مورد تجاوز قرار گرفتن، یکی از اتفاقات وحشتناک، تنش‌آور و مخرب است که ممکن است برای برخی از دختران و پسران اتفاق بیفتد. فقط دختران نیستند که مورد تجاوز جنسی قرار می‌گیرند، بلکه برای پسران نیز احتمال دارد که این اتفاق بیفتد. کسی که مورد تجاوز قرار می‌گیرد، از جوانب مختلف به شدت آسیب می‌بیند. این آسیب‌ها، تا دوران بزرگسالی ادامه دارند و تاثیر منفی بر روی جنبه‌های مختلف زندگی فرد می‌گذارند. در این مقاله قصد داریم درباره آسیب‌ها و پیامدهای تجاوز در پسران توضیح دهیم و سپس به درمان و حل این مشکلات، اشاره کنیم.

تجاوز جنسی چیست؟

تجاوز به عملی گفته می‌شود که کودک توسط فرد یا افرادی بزرگ‌تر و قدرتمندتر مجبور به انجام فعالیت‌های جنسی شود که دوست ندارد و مایل نیست انجام دهد. به بیان دیگر، به آزار و اذیت رساندن کودک از لحاظ جنسی و استفاده جنسی از او را تجاوز می‌نامند.

آسیب‌های تجاوز جنسی

آسیب‌های ناشی از تجاوز، به چند گروه طبقه‌بندی شده‌اند که در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم.

سلامت جنسی و جسمی

افزایش ریسک پیروی از سبک زندگی پرخطر

افرادی که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند، احتمال اینکه به دنبال سبک زندگی پرخطر بروند، بیشتر است. این افراد، بیشتر مستعد اعتیاد به سیگار و یا سایر دخانیات، اعتیاد به مواد مخدر و سوءمصرف مشروبات الکلی هستند.

بیماری‌های جسمانی و جنسی

این افراد ممکن است در طی تجاوز، به بیماری‌های پوستی، جسمی و جنسی فرد تجاوزکننده مبتلا شوند.

رفتارهای جنسی پرخطر

افرادی که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند، مستعد انجام رفتارهای جنسی پرخطر با شریک عاطفی یا همسر خود هستند.

مشکلات بهداشت روان

اختلالات و مشکلات روانی

افرادی که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند، مستعد اختلالات و مشکلات روانی، مثل اختلالات شخصیت، افسردگی اساسی، اضطراب شدید، حملات پانیک و وحشت‌زدگی، پرخاشگری، خودزنی، افکار خودکشی یا حتی اقدام به انجام آن هستند.

مشکلات رابطه زناشویی و زندگی مشترک

بی‌اعتمادی نسبت به شریک عاطفی یا همسر

پسرانی که در دوران کودکی مورد تجاوز قرار گرفته‌اند، اعتماد آنها نسبت به دیگران، مخصوصا نسبت به جنس مخالف از بین می‌رود یا به شدت کاهش می‌یابد. این افراد نسبت به دیگران به شدت بدبین می‌شوند. به همین دلیل، به شریک عاطفی یا همسر خود نیز نمی‌توانند به صورت کامل اعتماد کنند. این مردان، مدام احساس می‌کنند دیگران، حتی همسرشان، می‌خواهد از آنها سوءاستفاده کند.

ترس از تعهد

این افراد به دلیل بی‌اعتمادی و ترس از مورد سوءاستفاده قرار گرفتن، از متعهد شدن می‌ترسند. به همین دلیل حتی ممکن است از ازدواج فرار کنند و اهل روابط بلندمدت و متعهدانه نباشند.

نارضایتی زناشویی

ممکن است این مردان به دلیل تجاوزی که در دوران کودکی اتفاق افتاده است، یک سری فانتزی‌های عجیب و غریب و خاص داشته باشند. اگر همسرشان موافق به انجام این    فانتزی‌ها نباشد، رضایت این افراد نسبت به رابطه زناشویی‌شان به شدت کاهش می‌یابد.

