افسردگی به عنوان نوعی اختلال خلقی شناخته می‌شود که منجر به کاهش انرژی، بی‌انگیزه شدن و بی‎حوصلگی و مختل شدن جنبه‌های مختلف زندگی فرد می‌شود. افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات خلقی در جهان است. افسردگی انواع مختلفی دارد و ممکن است در افراد مختلف، به شکل‌های مختلف بروز کند. در این مقاله، ابتدا اشاره می‌کنیم که افسردگی، موجب تشدید چه بیماری‌هایی می‌شود، سپس درباره علائم افسردگی، انواع آن و رابطه افسردگی با سایر اختلالات روانی و روش‌های درمانی آن، توضیح خواهیم داد.

افسردگی موجب تشدید چه بیماری‌هایی می‌شود؟

• آرتروز
• آسم
• بیماری های قلبی-عروقی
• سرطان
• دیابت
• چاقی

علائم افسردگی

زنان، مردان و کودکان ممکن است علائم مختلفی را تجربه کنند، اگرچه علائم افسردگی، تقریبا شبیه به هم یا در برخی موارد، یکسان است.

علائم افسردگی در مردان

• تغییرات خلق و خو مثل: تحریک‌پذیری، زود عصبانی شدن و از کوره در رفتن، بی‌قراری و اضطراب
• احساس پوچی، غم و ناامیدی
• از دست دادن علاقه و انگیزه نسبت به فعالیت‌هایی که قبلا برای شخص لذت‌بخش و هیجان‌انگیز بوده
• احساس خستگی و کمبود انرژی برای انجام کارهای روزمره
• افکار خودکشی یا اقدام به انجام آن
• سوءمصرف مواد و مشروبات الکلی
• کاهش میل جنسی
• دشواری در تمرکز
• تغییر الگوی خواب مثل: بی‌خوابی‌های شبانه یا خوابیدن بیش از حد
• سردرد
• مشکلات گوارشی

علائم افسردگی در زنان

• تغییرات خلق و خو: مثل تحریک‌پذیری، پرخاشگری و اضطراب
• احساس پوچی و بی‌ارزشی
• کاهش علاقه به فعالیت‌هایی که قبلا برای شخص لذت‌بخش بود
• زودرنج شدن
• گریه کردن مکرر، حتی بی‌دلیل
• بی‌خوابی یا خوابیدن بیش از حد
• کاهش انرژی و احساس خستگی
• تغییر وزن
• تغییر اشتها
• دردهای عضلانی
• سردرد
• گرگرفتگی

علائم افسردگی در کودکان

• تغییرات خلق و خو: تحریک‌پذیری، گریه کردن زیاد و اضطراب
• احساس بی‌لیاقتی و بی‌ارزشی (به عنوان مثال کودکان افسرده می‌گویند:«من هیچ کاری رو نمیتونم درست انجام بدم» یا «هیچ کس منو دوست نداره»
• اجتناب از رفتن به مدرسه یا بازی کردن با همسالان یا خواهر و برادر خود
• عدم علاقه داشتن به شیطنت‌ها و بازی‌های کودکانه
• مشکلات درسی (کاهش عملکرد در مدرسه، مثل کاهش نمرات درسی)
• مشکل در تمرکز
• کم‌انرژی بودن
• مشکلات گوارشی

دلایل ایجاد افسردگی

دلیل مختلفی برای ایجاد افسردگی وجود دارد که در ادامه مقاله توضیح خواهیم داد.

سابقه خانوادگی

افسردگی نیز مثل سایر اختلالات روانی، می‌تواند ژنتیکی باشد. اگر در اعضای خانواده‌تان، شخصی مبتلا به افسردگی است، امکان اینکه شما هم مبتلا به افسردگی شوید، زیاد است.

طرز تفکر

افرادی که طرز تفکر منفی دارند، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به افسردگی هستند.

