کمال‌گرایی یکی از ویژگی‌های شخصیتی است که هم می‌تواند مثبت باشد و هم می‌تواند منفی باشد. کمال‌گرایی یعنی برتری طلبی که باعث می‌شود انسان تلاش کند برای رسیدن به اهدافش و رسیدن به کمال و برتری. تا این حد از کمال‌گرایی خوب است اما اگر کمال‌گرایی تا حدی زیاد شود که در فرد اضطراب، معیارهای سختگیرانه و تنبلی ایجاد کند، این می‌شود کمال‌گرایی منفی که باید درمان شود. این نوع کمال‌گرایی، زندگی را برای انسان دشوار و پر از اضطراب می‌کند و مانعی برای رشد انسان در زمینه‌های مختلف است. همین موضوع برای افرادی نیز صدق می‌کند که در زمینه ازدواج و انتخاب همسر کمال‌گرایی دارند. آنها به دنبال افراد بی نقص و کامل هستند و وقتی می‌بینند چنین فردی وجود ندارد، کلا از ازدواج کردن دست می‌کشند و نسبت به افراد و جهان بدبین می‌شوند. در این مقاله قصد داریم درباره کمال‌گرایی در ازدواج توضیح بدهیم.
نشانه‌های کمال‌گرایی
- احساس می‌کنید در هر کاری که می‌کنید شکست می‌خورید و هرگز نمی‌توانید به موفقیت و برتری کامل برسید.
- از شروع کردن یک سری کارها پرهیز می‌کنید چون احساس می‌کنید نخواهید توانست آن کار را به نحو احسن تمام کنید.
- نمی‌توانید یک لحظه آرام باشید و درباره احساسات و افکارتان صحبت کنید.
- برای اینکه همه چیز تمام و کمال انجام بشود و بی نقص باشد، تبدیل به فردی کنترل‌گر در روابط و زندگی شخصی‌تان می‌شوید.
- همیشه قوانین سختگیرانه در حوزه‌های مختلف زندگی‌تان دارید.
نشانه‌های کمال‌گرایی در ازدواج
- به دنبال فردی کامل و بی نقص برای ازدواج هستید.
- هر خواستگاری که می‌آید حتما رویش یک عیب می‌گذارید و او را در می‌کنید. احساس می‌کنید انگار هیچکس باب میل شما نیست و نمی‌توانید قبول‌شان کنید.
- احساس می‌کنید هر کسی را که برای ازدواج انتخاب کنید، در آخر قرار است رابطه‌تان به طلاق و جدایی منجر شود.
- وقتی کوچک‌ترین بحث یا اختلاف نظری در رابطه‌تان پیش می‌آید، احساس می‌کنید دیگر این رابطه با شکست مواجه شده است.
- در رابطه کنترل‌گر هستید چون می‌خواهید همه چیز تحت کنترل شما باشد تا بتوانید بی نقص و عالی پیش بروید.
- شما هر چیزی را به صورت ریز، دقیق و وسواسی بررسی می‌کنید. مثلا هر کدام از رفتارها و حرف‌های شریک عاطفی‌تان را ساعت‌ها در ذهن‌تان تحلیل و بررسی می‌کنید.
- معیارهایی که دارید، معیارهای جزئی و غیرواقع‌بینانه است. مثلا می‌خواهید حتما همسر آینده‌تان چشمان سبز، موهای مشکی، با تناسب ندام، وکیل و… باشد. هر کسی به غیر از این ویژگی‌ها باشد، مورد قبول شما واقع نمی‌شود. یا مثلا در رابطه این معیار را دارید که هر روز صبح باید به یکدیگر صبح بخیر بگویید. اگر حتی یک بار به دلیل منطقی این اتفاق نبیفتد، احساس می‌کنید شکست خورده‌اید و این رابطه دیگر ارزشی ندارد.
- احساس تنهایی عمیقی در وجودتان دارید.
- عزت نفس‌تان پایین است.