خیانت

اگر این افراد ترس از تعهد، بی‌اعتمادی و یا فانتزی‌های جنسی خاص داشته باشند، ممکن است زمینه خیانت و روابط فرازناشویی ایجاد شود، زیرا اگر شخص ترس از تعهد و اعتماد به جنس مخالف داشته باشد، مسلما رابطه پایدار و بلندمدتی را با شریک عاطفی‌اش برقرار نخواهد کرد و به دلیل اینکه تعهدی در رابطه‌شان وجود ندارد، می‌تواند به راحتی به سراغ روابط فرازناشویی و خیانت برود. همچنین اگر شخص فانتزی‌های جنسی خاصی داشته باشد و همسرش موافق به انجام آنها نباشد، احتمال دارد که او برای ارضاء نیاز جنسی و به انجام رساندن این فانتزی‌ها، به خانم‌های دیگری که اهل چنین روابطی هستند، رو بیاورد.

منزوی بودن

برخی از مردان که دچار بی‌اعتمادی نسبت به جنس مخالف شده‌اند، برای اینکه از سوءاستفاده‌ها در امان باشند، نمی‌توانند رابطه صمیمانه‌ای با شریک عاطفی خود برقرار کنند، به همین دلیل ممکن است به شدت منزوی و گوشه‌گیر باشند.

رفتارهای خشونت‌آمیز

اگر شخص در حین تجاوز با رفتارهای جنسی خشونت‌آمیز روبه‌رو شده باشد، احتمال دارد که برای آرام کردن خشم درونی‌اش نسبت به جنس مخالف یا فرد متجاوز، به صورت ناخودآگاه این خشم را در رفتارهای خود با شریک عاطفی یا همسر و حتی در رابطه جنسی‌شان به کار بگیرد.

ناتوانی در تربیت درست فرزندان خود

شخصی که در کودکی مورد تجاوز قرار گرفته است، ممکن است نتواند با فرزندش رابطه خوبی برقرار کند، یا ممکن است به منظور محافظت از فرزند خود در برابر خطراتی مثل تجاوز، او را بیش از حد محدود کند یا آنقدر این خطر را به فرزندش گوشزد کند که در او طرحواره آسیب‌پذیری یا وسواس‌های فکری درباره خطراتی که در بیرون از خانه وجود دارد، در ذهنش ایجاد شوند.

اختلالات خواب

افرادی که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند، ممکن است تا مدت‌های زیادی، نتوانند خوب بخوابند و یا در حین خواب، کابوس‌ها و صحنه‌های وحشتناک از تجاوزشان را ببیند. این افراد ممکن است اختلالات خواب را تجربه کنند.

کاهش اعتماد به نفس و احساس خودارزشمندی

پسری که مورد تجاوز قرار گرفته است، اعتماد به نفس کمتری خواهد داشت و ممکن است در دوران بزرگسالی خودش را سرزنش کند و گمان کند چون نتوانسته است خودش را در مقابل شخص متجاوزگر محافظت کند، پس مردانگی کمی دارد و قدرتمند نیست. این طرز تفکر و خودسرزنشگری‌ها، باعث می‌شود شخص اعتماد به نفس کمتری داشته باشد و خود را کمتر و حقیرتر از مردان دیگر ببیند.

واکنش‌های متداول در برابر تجاوز

شوکه شدن، بی‌حسی و انکار

شوکه شدن و بی‌حس بودن نسبت به یک اتفاق تلخ و وحشتناک، طبیعی است. این دو مورد، واکنش‌های طبیعی بدن هستند که باعث می‌شوند شخص دچار وحشت‌زدگی کامل نشود. افرادی که مورد تجاوز قرار می‌گیرند، علاوه بر شوکه شدن، بعد از آن انکار را نیز تجربه می‌کنند، یعنی انکار می‌کنند که چنین اتفاقی افتاده است و مثل اینکه نمی‌خواهند باور کنند. این سه مورد، یعنی شوک، بی‌حسی و انکار، واکنش‌های دفاعی بدن در برابر یک اتفاق آسیب‌زننده است.

