رابطه جنسی در همه اعصار زندگی بشر بسیار مهم و با اهمیت بوده و هست. یکی از دورانهای مهمی که فرد در آن با رابطه جنسی درگیر می‌شود دوران نوجوانی است. در دوران نوجوانی احساسات جنسی در فرد به تدریج شروع به شکل گرفتن می‌کنند، اما آیا این به معنی آمادگی نوجوان برای برقراری رابطه جنسی است؟ اگر نوجوان در این سن رابطه جنسی داشته باشد چه مشکلاتی بر سر راهش قرار می‌گیرد و چطور باید جلوی این آسیب‌ها را گرفت؟ این مقاله به سوالات بالا پاسخ می‌دهد.
میل به سکس در نوجوانی
کشش یا میل جنسی در یکی از دورانهای مهم رشد انسان در اوایل نوجوانی شروع به پدیدار شدن می‌کند و نوجوان احساسات جنسی را تجربه می‌کند. در دوران بلوغ به دلیل ترشح هورمون‌های جنسی، تفکرات جنسی در نوجوان بخش مهمی از زندگی او می‌شود. عوامل مختلفی مانند تربیت خانوادگی، محیط تربیتی، هنجار، عرف و فرهنگ، خلق و خو، ژنتیک و … روی میل جنسی یک نوجوان اثرگذار است. همان طور که گفتیم سطح آندروژن و استروژن که از هیپوتالاموس ترشح می‌شود موجب می‌شود به تدریج اندام‌های جنسی فرد نیز رشد کند. معمولا به طور میانگین دختران از سنین 10 تا 11 سالگی و پسران حدود 12 تا 13 سالگی بلوغشان شروع خواهد شد. بلوغ جنسی دختران معمولا با قاعدگی یا عادت ماهیانه و بلوغ جنسی پسران با اولین انزال به اوج خود می‌رسد. همچنین علائم ثانویه بلوغ مانند رشد پستان‌ها در دختران و درآمدن موهای زائد در هر دو جنس به تدریج اتفاق میافتد. بنابراین به زبان ساده اولین احساسات جنسی در سنین نوجوانی با بلوغ جنسی به وجود می‌آیند.
آیا داشتن میل جنسی در نوجوانی مجوز رابطه جنسی را فراهم می‌کند؟
داشتن میل جنسی در نوجوان به هیچ عنوان به معنای لزوم رفتار جنسی نیست. میل و رفتار با یکدیگر فرق دارند و داشتن میل جنسی به معنای مجوز برای انجام رفتار جنسی نیست. درست مانند فرد گرسنه‌ای که میل به غذا دارد اما لزوما نباید دست به هر رفتاری بزند تا غذا به دست آورد. این نکته هم برای نوجوان اهمیت دارد هم برای افرادی که شاید تصور کنند صرف داشتن میل جنسی از جانب نوجوان می‌توان با آنها رابطه جنسی بدون آسیب برقرار کرد. نوجوان شاید از لحاظ جسمی آماده برقراری رابطه جنسی ناپخته باشد اما بلوغ فقط به بلوغ جسمی محدود نمی‌شود و بلوغ عاطفی و هیجانی نیز برای داشتن یک رابطه سالم جنسی لازم است. نوجوان باید به وسیله آموزش در این زمینه مهارت‌های لازم را برای مراقبت از خودش بیاموزد و آگاهی لازم را برای رابطه جنسی به دست آورد تا بتواند در آینده و در زمان مناسب رفتارهای پخته جنسی از خود نشان دهد.
آسیب‌هایی که سکس زود هنگام به نوجوان وارد می‌کند
احساس گناه
یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی که به نوجوان وارد می‌شود ایجاد احساس گناه در اوست. نوجوان‌ها معمولا اگر درگیر رابطه جنسی شوند دچار احساس گناه و عذاب وجدان می‌شوند و این احساسات گاهی آنقدر شدید است که با رفتارهایی مانند خودزنی، انزوا، کم خوری و … دست به تنبیه خودشان می‌زنند. حتی نوجوان‌هایی که هیچ نقشی در این رابطه جنسی نداشته‌اند و به اصطلاح وادار شده‌اند این کار را انجام دهند نیز در اکثر مواقع دچار احساس گناه می‌شوند و خودشان را مقصر می‌دانند.
افت تحصیلی
رابطه جنسی و تصورات جنسی این قدرت را دارند که ذهن نوجوان را چنان درگیر خود کنند که او توان تمرکز روی سایر مسائل مهم زندگی را نداشته باشد. افت تحصیلی یکی از مهم‌ترین آسیب‌هایی است که می‌تواند به نوجوان وارد شود و مهم‌ترین روزهای زندگی‌اش را تحت تاثیر قرار دهد.
