افکار منفی گرفتار میسازید. اگر خودمان را نبخشیم احساس شرم و خجالت ما را در همان حلقه عذاب نگهمیدارد.
ثابت شده است که بخشیدن خود و دیگران به بهبود و بالارفتن عزت نفس کمکمیکند زیرا این کار ما را با ذات دوستداشتنی خودمان پیوند میدهد و علیرغم اشتباهاتمان، مقبولیت ما در نزد دیگران را افزایش میدهد. برای این کار میتوان در هر زمانی از زندگی به این جملات بودا فکرکنید که میگوید:
“اگر چه عمدی و چه ناخواسته به کسی آسیبزدهام و یا کسی را رنجاندهام از وی درخواست ببخش میکنم. اگر کسی چه خواسته و چه ناخواسته مرا رنجانده و یا باعث ناراحتی من شده است من او را میبخشم. برای کارهایی که کردهام و خواسته یا ناخواسته باعث آزار و اذیت خود شدهام از خداوند طلب بخشش دارم .“
نداشتن عزتنفس، میتواند بسیاری از حوزههای فردی و اجتماعی افراد را تحت تاثیر قرار دهد، به همین دلیل افراد اکثر سعی میکنند با استفاده از روشهای مختلف، این مساله را در خود بهبود ببخشند. بهترین راه برای افزایش اعتماد اعتماد به نفس این است که 1. با خودتان مهربان باشید؛ برای اینکار سعی کنید اول خودتان را بشناسید، هیجانات خود را مخفی نکنید، ببینید عزتنفس برای شما چه معنایی دارد، با افکار نامهربانانه خود مبارزه کنید، خودتان را با دیگران مقایسه نکنید و جملات مثبت به خودتان بگویید. 2. از خودتان مراقبت کنید؛ برای اینکار خوب بخوابید، سالم غذا بخورید، ورزش کنید، زمانی را در طبیعت سپری کنید، از مواد مخدر و الکل دوری کنید و از روشهای آرامسازی استفاده کنید. 3. به چیزهای خوب توجه کنید، برای اینکار موفقیتهایتان را جشن بگیرد، تعاریف دیگران را به خاطر بسپارید، از دیگران درباره نکاتی که در مورد شما دوست دارند سوال کنید، به افکار منفی خیلی توجه نکنید و فهرستی از مواردی که در مورد خود دوست دارید تهیه کنید. 4. جراتمداری را تمرین کنید، برای اینکار نه گفتن را یاد بگیرید و برای خود مرز تعیین کنید. 5. برای خود چالش ایجاد کنید، برای اینکار، کارهایی که دوست دارید یا کارهای داوطلبانه را انجام دهید، هر روز برای خودتان یک کار انجام دهید. 5. برای خود شبکه اجتماعی حمایت کننده تشکیل دهید، 6. داستان زندگیتان را تغییر دهید، 7. خودتان را با کسی مقایسه نکنید و 8. کسانی که آزارتان میدهند را ببخشید. |
پرسش و پاسخ کوتاه