احساس شرم و سرزنش کردن خود

بسیاری از افراد وقتی درباره تجاوزهای جنسی می‌شنوند، می‌گویند:«خودِ فرد مقصره. حتما یه رفتاری نشون داده یا چیزی گفته که طرف مقابل انگیزه پیدا کرده که تجاوز کنه» حتی درباره کودکان می‌گویند:«حتما پوشش کودک نامناسب بوده که شخص بهش تجاوز کرده» این حرف‌ها، کودک را مقصر نشان می‌دهد اما در بیشتر مواقع اصلا کودک یا شخصی که مورد تجاوز قرار می‌گیرد، رفتار خاصی نشان نداده است که باعث شود طرف مقابل به او حمله کند و بخواهد آزار برساند، بلکه خودِ شخص متجاوز به دلایلی این کار را انجام داده است. معمولا افراد متجاوز، خودشان بیماری و اخلالات روانی یا اختلالات جنسی مثل تمایل برقراری رابطه جنسی با کودکان را دارند. بنابراین این برداشت‌ها و حرف‌های اشتباه در مورد کودکی که مورد تجاوز قرار گرفته است، او را مقصر جلوه می‌دهد و باعث احساس شرم و سرزنش کردن خود می‌شود، چون کودک گمان می‌کند که تقصیر خودش بوده و می‌توانست به نحوی جلوی تجاوز را بگیرد.

احساس خشم و عصبانیت شدید

کودکانی که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند، به دلیل اینکه خودشان را مقصر می‌دانند و گمان می‌کنند که آنقدر ضعیف بوده‌اند که نتوانستند خودشان را از آنجا نجات دهند، نسبت به خود خشم و عصبانیت شدیدی را احساس می‌کنند و حتی ممکن است بخواهند خودشان را به روش‌های پرخطر تنبیه کنند. برخی از قربانیان تجاوز نیز، قصد دارند شخص متجاوز را پیده کرده و از او انتقام سختی را بگیرند.

افکار منفی شدید و ناتوانی در کنترل آن

قربانیان تجاوز، مدام در ذهن‌شان درباره روزی که آن اتفاق افتاده است فکر می‌کنند و مثل اینکه نمی‌توانند افکارشان را کنترل کنند. این افراد، مدام در ذهن‌شان نشخوارهای ذهنی و افکار منفی شدید دارند.

در کودکی به من تجاوز شده، آیا لازم است به شریک عاطفی‌ام بگویم؟

بهتر است برای شریک عاطفی‌تان توضیح دهید که در کودکی چه اتفاق تلخی برایتان افتاده است. اگر او اطلاع داشته باشد، می‌تواند رفتارها و افکارتان را درک کند، با شما همدلی کند و سعی کند به شما کمک کند.

چگونه به کودکی که به او تجاوز شده، کمک کنیم؟

همانطور که در قسمت‌های قبلی مقاله مطالعه کردید، قربانیان تجاوز، آسیب‌های بسیاری  می‌بینند و ممکن است به شدت جنبه‌های مختلف زندگی‌شان مختل شود. کمک کردن به این افراد، دشوار و نیازمند دانش تخصصی می‌باشد، اما اگر در اطرافیان‌تان کودکی را دارید که به او تجاوز شده است یا برای کودک‌تان این اتفاق افتاده است، می‌توانید یک نیروی حمایتی خوب برای او باشید تا آسیب‌های او کاهش پیدا کنند. در ادامه توضیح می‌دهیم که شما به چه روش‌هایی می‌توانید از این کودکان حمایت کنید و به آنها کمک کنید.

او را تشویق کنید تا با شما صحبت کند

کودک ممکن است بترسد به والدین یا اطرافیانش بگوید که چه اتفاقی برایش افتاده است. اگر موارد مشکوکی را در او می‌بینید، مثل شوک، ترس و وحشت، آثار آسیب‌های جسمانی و جنسی و یا تحریک‌پذیری شدید، با او صحبت کنید و با مهربانی از او بخواهید که توضیح دهد چه اتفاقی برایش افتاده است. او را سرزنش نکنید و عصبانی نشوید، بلکه او را مطمئن کنید که به هیچ عنوان قضاوت بدی در مورد او نخواهید کرد و اتفاقا قصد دارید از او حمایت کنید. به او اطمینان خاطر بدهید تا با شما صحبت کند و اتفاقاتی که برایش افتاده است را در میان بگذارد. صحبت درمورد این اتفاق تلخ، بسیار موثر است چون شخص قربانی باید احساساتش را به روش سالم تخلیه کند و بروز دهد. صحبت کردن، یکی از روش‌های سالم برای تخلیه احساسات است.

برای احساساتش ارزش قائل شوید

نشان دهید که او را درک می‌کنید و برای احساساتش ارزش قائل هستید. می‌توانید بگویید:«من درکت می‌کنم که خیلی روز بدی داشتی، اما با هم درستش می‌کنیم نگران نباش» با حرف‌ها و رفتارهایتان، باعث دلگرمی او شوید.

