آیا شما هم از آن دسته افرادی هستید که دائم برنامه‌ریزی می‌کنید و بعد از چند روز رهایش می‌کنید؟ آیا نمی‌دانید چه اتفاقی میفتد که انگیزه بالای شما برای برنامه‌ریزی فروکش می‌کند؟ آیا شما هم گرفتار شعارهای روانشناسی زرد شدید که معتقد است از همه چیز زندگی به خصوص استراحت و تفریح‌تان بزنید تا برنامه صحیحی داشته باشید؟! اگر این چنین است این مقاله مختص شما است، بخوانید تا بدانید چرا نمی‌توانید پای برنامه‌تان بمانید و چه باید بکنید.
برنامه‌ریزی چیست؟
شاید خیلی از افراد به اشتباه فکر کنند معنای برنامه‌ریزی یعنی من بتوانم در مدت زمان کوتاه حجم زیادی از کارها، وظایف و برنامه‌ها را به نحو احسنت پیش ببرم. اما این نادرست‌ترین شیوه برنامه‌ریزی است که در ادامه این مقاله برایتان توضیح می‌دهیم. برنامه‌ریزی به زبان ساده یعنی انجام صحیح و اصولی فعالیت‌ها برای رسیدن به یک هدف خاص. این اهداف می‌تواند روزانه باشد، مثل دیدار یک دوست یا ماهیانه مثل بالا بردن ساعات مطالعه یا حتی سالیانه مثل خرید یک خانه در آینده!
چرا برنامه‌ریزی مهم است؟
در زندگی تمام افراد، چه افراد موفق چه افراد ناموفق 24 ساعت وجود دارد. اما چرا این 24 ساعت برای افراد موفق مفیدتر است؟ منظور ما از افراد موفق افرادی نیستند که هیچ هدفی جز درس خواندن یا پول درآوردن ندارند حتی اگر به درجات بالای تحصیلی یا مالی رسیده باشند. فرد موفق فردی است که در زندگی برای همه جنبه‌های انسانی، اجتماعی، اقتصادی، عاطفی، روابط و تفریحاتش وقت داشته باشد و یکی را فدای دیگری نکند. اگر شما تنها روی یک بعد متمرکز باشید، برنامه‌ریزی درستی ندارید. اهمیت برنامه‌ریزی در این است که از تمام ساعات‌تان مفید استفاده کنید حتی ساعت استراحت و تفریح. مدیریت زمان و برنامه‌ریزی درست به شما کمک می‌کند آدم تک بعدی نباشید و از زمان‌تان بهترین استفاده را بکنید و در یک مسیر صحیح رو به پیشرفت قرار بگیرید.
برنامه‌ریزی درست چه اهدافی دارد؟
همان طور که در بالا گفتیم، برنامه‌ریزی درست برنامه‌ای نیست که شما را تنها روی یک هدف افراطی متمرکز کند، مثلا روزی 20 ساعت فقط درس بخوانید یا روزی 18 ساعت کار کنید و از سایر جنبه‌ها باز بمانید. یک برنامه‌ریزی درست اهداف زیر را دنبال می‌کند:
- زمان را برای شما مدیریت می‌کند.
- شما را منظم می‌کند.
- هیچ جنبه‌ای از شما را نابود نمی‌کند، از تفریح گرفته تا اهداف تحصیلی و مالی.
- اراده و سرسختی شما را تقویت می‌کند و به شما انگیزه می‌دهد.
- جلوی تنبلی را می‌گیرد.
- مناسب شخص شما است و فردی است نه یک نسخه از قبل پیچیده شده.
چرا از برنامه‌ریزی فرار می‌کنیم؟
ترس از محدود شدن
بعضی از افراد فکر می‌کنند با برنامه‌ریزی مانند یک ربات باید عمل کنند و آزادی عمل‌شان گرفته می‌شود. در صورتی که اگر برنامه‌ریزی صحیح و اصولی باشد، دقیقا عکس این تصور عمل می‌کند. متاسفانه در چند سال اخیر شاهد بودیم که موسسات و مراکز مختلف بدون در نظر گرفتن تفاوت‌های فردی و با دیدی غیر علمی دست به برنامه‌ریزی برای افراد می‌زنند و نتیجه‌اش یک برنامه خشک و غیر قابل انعطاف است که همه را از برنامه‌ریزی فراری می‌دهد. حتما برای برنامه‌ریزی از روانشناسان متخصص این حرفه کمک بگیرید.