چرا کمال‌گرا هستم؟
علت کمال‌گرایی نیز همانند سایر مشکلات روانی و اختلالات شخصیتی کاملا مشخص نیست یعنی یک سری موارد دست به دست هم می‌دهند و این ویژگی شخصیتی در فرد ایجاد می‌شود. تربیت خانوادگی، الگوبرداری از خانواده، محیط و… همگی در ایجاد شدن این ویژگی شخصیتی در فرد نقش دارند.
درمان کمال‌گرایی در ازدواج
از افکار و احساسات کمال‌گرایانه خود آگاهی پیدا کنید
یک قلم و کاغذ بردارید، وقت بگذارید و این تمرین را انجام بدهید. سعی کنید شناسایی کنید که چه افکار و احساساتی دارید که نشان دهنده کمال‌گرایی است. این الگوهای فکری و احساسی را یادداشت کنید تا بدانید وقتی این فکر یا احساس در ذهن‌تان خطور کرد، اشتباه است و از روی کمال‌گرایی است پس نباید براساس آن عمل کنید. پس اولین گام، آگاهی پیدا کردن از نشانه‌های کمال‌گرایی در خودتان است.
روی نیمه پر لیوان تمرکز کنید (مثبت‌نگر باشید)
این که افراد کمال‌گرا روی نقص و قسمت ناکامل کارشان یا شکست‌هایشان متمرکز می‌شوند یعنی منفی‌نگر هستند. پس با تقویت مثبت‌اندیشی در خودشان و تمرکز کردن روی نیمه پر لیوان، می‌توانند این علامت کمال‌گرایی را درمان کنند. چگونه باید این کار را انجام بدهید؟ وقتی می‌خواهید از بین خواستگارها فردی را انتخاب کنید، هم نقاط منفی او را بنویسید و هم نقاط مثبت او را. سپس بررسی کنید که این نقاط منفی چقدر می‌تواند تاثیرگذار و مهم باشد؟ اگر موارد مهمی نیستند، آن را نادیده بگیرید و روی نقاط مثبتی که نوشتید تمرکز کنید. با خود تکرار کنید که این فرد نقاط مثبت بیشتر و مهم‌تری دارد پس می‌تواند همسر مناسبی باشد. یک مثال دیگه بزنیم. فرض کنید شما از یک رابطه اشتباه خارج شدید، به جای اینکه روی نقص‌ها و اشتباهات خودتان تمرکز کنید و خودتان را سرزنش کنید، ببینید چه کارهای مثبتی را در طول رابطه انجام دادید و چقدر تلاش کردید. سپس برنامه‌ریزی کنید که تا حد امکان این اشتباهات مهم را رفع کنید تا بتوانید رابطه موفقی داشته باشید. پس بدبین نباشید و در کنار دیدن نقاط منفی، نقاط مثبت هر چیزی را هم ببینید.
به خودتان اجازه اشتباه کردن بدهید
البته نه در ازدواج، بلکه در کارهای کوچک که اشتباه کردن در آنها تاثیر بسیار شدیدی روی شما و زندگی‌تان نمی‌گذارد. مثلا در درس یک بار به خودتان اجازه بدهید که نمره پایینی بگیرید و نه اینکه همیشه 20 بگیرید. این نکته را بدانید که در بسیاری از موارد اشتباه کردن باعث می‌شود چیزهای خوب و ارزشمندی را یاد بگیرید و بتوانید بیشتر پیشرفت کنید اما وقتی همه چیز را بدون اشتباه و نقص انجام بدهید، رشد نخواهید کرد. پس از اشتباهات‌تان درس بگیرید و از آنها برای موفقیت بیشتر در آینده استفاده کنید.
اهداف معقول‌تری را تعیین کنید
کمال‌گراها به دلیل داشتن معیارهای سختگیرانه، اهداف غیرمعقول و غیرواقع‌بینانه دارند که بسیار دست نیافتنی هستند. برای درمان کمال‌گرایی، اهداف معقول‌تری را تعیین کنید. مثلا به جای اینکه به دنبال ازدواجی باشید که در آن هیچ بحث و دعوا و اختلافی نیست، به دنبال ازدواجی باشید که در آن عشق، تفاهم، صمیمیت، احترام و اعتماد وجود دارد. هدف اول، کمال‌گرایانه و غیرممکن است اما هدف دوم ممکن و دست یافتنی است.
