شاید شنیده باشید که روانشناسان توصیه می‌کنند که پدر و مادر نباید در حضور بچه‌ها دعوا کنند چون اگر بچه‌ها شاهد دعوای پدر و مادر خود باشند، آسیب‌های روانی به آنها وارد خواهد شد. این بچه‌ها، معمولا منزوی، افسرده و یا پرخاشگر می‌شوند و تله‌های ذهنی در آنها ایجاد می‌شود. حال در این مقاله ابتدا قصد داریم به آسیب‌های دیدن دعوای پدر و مادر بپردازیم و سپس توضیح بدهیم که اگر والدین‌تان با هم دعوا می‌کنند، شما چه کار باید بکنید؟ آیا درست است که وارد دعوایشان شوید و بخواهید آنها را از هم جدا کنید؟ یا بهتر است اصلا دخالت نکنید؟ در این مقاله به جواب این پرسش‌ها خواهید رسید.
آسیب‌های دعوا کردن پدر و مادر در حضور فرزند
احساس ناامنی برای بچه ایجاد می‌کند
وقتی فرزند، دعوای پدر و مادر خود را می‌بیند، احساس خطر و ناامنی در او ایجاد می‌شود. او دیگر فضای خانوادگی خود را امن نمی‌داند چون می‌ترسد پدر و مادرش از هم طلاق بگیرند و خانواده‌شان از هم بپاشد. وقتی فرزند دیگر نمی‌تواند به خانواده خود اعتماد کند و هر لحظه حس می‌کنند ممکن است رها و طرد شود، احتمال دارد در او طرحواره بی‌اعتمادی/بدرفتاری و طرحواره رهاشدگی شکل بگیرد.
رابطه والد و فرزند هم خراب می‌شود
والدینی که دائما در حال دعوا کردن و جنگیدن با هم هستند، دیگر حوصله لازم برای گفتگو و ارتباط برقرار کردن با فرزندشان را ندارند و دائما اعصاب‌شان خرد است. اگر فرزند در این حین بخواهد با والدینش ارتباط بگیرد یا چیزی از آنها بخواهد، احتمالا والدین در آن شرایط با خشم و پرخاشگری پاسخ خواهند داد. اگر این طرز برخورد بسیار زیاد تکرار شود، کم کم ارتباط والد و فرزندی خراب می‌شود.
فضای خانوادگی، پرتنش می‌شود
خانواده باید محل امن و آرامش افراد باشد. در غیر این صورت، اگر مدام در خانواده تنش، بحث و دعوا باشد، سلامت جسمانی و روانی همه اعضای خانواده به خصوص کودکان به خطر می‌افتد.
عملکرد شناختی کودک مختل می‌شود
یک تحقیق در سال 2013 که درباره رشد کودکان بود، نشان داد که پرتنش بودن خانواده، باعث مختل شدن عملکرد شناختی کودک می‌شود. کودکانی که در چنین خانواده‌هایی بزرگ می‌شوند، در بزرگسالی در مدیریت احساسات‌شان دچار مشکل می‌شوند. همچنین توانایی آنها در حل مسائل و مشکلات، کاهش می‌یابد. در این خانواده‌ها، احتمال اینکه کودکان با افت تحصیلی یا ترک تحصیل مواجه شوند، بسیار زیاد می‌شود.
ارتباطات اجتماعی کودک دچار مشکل می‌شود
کودکانی که در خانواده‌های پرتنش بزرگ شده‌اند، احتمال دارد در ارتباطات اجتماعی‌شان، رفتارهای خصمانه از خودشان نشان بدهند. آنها رفتارهایی که از پدر و مادرشان دیده‌اند را در روابط‌شان به کار می‌گیرند یا از همان کلمات در بحث و دعواهایشان استفاده می‌کنند. این کودکان در بزرگسالی، در برقراری ارتباط سالم و درست با دیگران مشکل دارند.
کودک با مشکلات و اختلالات رفتاری مواجه می‌شود
پرخاشگری، بزهکاری، سوءمصرف مواد و مشروبات الکلی در این کودکان بیشتر دیده می‌شود.
کودک دچار پرخوری عصبی یا کم‌خوری عصبی می‌شود
قرار گرفتن در محیط پرتنش به مدت طولانی، روی سلامت جسمانی کودک تاثیر منفی می‌گذارد. یکی از اعضای بدن که در کودک ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد، معده و دستگاه گوارشی او است. کودک ممکن است به خاطر استرس، اضطراب و خشمی که تجربه می‌کند، دچار اختلالات خوردن شود، یعنی ممکن است کم‌خوری یا پرخوری عصبی در او اتفاق بیفتد.
