این جمله حتماً به گوشتان خورده است: “من خیلی خجالتی هستم”، “خجالت می‌کشم تو جمع حرف بزنم”، “از نامزدم خجالت می‌کشم”، “من توی رابطه­ عاطفی‌­ام خیلی خجالتی‌­ام” شاید خود شما هم از جمله دخترها یا پسرهایی باشید که وقتی در جمعی قرار می­‌گیرید، کم­‌حرف هستید و گاهی خجالتی به نظر می‌­رسید. حتی گاهی از این خجالت در رابطه ­عاطفی بهم می­‌ریزید و دوست دارید که با جرأت بیشتری رفتار کنید. در این مقاله قصد داریم تا شما را با علت­‌های خجالتی بودن آشنا کنیم و همچنین درباره رفع خجالتی بودن و کم­‌حرف ­بودن صحبت کنیم.

علت خجالتی و کمرو بودن چیست

برای خجالتی بودن و کم­‌حرف بودن دختران و پسران علت­‌های زیادی وجود دارد که در ادامه به تعدادی از این علت­‌ها می­‌پردازیم:

اضطراب

زمانی که فردی اضطراب بالایی را تجربه کند، نمی­‌تواند به درستی در جمع حضور داشته باشد و یا در صورت حضور در جمع، از شدت نگرانی اینکه نکند حرف نادرستی بزند، نکند زبانش به درستی نچرخد، اگر در هنگام حرف زدن، کسی مسخره‌­اش کند، اگر نتواند جواب سوالات دیگران را بدهد و دلایلی از این دست، یعنی نتوانسته است بر اضطراب خود غلبه کند. این افراد علائمی را شبیه به اختلال اضطراب اجتماعی (social Anxiety Disorder) را تجربه می­‌کنند. این علائم اضطرابی اگر به مرور زمان درمان نشود، قطعاً در عملکرد روزمره فرد اختلال ایجاد خواهد کرد. این افراد عموماً سعی می­‌کنند که اگر مجبور به حضور در جمع شدند، به رفتارهای ایمنی­ بخش پناه ببرند. مثلاً در هنگام کنفرانس در دانشگاه، لباس­‌های گشادتر می­‌پوشند تا لرزش بدنشان مشخص نشود، و یا در خانم‌­ها خود را به شکل آرایش‌­های غلیط نشان می‌­دهد. در هنگام سخنرانی سعی می‌کنند تا پشت تریبون ثابت بایستند و از جای خود تکان نخورند، لبه میز و یا تریبون را سفت نگه می‌­دارند تا لرزش دستانشان مشخص نشود. گاهی به شدت اجتناب می‌­کنند و حاضرند یک کتاب را به تنهایی ترجمه کنند اما سخنرانی نکنند! اگر در جمع باشند اضطراب نوبتی صحبت کردند را دارند: “الان نوبت من میشه که حرف بزنم، وای نفر بعدی منم” اگر در جمع یا یک کلاس جدید حضور داشته باشند در هنگام معرفی خود به شدت تنش احساس می­‌کنند و سعی می­‌کنند به چهره بقیه نگاه نکنند یا چشمان خود را می‌­بندند. اما این حالات که در افراد دارای احتلال اضطراب اجتماعی هست، عموماً تنها دلیل خجالتی و کم­‌حرف بودن نیست. پس در ادامه باید به علت‌­های دیگر این معضل توجه کنیم.

کمبود اعتماد به نفس

اعتماد به نفس یعنی باوری که من توانایی انجام صحبت کردن و انجام یک کار مشخص را دارم. پس زمانی که یک فرد در جمع صرفاً شنونده است و در خلوت خود از جملاتی نظیر: “تو نمی­تونی”، “بهتره هیچ حرفی نزنی”، “حرف نزدن بهتره”، “تو کارو خراب می­کنی” و نظایر این‌ها استفاده می­‌کند، به این معنی است که فرد اعتماد به نفس لازم در صحبت کردن را ندارد. در واقع این افراد حس می‌­کنند اگر بخواهند صحبت کنند، کار را خراب می‌کنند یا نظراتشان ارزشمند نیست. آن‌ها خود را ناتوان از بیان احساسات، افکار و باورهای خود می­‌دانند. همین موضوع باعث می‌شود او تبدیل به یک فرد خجالی و کمرو شود.