تنهایی

تنهایی و نداشتن شریک عاطفی، به خودی خود باعث افسردگی نمی‌شود، بلکه اگر افراد نتوانند از تنهایی‌شان و سایر روابط اجتماعی در زندگی لذت ببرند و زندگی پرمغشله‌ای نداشته باشند، تنهایی مداوم به مدت طولانی، می‌تواند شخص را افسرده کند. به ویژه افرادی که در زندگی‌شان هدف ندارند و تنها هدف‌شان پیدا کردن عشق و ازدواج است، بیشتر مستعد افسردگی هستند، چون طرز فکر این افراد به گونه‌ای است که اگر در رابطه عاطفی با کسی نباشند، یعنی به شدت تنها و بی‌کس هستند. این نوع طرز فکر، خلق و خو و رحیه فرد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

انواع افسردگی

افسردگی انواع مختلفی دارد. برخی از افراد به صورت مداوم دچار افسردگی هستند، اما برخی از افراد در فصل‌ها یا دوره‌های خاصی از زندگی‌شان، افسردگی را به صورت  کوتاه‌مدت تجربه می‌کنند. در ادامه مقاله، درباره انواع افسردگی توضیح می‌دهیم.

اختلال افسردگی دائم  Persistent Depressive Disorder (PDD)

این نوع افسردگی، خفیف اما مزمن است. اگر علائم افسردگی، بیشتر از دو سال طول بکشد، اختلال افسردگی دائم تشخیص داده می‌شود. علائم این نوع افسردگی عبارت است از:

• از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‌های روزمره
• احساس غم و ناامیدی
• عزت نفس پایین

افسردگی دوقطبی Bipolar Depression

علائم افسردگی دو قطبی عبارت است از:

• از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‌های روزمره
• احساس غم و ناامیدی
• مشکل در حافظه و به یاد آوردن خاطرات
• زیاد خوابیدن یا بی‌خوابی
• افزایش یا کاهش اشتها
• فکر کردن به مرگ و خودکشی یا اقدام به انجام آن
• دردهای جسمانی

افسردگی به همراه اضطراب

نوعی از افسردگی وجود دارد که می‌تواند همراه با اضطراب باشد. بیشتر افسردگی‌ها، همراه با اضطراب هستند. علائم آن عبارت‌اند از:

– تحریک‌پذیری و پرخاشگری

– اضطراب و نگرانی حتی برای مسائل جزئی و پیش پا افتاده

– احساس غم و ناامیدی

افسردگی به همراه اختلال شخصیت وسواس فکری-عملی

اختلال شخصیت وسواس فکری-عملی، نوعی از اختلالات اضطرابی است. افرادی که دچار وسواس هستند، افکار آزاردهنده و وسواس‌گونه دارند و برای کاهش این افکار، به کارها و رفتارهای اجباری روی می‌آورند. به عنوان مثال شخصی که وسواس در شستشو دارد، برای اینکه احساس امنیت و آرامش کند و مطمئن شود که همه چیز تمیز است، ممکن است همه چیز و حتی دست‌هایش را بارها و بارها بشوید، به طوری که پوست دستش خشک و ملتهب شود. این افراد، مستعد ابتلا به افسردگی نیز هستند. اگر علائم افسردگی در بخش‌های قبلی مقاله توضیح داده شد، همراه با وسواس و رفتارهای اجباری شود، نشانه این است که شخص به افسردگی همراه با اختلال شخصیت وسواس فکری-عملی مبتلاست.

افسردگی اساسی Major Depressive Disorder (MDD)

علائم افسردگی اساسی شامل موارد زیر می‌باشد:

• حالت افسردگی، غم و اندوه و ناامیدی
• از دست دادن علاقه نسبت به فعالیت‌های روزمره
• تغییرات در وزن
• تغییرات در خواب
• احساس بی‌ارزشی و پوچی
• احساس گناه
• مشکل در تمرکز و تصمیم‌گیری
• فکر کردن به مرگ و خودکشی و یا اقدام به انجام آن

سندرم پیش از قاعدگی Premenstural Syndrome (PMS)

سندرم پیش از قاعدگی، یک هفته یا ده روز قبل از شروع عادت ماهانه آغاز می‌شود. سندرم پیش از قاعدگی، هم علائم روحی و روانی دارد، و هم علائم جسمانی. علائم آن، عبارت‌اند از:

• احساس پوچی و بی‌ارزشی
• احساس غم و ناامیدی
• اضطراب و تحریک‌پذیری
• عصبانیت‌های شدید
• تغییرات در اشتها و خواب
• حساس شدن پستان‌ها
• دردهای جسمانی مثل کمردرد
• سردرد و سرگیجه

افسردگی فصلی Seasonal Affective Disorder (SAD)

افسردگی فصلی، معمولا در فصل های پاییز  زمستان اتفاق می‌افتد. علائم آن، دقیقا همان علائم افسردگی اساسی است، با این تفاوت که در یک فصل اتفاق می‌افتد و با پایان آن فصل، علائم کاهش یافته و بهبود می‌یابند.

افسردگی پیش و پس از زایمان (Postpartum Depression)

افسردگی پیش و پس از زایمان نیز علائم افسردگی اساسی را دارد. اگر این نوع افسردگی درمان نشود، ممکن است به سلامت جنین و مادر آسیب برسد، چون مادر افسرده، ممکن است مواد مغذی که برای سلامتی جنین مفید است را نخورد و یا انگیزه‌ای برای انجام آزمایشات و مراقبت‌های معمول در دوران بارداری را نداشته باشد. افسردگی پس از زایمان نیز باعث می‌شود مادر، انرژی و انگیزه کافی برای بزرگ کردن و ارتباط برقرار کردن با نوزاد را نداشته باشد.

درمان افسردگی

درمان افسردگی به چند صورت انجام می‌شود که در ادامه مقاله درباره همه روش‌ها توضیح خواهیم داد.

درمان شناختی رفتاری (CBT)

روش درمانی شناختی رفتاری، موثرترین روش برای درمان افسردگی است. در طی جلسات مشاوره، که حدودا ممکن است چند هفته یا چند ماه، بسته به نوع و شدت افسردگی، طول بکشد، درمانگر به درمانجو کمک می‌کند تا الگوهای فکری و احساسی که باعث به وجود آمدن افسردگی شده‌اند را بشناسد و آنها را اصلاح کند. با اصلاح شدن الگوهای اشتباه ذهنی، افسردگی فرد بهبود می‌یابد و انگیزه و امید به زندگی‌اش، افزایش پیدا می‌کند.

دارو درمانی

در صورتی که افسردگی شدید باشد، در کنار روان درمانی، از دارو درمانی نیز استفاده می‌شود. البته در افسردگی پیش از زایمان، از این روش به ندرت و فقط با تشخیص ماما و روان پزشک استفاده می‌شود، چون اغلب داروها برای جنین مضر هستند و می‌توانند تاثیر منفی و جبران‌ناپذیری بر روند رشد و سلامتی او بگذارند.

تغییر سبک زندگی

افسردگی با سبک زندگی، ارتباط نزدیکی دارد. کسانی که سوءمصرف مواد مخدر و یا مشروبات الکلی دارند، تحرک بسیار کمی دارند، تغذیه مناسب و مغذی ندارند و با افرادی معاشرت می‌کنند، که به آنها انرژی منفی می‌دهند و شخصیت‌شان را خرد می‌کنند، بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی هستند. بنابراین تغییر و اصلاح جنبه‌هایی از سبک زندگی که بر روی خلق و خو و افسردگی تاثیر منفی می‌گذارند، بسیار موثر است. در ادامه، به مواردی اشاره می‌کنیم که در بهبود افسردگی موثر هستند.

ورزش کنید

3 یا 5 روز در هفته به مدت 30 دقیقه، فعالیت بدنی (ورزش) یا پیاده‌روی کنید. ورزش کردن، ترشح هورمون اندروفین را بیشتر می‌کند. این هورمون در بهبود روحیه و خلق و خوی شما نقش اساسی دارد.

از مصرف خوراکی‌های  کافئین‌دار و مشروبات الکلی بپرهیزید

خوراکی‌های کافئین‌دار و مشروبات الکلی، باعث تشدید علائم اضطراب و افسردگی و تحریک‌پذیری می‌شوند، چون این مواد و خوراکی‌ها، فشار خون و ضربان قلب را بالا می‌برند و همچنین تاثیر منفی رو عملکرد سیستم عصبی و مغز می‌گذارند.