کودک نگرش منفی نسبت به زندگی پیدا می‌کند
کودکانی که در خانواده‌های پرتنش بزرگ می‌شوند، احتمالا دیدگاه و نگرش منفی نسبت به خانواده، ارتباطات اجتماعی و زندگی دارند. آنها همچنین نسبت به خود نیز دید منفی دارند. گاها از خود و خانواده‌شان و یا از کل زندگی متنفر می‌شوند. به همین دلیل این کودکان در بزرگسالی با کمبود اعتماد به نفس و عزت نفس مواجه می‌شوند.
چه زمانی دعوای والدین آسیب‌زننده می‌شود؟
اگر این چند مورد در دعوای والدین باشد، دعوایشان آسیب‌زننده خواهد شد.
- استفاده کردن از اسامی زشت و ناشایست برای یکدیگر. به عبارت دیگر، بی‌احترامی کلامی کردن به یکدیگر
- تهدید یکدیگر به ترک کردن خانه و یا طلاق گرفتن
- آسیب فیزیکی زدن به یکدیگر (کتک زدن و…)
- ترک کردن خانه و خارج شدن از بحث بدون هیچ حرفی و به صورت ناگهانی
- قهر کردن با یکدیگر به مدت طولانی
اگر شما و همسرتان بسیار زیاد با هم دعوا می‌کنید و از این چند مورد بالا هم در دعواهایتان استفاده می‌کنید، بهتر است برای درمان آسیب‌های فرزندتان گام‌های قاطعانه و درستی بردارید تا دیر نشده و او بزرگ نشده است. حتی اگر فرزندتان یک بزرگسال است اما می‌دانید که چقدر در خانواده آسیب دیده است، هنوز دیر نشده و می‌توانید به او کمک کنید تا سلامت روانی بیشتری داشته باشد تا آینده‌اش نیز بهتر و درخشان‌تر شود. برای این منظور، می‌توانید از مشاور کودک و نوجوان کمک بگیرید. مشاور با بررسی شرایط خانوادگی‌تان، با شما و با فرزندتان صحبت می‌کند و با ارائه دادن راهکارهای تخصصی، به بهبود شرایط روانی و جسمانی فرزندتان کمک می‌کند. اجازه ندهید فرزندان‌تان با آسیب‌های خانواده بزرگ شوند چون تمام آینده‌شان تحت تاثیر منفی این اتفاقات قرار خواهد گرفت. مسئولیت سلامت روانی و جسمانی فرزندتان را بپذیرید و از مشاور برای بهبود آن کمک بگیرید. برای این منظور، می‌توانید از مشاوران کودک و نوجوان همیار عشق کمک بگیرید.
با دعوای پدر و مادر چه کار کنیم؟
این قسمت از مقاله برای کودکان و نوجوانان نوشته شده است تا یاد بگیرند زمانی که والدین‌شان با هم دعوا می‌کنند، چه کار باید بکنند.
بی‌طرف باشید
اصلا وارد بحث نشوید و دخالت نکنید. اگر بخواهید از یکی از آنها طرفداری کنید یا قضاوت‌شان کنید، دعوا تشدید خواهد شد. اگر پدر یا مادرتان خواستند شما را وارد بحث کنند یا از شما نظری خواستند، قاطعانه بگویید که نمی‌خواهید مشارکت کنید. قاطع باشید، این حق شما است!
یک پناهگاه برای خودتان پیدا کنید
برای اینکه دور از استرس و تنش باشید، باید محیط را ترک کنید تا در بحث آنها نیز دخالت نکنید. بنابراین شما نیاز به پناهگاه دارید تا آنجا تنها و در آرامش باشید. برای این منظور می‌توانید از این روش‌ها استفاده کنید و در این مکان‌ها پناهگاه بسازید:
- به حیاط خانه‌تان بروید.
- اگر نوجوان هستید و حق تنهایی بیرون رفتن از منزل را دارید، از خانه بیرون بروید و پیاده‌روی کنید.
- اگر در اتاق تان صدای پدر و مادرتان را نمی‌شنوید، در اتاق‌تان بمانید.
به خانه دوست یا فامیل بروید
برای اینکه در محیط پرتنش نباشید و آرامش بیشتری داشته باشید، می‌توانید کلا خانه را ترک کنید و برای چند ساعت به خانه یک دوست یا فامیل بروید اما حواس‌تان باشد که آنجا به کسی درباره دعوا پدر و مادرتان چیزی نگویید. به دلیل اینکه این موارد خصوصی هستند و فقط باید در خانواده‌تان محفوظ بمانند. قرار نیست همه درباره مشکلات خانوادگی‌تان بدانند.
فیلم تماشا کنید یا آهنگ گوش کنید
برای اینکه حواس‌تان از دعوای پدر و مادرتان پرت شود، می‌توانید فیلم مورد علاقه‌تان را تماشا کنید یا آهنگ شاد گوش کنید.