عقب افتادن برنامه همه چیز را تغییر می‌دهد
خیلی از افراد مانند فردی که مدام رژیم می‌گیرد و چند روز سفت و سخت انجام می‌دهد ولی ناگهان رها می‌کنند، مدام برنامه می‌ریزند، چند روز انجام می‌دهند و به محض اینکه چند ساعت از برنامه عقب افتادند آن را رها می‌کنند. این چرخه آنقدر تکرار می‌شود که فرد به این نتیجه می‌رسد که قادر به انجام برنامه‌ریزی نیست. در صورتی که برنامه اگر منعطف باشد، شرایط عقب ماندن شما را در نظر می‌گیرد تا بتوانید اگر به هر دلیلی نتوانستید یک روز یا حتی چندین روز آن را انجام ندهید دوباره مدیریتش کنید.
در برنامه کارهایی که دوست نداریم می‌گنجانیم
برخی افراد از کارهایی مثل درس خواندن، مطالعه، کار یا ورزش متنفر هستند اما به آن احتیاج دارند. این افراد فکر می‌کنند با برنامه‌ریزی می‌توانند به زور آنها را انجام دهند. پس برنامه‌ریزی‌شان اغلب مواردی است که دوستش ندارند و تعجبی ندارد وقتی اسم برنامه‌ریزی می‌آید کلافه شوند. اما برنامه‌ریزی باید به شما انگیزه دهد! باید شامل مواردی باشد که دوستش دارید و در کنارش مواردی که به آن نیاز دارید.
چرا وقتی برنامه‌ریزی می‌کنیم به آن متعهد نمی‌مانیم؟
اغلب ما تجربه برنامه‌ریزی کردن را داشته‌ایم و اغلب ما نیز تجربه عمل نکردن به آن! بارها با انگیزه شروع به برنامه خود در کاغذها و دفترهای شک و رنگی کرده‌ایم اما گاهی حتی یک ماه هم نتوانسته‌ایم دوام بیاوریم. چرا؟
برنامه را منعطف تنظیم نمی‌کنیم
همانطور که در بالا ذکر کردیم، اگر برنامه طوری تنظیم شود که با یک روز انجام ندادن آن از برنامه ماهیانه به طور کل عقب بیفتیم، برنامه منعطفی نداریم. برنامه خوب باید بتواند شما را به عنوان انسانی که ممکن است گاهی خسته باشد، یا مشکلی داشته باشد بپذیرد. برنامه نامنعطف در شما تنش و استرس ایجاد می‌کند و به زودی کنارش می‌گذارید.
برنامه را واقع‌بینانه تنظیم نمی‌کنیم
من می‌خواهم تا یک ماه آینده تمام کتاب‌های شعر ایران را بخوانم، روزی 3 ساعت ورزش کنم، شب‌ها مدیتیشن انجام دهم، کلاس سازم را مجدد شروع کنم، روزی 100 لغت زبان بخوانم، در ماه 5 کیلو وزن کم کنم و از فردا رژیم سخت بگیرم کار جدید پیدا کنم و تمام کارهای عقب افتاده یک سال گذشته را در عرض یک هفته تمام کنم! فقط یک ربات از پس چنین برنامه‌ای بر می‌آید! برنامه واقع‌بینانه تنظیم کنید!
استراحت و تفریح را نادیده می‌گیرید
برنامه‌ای که به شما بیش از اندازه فشار بیاورد و زمانی برای استراحت کردن شما در نظر نگیرد به زودی شما را خسته می‌کند و ناچارید آن را کنار بگذارید. شما ماشین نیستید، بدن‌تان به استراحت نیاز دارد. متاسفانه بعضی از افراد که آگاهی لازم را از روانشناسی علمی ندارند با شعارهایی مثل راه موفقیت باید تو را خسته کند یا شب‌ها کمتر بخواب و… باعث شده‌اند افراد تصور کنند برنامه‌ریزی یعنی فشار و قید استراحت را زدن. اما چنین برنامه‌ای به ندرت به سرانجام می‌رسد.