«نه» گفتن را یاد بگیرید

به افرادی که خلق و خو و روحیه‌تان را پایین می‌آورند یا به شما احساس پوچ و بی‌ارزش بودن می‌دهند، «نه» بگویید. بدانید که ارزش شما، با گفته‎‌های دیگران تعیین نمی‌شود. چه دیگران شما را دوست داشته باشند و قبول داشته باشند، و چه شما  را به هر دلیلی دوست نداشته باشند و نپذیرند، شما یک انسان ارزشمند هستید. در رابطه‌های ناسالم که باعث کاهش اعتماد به نفس‌تان می‌شود، نمانید. همه این ارتباطات فرساینده و مخرب، باعث ایجاد و تشدید علائم افسردگی در شما می‌شوند، و می‌توانند ذهنیت شما را نسبت به خودتان تغییر دهند.

تغذیه سالم داشته باشید

ویتامین‌ها و مواد مغذی مثل سبزیجات و میوه‌ها را فراموش نکنید. مغز و بدن‌تان برای اینکه عملکرد صحیحی داشته باشد، نیاز به مواد مغذی و ویتامین‌ها دارد. اگر بدن‌تان دچار کمبود این مواد مفید و ضروری شود، نه تنها روی جسم‌تان تاثیر منفی می‌گذارد، بلکه خلق و خو و عملکرد روح و روان‌تان را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. به غیر از میان وعده‌ها و خوراکی‌های مفید، مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها را نیز مصرف کنید.

خوب و به اندازه کافی بخوابید

برای اینکه جسم و روان‌تان عملکرد صحیحی داشته باشد، در کنار فعالیت بدنی و تغذیه سالم و مغذی، نیاز است که به خودتان استراحت بدهید. به طور متوسط، 8 ساعت خواب شبانه برای همه افراد بالغ و بزرگسال، لازم است. بی‌خوابی با استرس، اضطراب و افسردگی، رابطه مستقیم و دوطرفه دارد.

درمان افسردگی در خانه با تغذیه

روش‌های ساده، طبیعی و خانگی با استفاده از خوراکی‌های مفید، برای درمان افسردگی خفیف وجود دارند که در ادامه مقاله توضیح می‌دهیم.

سیب

از قدیم می‌گفتند سیب، شما را از بیماری‌ها دور نگه می‌دارد. مصرف روزانه یک سیب، به بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی کمک می‌کند. می‌توانید سیب را تکه تکه کرده، در یک لیوان شیر بریزید و یک قاشق غذاخوری عسل نیز اضافه کنید و این مخلوط را بنوشید. اگر شیر دوست ندارید، می‌توانید از آب سیب یا میوه سیب استفاده کنید.

زعفران

زعفران شادی‌آور است و در بهبود علائم افسردگی نقش زیادی دارد. زعفران، باعث افزایش ترشح سرتونین می‌شود. سرتونین یک انتقال‌دهنده عصبی است که اگر به اندازه کافی ترشح نشود، باعث افسردگی و احساس غم و اندوه می‌شود. زعفران را می‌توانید به مقدار کم، در غذاهای خود اضافه کنید یا چای زعفران بنوشید.

گلبرگ‌های گل رز

چند گلبرگ گل رز تازه را در آب بریزید و چند دقیقه بجوشانید. سپس به آب شکر اضافه کنید و دو یا سه بار در طول آن را بنوشید.

هل

بوی هل بسیار آرامش‌بخش است و می‌تواند تحریک‌پذیری ناشی از افسردگی را بهبود ببخشد. هل را می‌توانید در چای، قهوه و یا در یک فنجان آب گرم بریزید و بنوشید.

چای سبز

چای سبز به دلیل اسید آمینه‌هایی که دارد، باعث بهبود کارکرد مغز می‌شود. همچنین آرامش‌بخش است و به بهبود خلق و خو و کاهش علائم افسردگی کمک می‌کند.

چای زنجبیل

پودر زنجبیل یا زنجبیل تازه را در آب گرم بریزید، به آن یک قاشق عسل اضافه کنید و بنوشید. این ترکیب نیز به درمان افسردگی خفیف، کمک می‌کند.