کمال­‌گرایی

“یا حرف نزن یا بهترین جمله رو بگو”! این جمله، مسأله محوری افراد کمال­‌گرا است. آن‌ها هیچ‌ وقت از عملکرد خود راضی نیستند و همین امر باعث می‌­شود که در جمع سعی کنند ابتدا شنونده باشند و سپس اگر حرف خود را لازم و ضروری دیدند، بیان کنند. این رفتار باعث می­‌شود دیگران تصور کنند که آنها خجالتی یا کم­‌حرف هستند.

کمبود مهارت­‌های ارتباطی

یکی دیگر از دلایلی که باعث می­­‌شود افراد نتوانند به خوبی صحبت کنند و بخصوص در رابطه عاطفی و ازدواجش فرد خجالتی و کمرویی باشد، کمبود مهارت­‌های لازم برای ارتباط است. این افراد علاقمند به صحبت هستند، اما دایره لغات آن‌ها کم است و همچنین نمی­‌دانند چه زمانی باید چه حرفی بزنند. این مهارت‌­های ارتباطی شامل گوش ­دادن موثر و فعال، خوب دیدن، عدم قطع صحبت دیگران، عدم قضاوت کردن نظرات­شان، بیان کردن نظرات وقتی از او پرسشی می­‌شود، می­‌باشد.

ترس از قضاوت شدن

این دلیل نیز جزو مسائلی است که افراد خجالتی و کمرو از آن یاد می­‌کنند. آنها ترس از قضاوت شدن دارند. می­‌ترسند که اگر صحبت کنند دیگران قضاوت­شان کنند و به نوعی ضایع شوند. دستپاچگی از جمله رفتارهایی است که فرد خجالتی در هنگام صحبت کردن دارد. حتی گاهی این ترس از قضاوت، باعث می­‌شود که او در خلوت خود و یا همراه دوستان صمیمی نتواند افکار خود را بیان کند. این ترس می­‌تواند ریشه در کودکی­‌های یک فرد داشته باشد.

درونگرایی

یک تصور اشتباهی که درباره درونگرایی وجود دارد این است که افراد درونگرا نمی‌­توانند به خوبی نظرات خود را بیان کنند و آن‌ها خجالتی، کم­‌حرف و کمرو هستند. در حالی که همه انسان‌ها هر دو بعد درونگرایی و برونگرایی را دارند و در طی زندگی و برحسب شرایط خانواده و محیط اجتماعی، یکی از این ابعاد پررنگ‌­تر می­‌شود و غلبه می­‌کند. درونگرایی به معنی خجالتی بودن نیست، بلکه افراد درونگرا ترجیح می‌­دهند تا بیشتر شنونده باشند و در جمع خیلی مورد توجه قرار نگیرند. پس اگر خجالتی هستید، سریعاً به خود برچسب درونگرایی نزنید!

احساس حقارت

حقارت و ناتوانی از جمله احساساتی هستند که یک فرد خجالتی دارد. او تصور می­‌کند هیچ موضوعی برای صحبت کردن ندارد، دیگران نیز اشتیاقی برای صحبت کردن با او ندارند. این احساس معمولاً به مرور زمان باعث می­‌شود تا یک عامل تداوم­ بخش برای کم­‌حرف بودن باشد.