استرس پس از سانحه (PTSD)
استرس پس از سانحه یک اختلال روانی است که به دنبال تجربه یا دیدن یک اتفاق وحشتناک و دلهره‌آور اتفاق میافتد. افرادی که دچار این اختلال می‌شوند معمولا دائم یاد خاطره آن اتفاق می‌افتند و تمام دلهره‌ای که در رو حادثه داشتند را مجدد تجربه می‌کنند. این اختلال گاهی آنقدر شدید است که تبدیل به حملات وحشت زدگی و پنیک می‌شود.
افسردگی
افسردگی یکی دیگر از مشکلاتی است که نوجوان درگیر سکس احتمالا با آن دست و پنجه نرم می‌کند. افسردگی در نوجوان با نشانه‌هایی مثل اختلال در خواب، اختلال در غذا خوردن، دردهای بدون علائم جسمانی، خلق پایین ، پرخاشگری و … خود را نشان می‌دهد.
خشم و پرخاشگری
هیجان خشم و به نسبت آن رفتار پرخاشگری از جمله عواقبی است که سکس زود هنگام در دوران نوجوانی می‌تواند به وجودش آورد. این پرخاشگری اغلب در رابطه با دیگران به خصوص والدین نمود پیدا می‌کند.
مشکل در روابط جنسی و عاطفی آینده
متاسفانه یکی دیگر از آثار منفی سکس زود هنگام در دوران نوجوانی آسیبی است که به رابطه جنسی و عاطفی دوران بزرگسالی وارد می‌شود. بیزاری از رابطه جنسی، ترس از برقرار کردن رابطه جنسی، سردی جنسی و … مشکلاتی است که ممکن است در آینده فرد با آن درگیر شود.
حاملگی ناخواسته
از آنجایی که نوجوان اطلاعات زیاد و معتبری درباره روش‌های جلوگیری ممکن است نداشته باشد، ممکن است سکس ناامنی را تجربه کند که منجر به حاملگی ناخواسته او شود. این موضوع اضطراب و مشکلات زیادی را برای نوجوان ایجاد می‌کند و به هیچ عنوان آسان نیست چون اگر خانواده متوجه حاملگی او شوند، به احتمال زیاد برخورد خوبی نخواهند کرد و از نوجوان حمایت نخواهند کرد. بنابراین همین موضوع می‌تواند از لحاظ روانی به نوجوان آسیب بزند.
مبتلا شدن به بیماری‌های پوستی و مقاربتی یا عفونت
اگر سکس پرخطر و زودهنگام داشته باشید ممکن است مبتلا به بیماری‌ها یا عفونت شوید. این موضوع هم برایتان می‌تواند دردسرساز باشد.
چطور باید نوجوان را از این آسیب‌ها دور کرد؟
دوستی، دوستی دوستی!
دوستی با نوجوان مهم‌ترین راه پیشگیری از آسیب‌های جنسی به اوست! نوجوان شما باید بتواند مثل یک دوست با شما صحبت کند، از کنجکاوی های جنسی‌اش بگوید و شما مانند یک منبع آگاه و دلسوز به زبان ساده و در حد سنش پاسخ‌گوی سوالاتش باشید. اجازه ندهید از شما بترسد و این کنجکاوی‌های طبیعی را از شما پنهان کند. اگر ما منبع دلسوز و آگاه او نباشید او به فضای مجازی و دوستان همسن و سال خودش روی می‌آورد که لزوما راهنمایی‌هایشان درست نیست و ممکن است نوجوانتان به بیراهه کشیده شود.
پشت و پناهش باشید
حتی اگر نوجوان شما خطایی بکند باید تمام قد پشت و پناهش باشید. فراموش نکنید او یک نوجوان است و هنوز بلوغ لازم برای رویارویی با مشکلات را ندارد. این شما هستید که باید در کنارش باشید و اجازه ندهید ناپختگی‌هایش آسیب بیشتری به او بزند. اگر خطای جنسی از او سر زد حرف‌هایش را بشنوید و اجازه دهید به شما تکیه کند.
درباره آسیب‌های جنسی با او صحبت کنید
بدون اینکه او را بترسانید یا در دلش از رابطه جنسی واهمه ایجاد کنید به زبان ساده از آسیب‌هایی که ممکن است ببیند با او صحبت کنید. اجازه دهید آگاه باشد و آگاهانه تصمیم بگیرد. به او تاکید کنید که می‌تواند دراینباره با شما صحبت کند.