اصرار نکنید تا جزئیات را تعریف کند

اگر او نمی‌خواهد جزئیات را تعریف کند یا برایش سخت است، بیش از حد اصرار نکنید.

از کمک حرفه‌ای بهره‌مند شوید

اگر کودک‌تان مورد تجاوز قرار گرفته است، حتما در کنار راهکارهای فوق، از روانشناس نیز کمک بگیرید چون باید درمان تخصصی برای او انجام شود تا به دلیل این اتفاق، آسیب شدید نبیند یا آسیب و پیامدهای آن، کاهش پیدا کنند. توصیه می‌کنیم از روانشناسان کودک و نوجوان همیار عشق کمک بگیرید.

درمان تخصصی پسری که در کودکی مورد تجاوز قرار گرفته است

در درمان تخصصی، ابتدا باید روانشناس بررسی کند که از زمان تجاوز چه مدت گذشته است؟ تجاوز چگونه انجام شده و شدت آن چقدر بوده است؟ شخص متجاوز، آشنا یا غریبه بوده است؟ تجاوز تا زمان حال ادامه دارد یا تمام شده است؟ به طور کلی، برای درمان پسری که در کودکی مورد تجاوز قرار گرفته است، از سه روش استفاده می‌شود که در ادامه این روش‌ها را توضیح خواهیم داد. اگر در دوران کودکی مورد تجاوز و آزار جنسی و جسمی قرار گرفته‌اید، توصیه می‌کنیم برای درمان و کاهش آسیب‌های ناشی از این اتفاق، از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید.

رفتار درمانی شناختی (CBT)

در این روش درمانی، درمانگر با شخص صحبت می‌کند و الگوهای فکری اشتباهی که باعث آسیب‌های بعد از تجاوز شده است را شناسایی کرده، و برای اصلاح و تغییر آن به فرد کمک می‌کند. به عنوان مثال اگر شخص بعد از تجاوز، دچار افکار منفی و خودسرزنشگر شده است و افسردگی و بی‌اعتمادی نسبت به دیگران را نیز دارد، درمانگر کمک می‌کند طرز تفکرات اشتباهی که منجر به این موارد شده است، تغییر کنند و اصلاح شوند. با تغییر الگوهای فکری اشتباه و مخرب، این آسیب‌ها نیز کاهش پیدا می‌کنند و درمان می‌شوند.

درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)

این روش درمانی آمیخته‌ای از آگاهی، پذیرش، تعهد و تغییر رفتار است. درمانگر کمک می‌کند تا درمانجو به طرز تفکرات و رفتارهای اشتباهی خود آگاه شود، سپس به پذیرش برسد که لازم است تغییر کند و روی رفتارهای خود کار کند، در مرحله بعد درمانجو متعهد می‌شود که با درمانگر همکاری خواهد کرد و در مسیر درمان تلاش خواهد کرد و سپس به کمک درمانگر، روی خود کار می‌کند و رفتارهایش را تغییر می‌دهد.

دارو درمانی

اگر شخص در دوران کودکی مراجعه کرده باشد، به دلیل اینکه هنوز کودک است و سن کمی دارد، روان پزشک اگر نیاز باشد از داروهای سطح پایین برای کاهش اضطراب و افسردگی استفاده خواهد کرد، اما اگر شخص در دوران بزرگسالی مراجعه کرده باشد، دارو درمانی نیز می تواند یکی از روش‌های درمانی مهم در کنار دو روش قبلی باشد.

آیا درمان قربانیان تجاوز واقعا امکان‌پذیر است؟

قطعا نمی‌توان انتظار داشت که شخص مورد تجاوز قرار گرفته، فورا با یک جلسه مشاوره کامل درمان شود و دیگر مشکلی را تجربه نکند، اما در طی جلسات مشاوره، آسیب‌های روحی و روانی و جسمانی شخص به تدریج کاهش پیدا می‌کند و درمان می‌شود. بنابراین درمان قربانیان، امکان پذیر است اما در طول زمان این کار انجام می‌شود، اینکه به چند جلسه نیاز است، بستگی به عوامل مختلفی دارد که با بررسی مشاور، مشخص می‌شود.