برچسب با ادب بودن در کودکی

زمانی که والدین نگران می­‌شوند که چرا فرزند من نمی‌­تواند در جمع با دوستانش به راحتی بازی کند، او خجالتی است و توانایی دفاع از خود را ندارد، مراجعه به روانشناس کودک الزامی است. در خجالتی بودن یک کودک یا کم‌­حرف بودن او این عامل بسیار دیده می­‌شود که به او آموخته شده است که فرزند خوب کسی است که ساکت باشد، کم‌­حرف بزند و به حرف دیگران گوش دهد و این یک فرهنگ غالب برای او می‌­شود. به مرور اگر نتواند مهارت­‌هایی مانند ارتباط موثر و یا جرات­‌ مندی را در خود پرورش دهد، آن فرهنگ فرزند خوب و ساکت در او تداوم می­‌یابد و این خجالتی بودن تبدیل به یک نقطه­ ضعف در او خواهد شد. متأسفانه بسیاری از آسیب­‌هایی که افراد در بزرگسالی تجربه می­‌کنند، ناشی از آسیب­‌های درمان نشده دورن کودکی است.

نیاز به تایید

گاهی ما در یک موقعیت خاص دچار خجالت می­‌شویم و کم­‌حرفی ما بیشتر خودش را نشان می‌­دهد. در اینجا ممکن است سه دلیل وجود داشته باشد: شما نیاز به تایید طرف­ مقابل و یا آن جمع دارید، آن جمع یا فرد را از خود ارزشمندتر می‌دانید و با خودتان احساس راحتی نمی‌­کنید. مثلاً از نحوه لباس پوشیدن خودتان راضی نیستید و وقتی در آن موقعیت خاص قرار می­‌گیرید برای اینکه می­‌ترسید آن‌ها شما را تایید نکنند، حرفی نمی‌زنید که مورد توجه قرار بگیرید. زمانی که شما نیاز به تایید دیگران برای حرف­‌هایتان دارید و او شما را تایید نمی‌­کند و یا حرف­‌های شما را بی‌ارزش و کم­ اهمیت می­‌داند، این مسأله برای شما پیش می­‌آید که دیگر کم­‌حرف باشید و چیزی نگویید.

افسردگی

سایر اختلالات

برخی از اختلالات روانی هم باعث می­‌شوند که فرد نتواند به درستی با دیگران ارتباط برقرار کند. برای مثال زمانی که دچار یک تروما (حادثه تلخ) شده باشد، استرس ناشی از این ضربه PTSD را تجربه می‌کند که باعث می­‌شود نتواند به درستی با دیگران رابطه برقرار کند. از دیگر اختلالات، می‌توان به اختلال شک و سوءظن شدید (پارانویا) اشاره کرد که فرد اصلاً به دیگران اعتماد ندارد که بخواهد ارتباط بگیرد و به صورت نادرستی او را خجالتی می­‌دانند. برخی از انواع وسواس نیز بر روی ارتباط با دیگران اثرگذار هستند و به اشتباه خجالتی بودن تلقی می­‌شوند. همچنین اختلالات شخصیت نیز تداوم­ بخش خجالتی بودن، خواهند بود.

راه­‌حل و درمان خجالتی بودن و کمرو بودن به کمک مشاور روانشناس

مشاور در ابتدا به شما کمک می­‌کند تا بتوانید علت خجالتی بودن خود را پیدا کنید، پیدا کردن علت در واقع نیمی از مسیر درمان است. بعد از اینکه مشاور با استفاده از سوالات و تست‌های روانشناسی، علت خجالتی و کمرو بودن شما را متوجه شد، برای شروع درمان برنامه ریزی می‌کند، این درمان ممکن است گاهی به سادگی یادگیری یک سری مهارت‌های خاص باشد و اما گاهی نیز به درمان‌های پیشرفته‌تر نیاز است. در ادامه به راه­‌حل­‌های موثر و عمومی که می­‌تواند شما را از یک فرد خجالتی و کم‌­حرف به شخصی توانمند و با جرأت تبدیل کند، اشاره می­‌کنیم.

ویژگی­‌های بارز شخصیتی خودتان را بشناسید 

هر فردی به میزانی متوجه نقاط ضعف و قوت خود هست، اما صرف این آگاهی کافی نیست، بلکه باید دقیقا مشخص کنید در چه موقعیت‌­هایی دچار خجالت­‌زدگی می­‌شوید. کم­‌حرف بودن شما آیا یک ویژگی شخصیتی است یا ناشی از حضور در یک جمع یا فرد خاص؟ این اطلاعات در ابتدا به شما کمک می‌­کند تا بتوانید موقعیت­‌های که در آن‌ها کم‌­حرف‌­تر هستید و یا خجالت می­‌کشید را پیدا کنید و برای حضور در آن‌ها آماده شوید.