انتقادات سازنده را بپذیرید
افراد کمال‌گرا به دلیل داشتن عزت نفس و اعتماد به نفس پایین، وقتی انتقادی را می‌شنوند به سرعت گارد گرفته و عصبانی می‌شوند. سعی کنید در خودتان ظرفیت پذیرش انتقادات را بالا ببرید چون این انتقادات باعث رشد و پیشرفت شما می‌شوند. مثلا اگر خواهرتان از شما انتقاد می‌کند:«خیلی حساس و وسواسی هستی. اینطوری بخوای پیش بری نمیتونی کسی رو پیدا کنی و ازدواج کنی.» یک لحظه به حرفش فکر کنید. شاید او حقیقت را می‌گوید. می‌توانید از این انتقاد سازنده استفاده کنید، روی خودتان کار کنید و به خواسته‌ها و اهداف‌تان برسید. همه این ما نیستیم که درست فکر و رفتار می‌کنیم. گاهی اشتباه می‌کنیم و دیگران به ما اشتباه‌مان را گوشزد می‌کنند چون ما را دوست دارند و صلاح ما را می‌خواهند. می‌توانیم با واقع‌بینانه‌تر بررسی کردن اشتباهات‌مان و پذیرفتن آنها، این موارد را رفع کنیم و به پیشرفت و موفقیت بیشتری برسیم.
به خودتان بیش از حد فشار وارد نکنید
افراد کمال‌گرا خودشان را با معیارهای سختگیرانه‌ای که برای خودشان تعیین کرده‌اند، تحت فشار قرار می‌دهند. اگر شما هم از خودتان انتظارات و توقعات شدیدی دارید، کمی آنها را کم کنید، با خودتان مهربان‌تر باشید، سخت نگیرید و به خودتان فشار وارد نکنید.
کارهایتان را به تعویق نیندازید
برنامه‌ریزی درست و متعادلی انجام بدهید و کارهایتان را به موقع انجام بدهید حتی اگر نتوانید آن را تمام کنید یا نتوانید به صورت بی نقص انجام بدهید. به تعویق انداختن کارها فقط به شما اضطراب بیشتری می‌دهد و وقتی کارها روی هم جمع شود و انجام نشده باقی بماند، ممکن است دچار ناامیدی و افسردگی شوید و در زندگی در جا بزنید.
چیزها یا افرادی که روی شما تاثیر منفی می‌گذارند را حذف کنید
فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی، بلاگرها، افراد سمی زندگی‌تان و… ممکن است شما را بیشتر به سمت کمال‌گرایی سوق بدهند. اگر احساس می‌کنید تحت تاثیر این افراد یا این چیزها قرار می‌گیرید، حتما سریعا این موارد را از زندگی‌تان حذف کنید.
حواس‌تان باشد که با خودتان چگونه صحبت می‌کنید
افراد کمال‌گرا معمولا با این کلمات و جملات با خودشان صحبت می‌کنند:«من باید این کار رو بکنم» از کلماتی مثل «باید» در صحبت‌های درونی خودتان استفاده نکنید چون باعث تشدید کمال‌گرایی می‌شود. بلکه از این جملات و کلمات استفاده کنید:«بهتره این کار رو انجام بدم»، «این کار رو انجام میدم چون به من حس خوبی می‌دهد و من را به اهدافم نزدیک‌تر می‌کند» هیچ بایدی وجود ندارد. کارهایی را انجام بدهید که به نفع‌تان است و خودتان می‌خواهید و نه دیگران!
از درمانگر کمک بگیرید
برای اینکه کمال‌گرایی را از ریشه و به صورت تخصصی و کامل درمان کنید، حتما از درمانگر کمک بگیرید. برای درمان کمال‌گرایی معمولا از رویکرد رفتار درمانی شناختی استفاده می‌شود که بسیار مفید و موثر است. در این زمینه می‌توانید از مشاوران همیار عشق کمک بگیرید.