موارد مهم در تنظیم برنامه‌ریزی
به غیر از نکاتی که در بالا به آن اشاره شد موارد مهم دیگری نیز هست که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم:
برنامه را به حافظه نسپارید
برخی افراد اعتقادی به نوشتن ندارند و معتقدند می‌توانند همه چیز را به حافظه بسپارند. شما نمی‌توانید با اصول حافظه بجنگید! در حافظه کوتاه مدت طبق تحقیقات بین 5 تا 9 مورد می‌تواند فعال باشد و اگر می‌خواهیم این موارد وارد حافظه بلند مدت شوند باید آنها را تمرین کنید! چرا باید برنامه روزانه‌تان را تمرین کنید وقتی به راحتی می‌توانید آن را یادداشت کنید و خیال‌تان راحت باشد که فراموشش نمی‌کنید. از طرفی نوشتن به برنامه شما رسمیت می‌بخشد و آن را برایتان جدی‌‌تر می‌کند. پس چک لیست‌تان را بنویسید.
الویت‌بندی کنید
قطعا برنامه شما فقط شامل یک یا دو مورد نیست. ترتیب انجام کارها و زمان انجام آن مهم است. مثلا کارهایی که نیاز به فکر زیاد دارد را معمولا بهتر است برای آخر شب نگذارید. گاهی نیز کارهایی وجود دارد که فوریت دارد و باید سریع‌تر انجام شوند. به هر حال الویت‌بندی منعطف به برنامه شما ساختار می‌دهد.
انعطاف برنامه
برنامه‌تان را منعطف تنظیم کنید تا اگر بنا به دلایلی نتوانستید آن را اجرا کنید ناامید نشوید و از ادامه‌اش منصرف شوید.
برنامه باید شفاف باشد
شما باید در برنامه‌تان شفاف واضح و روشن بگویید چه می‌خواهید و به دنبال چه هستید، مثلا اگر می‌خواهید در برنامه‌تان کتاب خواندن را بگنجانید باید مشخص شود چه نوع کتابی و دقیقا منظورتان چیست. هرچقدر با جزئیات بیشتری این را مشخص کنید برنامه‌تان منظم‌تر خواهد بود.
با سلیقه باشید!
شاید فکر کنید آنچه در برنامه مهم است محتوای آن است نه گل و بلبلی که دور آن نقاشی می‌شود! البته که اصل کار محتوا است اما اگر بتوانید با سلیقه باشید تا انگیزه بیشتری برای انجام برنامه داشته باشید عالی است! مانند یک غذای خوشمزه و سالم که تزئینش اشتهای شما را برمی‌انگیزد.
سخن پایانی
اکثر افراد با برنامه‌ریزی کردن و به خصوص با پایبند ماندن به برنامه‌هایشان مشکل دارند. این موضوع چندین علت دارد. اکثر افراد متاسفانه فکر می‌کنند که برنامه‌ریزی کردن یعنی یک شبه رسیدن به موفقیت و انجام دادن همه کارهای سخت بدون اینکه استراحت کنید. اما یک برنامه‌ریزی صحیح و علمی، منعطف است و هم وقت‌های منظمی را برای انجام دادن کارهای شما تعیین می‌کند و هم وقتی را برای استراحت و تفریح. همچنین یک برنامه‌ریزی علمی و درست طوری طراحی می‌شود که اگر یک روز نتوانستید به برنامه پایبند بمانید، بتوانید آن را ادامه دهید. همیشه برنامه‌ریزی‌هایتان را یادداشت کنید. سعی نکنید به خاطر بسپارید. همچنین در نوشتن برنامه‌ها، سلیقه به خرج دهید تا انگیزه پایبند ماندن به آنها را داشته باشید و خوش‌تان بیاید به آن برگه که در آن نوشتید نگاهی بیندازید. اگر در برنامه‌ریزی کردن مشکل دارید و نیاز به کمک حرفه‌ای داشتید، می‌توانید از مشاوران همیار عشق در این زمینه کمک بگیرید. برنامه‌ریزی برای همه افراد واجب است تا بتوانند به اهداف و به موفقیت برسند.
پرسش و پاسخ کوتاه