اعتماد به نفس‌تان را بالا ببرید

اعتماد به نفس شما معرف شماست. اگر خودتان و توانمندی­‌های خود را باور نداشته باشید، دیگران هم نمی­‌توانند فضایی برای حضور موثرتان به شما بدهند. پس حتماً روی این خودباوری کار کنید تا بتوانید حضور موثرتری در جمع داشته باشید.

بیشتر مطالعه کنید

افراد جرات­‌مند دایره لغات خوبی دارند! به دلیل مطالعات مفید و هدفمند، این افراد می­‌توانند حرف­‌های زیادی برای گفتن داشته باشند. پس باید بتوانید مطالعات مفید خود را گسترش دهید.

با دوستان مثبت‌اندیش‌تان بیشتر ارتباط برقرار کنید

با دوستانی مراوده کنید که در شما احساس مثبت و اعتماد به نفس صحیح را افزایش می­‌دهند. انسان­‌های منفی قطعاً تداوم‌­بخش حس خجالت و کم­‌حرف ­‌شدنتان هستند.

در خلوت خودتان، با خود مثبت صحبت کنید 

افرادی که اعتماد به نفس بالایی دارند، لزومآً یک انسان برتر نیستند، بلکه یاد گرفته­‌اند به خودشان برچسب­‌های منفی و نادرست نزنند! اگر گاهی به علت یک اشتباهی که از شما سر می‌­زند، خود را مورد شماتت قرار دادید، یک زمان کوتاه برای این سرزنش کردن اختصاص دهید و سپس از جا بلند شوید و کار را به درستی تمام کنید.

از حضور در موقعیت­‌های اجتماعی فرار نکنید

به جای فرار از جمع، سعی کنید سلاح­‌های خود را قوی کنید! این سلاح‌­ها همانطور که گفته شد، اعتماد به نفس، مطالعه و مهارت­‌های ارتباطی است. تا زمانی که شما در موقعیت اجتماعی قرار نگیرید، مشکل کم­‌حرفی یا خجالتی بودن­تان برطرف نخواهد شد.

از صحبت­‌های روزمره و روتین شروع کنید

از حرف‌های عادی و روزمره شروع ‌کنید تا حرف مشترکی با اطرافیانتان پیدا کنید. لزوماً دنبال یک صحبت ویژه نباشید، کافیست شروع کنید و به مرور این میزان حرف زدن بیشتر می­‌شود.

چطور در رابطه عاطفی و ازدواج‌ خجالتی و  کمرو نباشیم

در این مقاله با علت‌­های مختلف خجالتی بودن و کم­‌حرف شدن آشنا شدیم. این علت­‌ها شامل: اضطراب، کمال­‌گرایی، ترس از قضاوت، برچسب با ادب بودن به کودک، عدم داشتن مهارت­‌های ارتباطی و جرات­‌مندی، نیاز به تایید، عدم داشتن اعتماد به نفس، اختلالات خلقی مانند افسردگی، اختلالات روانی و.. می­‌باشد.. در ادامه درباره راه‌­حل­‌های مختلفی که یک فرد خجالتی و کمرو می‌­تواند آن‌ها را برای رفع خجالت و کم­‌حرفی خود به کار ببرد اشاره کردیم. این راه­‌حل­‌ها شامل: آموزش دیدن انواع مهارت­‌های ارتباطی، مطالعه، عدم فرار کردن از حضور در موقعیت‌­های اجتماعی، صحبت موثر و مثبت با خود در خلوت، مراوده با دوستانی که بتوانید با کمک آن‌ها اعتماد به نفس بگیرید و عدم ترس از قضاوت شدن مطرح شد. برای درمان این معضل ابتدا با علت دقیق آن را به تنهایی و یا با کمک مشاور شناسایی کنید و سپس به انجام راه­‌حل­‌های مخصوص خود بپردازید.