او را در موقعیت خطرناک قرار ندهید
به راحتی به دیگران اطمینان نکنید، به خصوص درباره نوجوانتان با سن پایین‌تر بیشتر احتیاط کنید. موقعیت‌های خطرناک را شناسایی کنید و اجازه ندهید نوجوانتان در چنین شرایطی قرار گیرد. مثلا پرستار یا معلم خصوصی نوجوان شما باید قابل اطمینان باشند یا اگر نوجوانتان به منزل دوستانش رفت و آمد می‌کند باید خانواده دوستانش برای شما قابل اطمینان باشند.
به علائم هشداردهنده حساس باشید
اگر نوجوانتان علائمی ناگهانی مانند افت تحصیلی، افسردگی، بی حوصلگی، پرخاشگری و … داشت آنها را جدی گیرید و پیگیری کنید تا علتش را بیابید. معمولا نوجوان‌ها در مورد این مسائل به راحتی صحبت نمی‌کنند.
از کمک حرفهای بهره‌مند شوید
اگر حال روحی و روانی نوجوانتان خوب نیست، بهتر است سریعا از کمک حرفهای استفاده کنید. مشاوران کودک و نوجوان همیار عشق می‌توانند به شما در این زمینه کمک کنند. حتی اگر نوجوانتان به علت لجبازی، ناامیدی و… حاضر نیست به مشاور مراجعه کند، می‌توانید خودتان مراجعه کنید تا آموزش ببینید با نوجوانتان چگونه باید رفتار کنید تا سلامتی‌اش را ارتقاء بدهد و بتواند مشکلاتش را به کمک شما حل کند.
چطور درباره رابطه جنسی با نوجوان صحبت کنیم؟
شما به عنوان والد می‌توانید به نوجوانتان در خصوص مسائل جنسی آگاهی ببخشید چون شما منبع امن و معتبر او برای آگاهی بخشی هستید. اگر شما به موقع این کار را نکنید، او ممکن است اطلاعات اشتباهی را از دوستان یا سایت‌های مختلف کسب کند و همین موضوع باعث شود انتخاب‌های جنسی اشتباهی را در زندگی‌اش انجام بدهد. توصیه می‌کنیم با طی کردن گام‌های زیر با نوجوانتان درباره مسائل جنسی صحبت کنید.
خودتان اطلاعات درست داشته باشید
قبل از اینکه صحبت کنید، خودتان اطلاعات درست و معتبر کسب کنید تا اطلاعاتی که می‌دهید دروغ نباشد. به خاطر داشته باشید که قرار نیست رابطه جنسی را بد و منفی جلوه بدهید چون این موضوع به آینده فرزندتان آسیب می‌زند. بهتر است به فرزندتان اطلاعات علمی و معتبر بدهید تا او بپذیرد و آگاهی معتبر داشته باشد.
محیط صحبت باید به دور از حواس پرتی باشد
برای اینکه گفتگوتان خوب پیش برود و فرزندتان با تمرکز کامل به شما گوش بدهد، لازم است در شرایط مناسب با او صحبت کنید. در شرایطی که هیچ گونه حواس پرتی مثل تلویزیون روشن، موبایل و… نباشد.
از او بپرسید که از همسالانش چه چیزهایی را یاد گرفته است
اگر با آرامش صحبت کنید، فرزندتان احساس امنیت خواهد کرد و بدون خجالت و اضطراب آنچه که می‌داند را با شما در میان خواهد گذاشت. از او بپرسید که چه چیزهایی را از همسالانش یاد گرفته است و اگر چیزهای اشتباهی است، به صورت منطقی و علمی توضیح بدهید که اشتباه است و یا اگر درست است، اطلاعاتش را تایید کنید.
به او بگویید که تجربه هر فردی تفاوت است
اگر فرزندتان می‌گوید که فلان دوستش رابطه برقرار کرده است و رابطه‌شان خوب پیش رفته است، به فرزندتان بگویید که تجربه هر فردی متفاوت است و نمی‌توان گفت اگر او رابطه جنسی و رابطه موفقی را تجربه کرد یعنی قطعا فرزندتان هم تجربه خوبی خواهد داشت. بگویید که تجربه هر کس متفاوت است و تضمینی در آن نیست.
سوالات متداول
-
خطرات کشش جنسی در نوجوانان چیست؟
کشش جنسی بین نوجوانان می‌تواند منجر به ایجاد شدن روابط جنسی پرخطر شود و همچنین بعد از انجام رابطه، پشیمانی و آسیب‌های روانی زیاد به همراه دارد.