سوالات متداول
آیا کمال‌گرایی می‌تواند یک رابطه یا ازدواج را خراب کند؟
بله. افراد کمال‌گرا استانداردها و معیارهای سختگیرانه و غیرمنطقی برای رابطه خود تعیین می‌کنند یا به خاطر توجه افراطی به جزئیات و کنترل‌گری در رابطه، ممکن است به صورت ناخواسته رابطه خود را خراب کنند. این افراد معمولا به صورت بلندمدت نمی‌توانند در رابطه بمانند و در آخر تنها می‌مانند.
کمال‌گرایی چگونه سلامت روان من را کاهش می‌دهد؟
شما برای خودتان اهداف و استانداردهای غیرمنطقی تعیین می‌کنید و وقتی نمی‌توانید به آنها برسید، شکست می‌خورید. وقتی شکست‌ها مدام تکرار می‌شوند و می‌بینیند نمی‌توانید به جایی برسید، دچار افسردگی، اضطراب و مشکلات دیگر می‌شوید.
آیا فرد کمال‌گرا می‌تواند عاشق شود؟
بله اما عاشق یک فرد کامل و بی نقصی می‌شود که مطابق با معیارهایش است. چنین فردی وجود ندارد یا اگر هم وجود داشته باشد، ممکن است به شدت محدود و مثلا در حد یک نفر باشد!
آیا کمال‌گراها افراد عصبانی هستند؟
معمولا بله چون نمی‌توانند به معیارهای خودشان دست پیدا کنند یا دیگران نمی‌توانند آنها را به اهداف‌شان برسانند، این افراد معمولا از دست خودشان و دیگران به شدت عصبانی هستند.
آیا کمال‌گراها افراد خودشیفته‌ای هستند؟
می‌توان گفت بله چون وقتی می‌بینند طرف مقابل با استانداردهایشان مطابقت ندارد، ممکن است فقط به خاطر خودشان و استانداردهایشان آن رابطه را تمام کند و آن فرد را طرد کنند.
چند درصد افراد جهان کمال‌گرا هستند؟
تقریبا 30% افراد جهان کمال‌گرا هستند و با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنند.
چرخه کمال‌گرایی چگونه است؟
1) تعیین یک هدف 2) شروع انجام دادن آن کار 3) تمایل به پایان دادن آن کار به شکل بی نقص و در مدت زمان نامعقول و کم 4) ناامیدی و احساس شکست خوردگی
آیا کمال گرایی ژنتیکی است؟
ژنتیک نیز می‌تواند در این ویژگی شخصیتی موثر باشد اما کمال‌گرایی نیز همانند سایر ویژگی‌های شخصیتی تا حد زیادی اکتسابی است و نمی‌تواند کاملا ژنتیکی باشد.
تفکر یک فرد کمال‌گرا چگونه است؟
یک فرد کمال‌گرا این ذهنیت را دارد که اگر کارها را به شکل کامل و بی نقص انجام ندهد، فردی بی ارزش و شکست خورده است.
سخن پایانی
کمال‌گرایی یکی از ویژگی‌های شخصیتی رایج در جهان است که یک مشکل به حساب می‌آید. کمال‌گرایی در ازدواج باعث می‌شود فرد کم کم ناامید شده و دست از ازدواج کردن بکشد چون احساس می‌کند نمی‌تواند فردی را پیدا کند که مطابق با معیارهای سختگیرانه‌اش است. این افراد اگر نتوانند بی نقص و کامل باشند و عمل کنند، احساس شکست خوردگی و پوچی خواهند داشت. در این مقاله به شما کمک کردیم که به کمک راهکارهایی، بتوانید تلاش کنید کمال‌گرایی را در خودتان درمان کنید البته برای درمان تخصصی و کامل، نیاز به کمک روانشناس نیز وجود دارد مخصوصا اگر کمال‌گرایی‌تان شدید باشد. بنابراین می‌توانید در این زمینه از روانشناسان همیار عشق کمک بگیرید. توصیه می‌کنیم بخش سوالات متداول مقاله را نیز مطالعه کنید تا به جواب سوالات‌تان درباره کمال‌گرایی برسید.
پرسش و پاسخ کوتاه