-
آیا برقراری رابطه جنسی در نوجوانان در فرهنگ‌های دیگر مجاز است؟
بله در برخی از فرهنگ‌ها این موضوع مجاز است و برخوردی با نوجوانان نمی‌شود. مخصوصا در نوجوانانی که در آن کشورها به سن قانونی رسیده‌اند.
-
اگر فرزند درست و آگاهانه تربیت شود، می‌تواند تحت تاثیر همسالان قرار نگیرد؟
بله اگر ما درست و غلط را به فرزند آموزش داده باشیم و او از این نظر آگاهی داشته باشد، می‌تواند تحت تاثیر گروه همسالان خود قرار نگیرد چون یک فرزند آگاه می‌تواند در موقعیت‌های مختلف درست تصمیم بگیرد و منطقی پیش برود اما فردی که ناآگاه است، فریب حرفهای دیگران را می‌خورد و احساسی عمل می‌کند.
-
از چه سنی باید به فرزند آموزش‌های جنسی داده شود؟
از دوران کودکی بهتر است این آموزش‌ها شروع شود و در هر سنی باید اطلاعات مخصوص به آن سن به فرزند منتقل شود و نه بیشتر یا کمتر.
-
سن قانونی و مجاز برای برقراری رابطه جنسی در کشورهای مختلف چه سنی است؟
متفاوت است و بستگی به فرهنگ و قوانین کشورها دارد اما به طور کلی در تعداد بسیار کمی از کشورها، از سن 12 سالگی فرد مجاز است رابطه جنسی داشته باشد، بیشتر کشورها از سن 16 سالگی به نوجوان این اجازه را می‌دهند و تعداد کمی از کشورها هم معتقد هستند که وقتی فرزند متاهل باشد باید رابطه داشته باشد و یا زمانی که بیشتر از 21 سال سن داشته باشد.
-
پسران بیشتر به دنبال رابطه جنسی هستند یا دختران؟
این نیاز در هر دو جنس وجود دارد اما پسران بیشتر به دنبال برآورده کردن نیاز خود هستند و بیشتر درباره رابطه جنسی صحبت می‌کنند.
-
آیا علم روانشناسی هم معتقد است که رابطه جنسی نباید قبل از ازدواج انجام شود؟
بله چون پیامدها و خطرات آن بیشتر از مزایای آن است. بنابراین این توصیه مشاوران و روانشناسان نیز است.
-
چند درصد از افراد ایران در نوجوانی رابطه جنسی دارند؟
در استان تهران مشخص شده است که 28 درصد از نوجوانان رابطه جنسی دارند و این آمار، آمار بالایی محسوب می‌شود و نشان می‌دهد که باید آگاهی علمی را در جامعه افزایش داد تا نوجوانان کمتر در معرض آسیب قرار بگیرند.
-
اگه رابطه نداشته باشم، دوستانم مرا مسخره می‌کنند. چه کار کنم؟
مهم این نیست که دیگران درباره شما چه فکری می‌کنند یا شما را مسخره می‌کنند. مهم سلامتی و آینده خوب شما است. حتی اگر اکثر افراد یک کار اشتباه را انجام می‌دهند، درست نیست که با آنها همرنگ شوید و شما هم همان کار را بکنید. شما با عقل و منطق خودتان و با علم پیش بروید. در آخر ممکن است همان افراد از کاری که کرده‌اند، پشیمان شوند.
-
آیا کنجکاوی جنسی طبیعی است؟
بله طبیعی است که یک کودک یا نوجوان بخواهد کنجکاوی کند و بدنش را بشناسد اما باید این کنجکاوی مدیریت شود تا او را به سمت شرایط بد و آسیب‌زننده هدایت نکند.
سخن پایانی
نیاز جنسی در دوران نوجوانی ایجاد می‌شود و کاملا طبیعی است اما باید کنترل شود. اگر کنترل نشود، پیامدها و آسیب‌های زیادی به دنبال خواهد داشت. والدین هم به نوبه خود در این موضوع سهیم هستند و باید با آموزش‌های درست به فرزندان‌شان آگاهی بدهند تا آنها اقدامات خطرناک در زمینه جنسی انجام ندهند. اگر در این زمینه نیاز به کمک داشتید، می‌توانید از مشاوران کودک و نوجوان همیار عشق کمک بگیرید. اگر شما یک نوجوان هستید و رابطه جنسی ناموفق و آسیب‌زننده‌ای را تجربه کردید، بدانید که شما نیاز به حمایت و کمک حرفهای دارید. ما در کنارتان هستیم. می‌توانید با مشاوران همیار عشق در این زمینه صحبت کنید.
پرسش و پاسخ کوتاه