خودتان را مقصر ندانید
برخی از بچه‌ها که هنوز توانایی منطقی تجزیه و تحلیل کردن اتفاقات اطراف‌شان را ندارند، فکر می‌کنند خودشان باعث و بانی دعواهای پدر و مادرشان هستند. در حالی که اصلا اینطور نیست. شما چه باشید و چه نباشید، پدر و مادرتان این مشکلات را با هم خواهند داشت. علت دعواهایشان موارد زیادی می‌تواند باعث مثل:
- بی‌اعتماد بودن نسبت به یکدیگر
- حساسیت زیاد نسبت به یکدیگر
- پرتوقع بودن
- درک نکردن یکدیگر و خودخواه بودن
- دخالت خانواده‌ها در زندگی مشترک‌شان
- مسائل زناشویی
- مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیتی
هیچ کدام از این موارد، به شما ارتباطی ندارد و کاملا شخصی هستند. پس خودتان را مقصر ندانید.
اگر والدین‌تان می‌خواهند جدا شوند، برای جدایی‌شان خودتان را آماده کنید
اگر والدین‌تان در حال طلاق گرفتن هستند، حتما از یک بزرگ‌تر آگاه یا یک مشاور خوب کمک بگیرید تا از شما حمایت کند و در کنار شما باشد چون طلاق والدین‌تان قطعا برای شما سخت خواهد بود. به علاوه با والدین‌تان صحبت کنید که درباره اینکه شما کجا قرار است بمانید و سایر مسائلی که به شما مربوط می‌شود، با شما نیز صحبت کنند و به شما حق انتخاب بدهند چون زندگی شما است.
به والدین‌تان بگویید که دعواهای آنها شما را اذیت می‌کند
برخی از والدین واقعا آگاه نیستند که دعواهایشان چقدر برای فرزندشان زجرآور و آسیب‌زننده است. آنها در حین دعوا و مشکلات، فقط به خودشان فکر می‌کنند و نمی‌توانند تمرکزشان را به فرزندشان نیز منتقل کنند. پس لازم است درباره احساسی که در حین دعوای آنها دارید، با آنها حرف بزنید. حواس‌تان باشد در صحبت‌تان فقط از احساسات‌تان صحبت می‌کنید. آنها را مقصر ندانید، از یکی از آنها طرفداری نکنید و راه حل ندهید. فقط درباره خودتان صحبت کنید!
درباره درست و سالم دعوا کردن زوجین مطالعه کنید
می‌توانید درباره درست و سالم دعوا کردن زوجین از طریق منابع معتبر مطالعه کنید و به پدر و مادرتان در صورت تمایل خودشان، آموزش بدهید که چگونه می‌توانند بهتر و منطقی‌تر با هم دعوا کنند. ممکن است برایشان کمک‌کننده باشد. اما اگر روش‌های درست را نپذیرفتند، دیگر اصرار نکنید.
به آنها پیشنهاد بدهید که در اتاق خودشان به صورت خصوصی دعوا کنند
اگر پدر و مادرتان در سالن پذیرایی خانه در مقابل شما دعوا می‌کنند، به آنها پیشنهاد بدهید که از این به بعد دعوایشان را در مکان خصوصی انجام بدهند تا شما را اذیت نکند. مثلا در اتاق خودشان با درب بسته دعوا کنند.
به آنها پیشنهاد بدهید از زوج درمانگر کمک بگیرند
شما به عنوان یک نوجوان یا جوان آگاه، می‌توانید به والدین‌تان پیشنهاد بدهید که برای حل بهتر مشکلات‌شان، از زوج درمانگر کمک بگیرند.
با مشاور مدرسه‌تان صحبت کنید
اکثر مدارس، مشاور و روانشناس دارند. می‌توانید از این خدمات استفاده کنید. مشاور، فردی رازدار است که می‌تواند به بهترین شکل به شما کمک کند تا با مشکلات خانوادگی‌تان کنار بیایید. پس می‌توانید با مشاور مدرسه‌تان درباره این موضوع راهنمایی صحبت کنید.
فعالیت‌هایی که هیجانات شما را تخلیه می‌کنند را انجام بدهید
شما باید احساسات منفی‌تان را به شکل سالم تخلیه کنید تا کمتر آسیب ببینید. مثلا اگر ورزش کردن یا نقاشی کردن، شما را آرام می‌کند، حتما هر روز این کار را انجام بدهید. پس باید فعالیت‌های مورد علاقه‌تان را پیدا کنید و در طول روز با آنها خودتان را مشغول کنید.
سخن پایانی
دعوای پدر و مادر، اثرات بدی روی فرزندان می‌گذارد، مخصوصا اگر دعوا به همراه بی‌احترامی، توهین، کتک زدن، قهر کردن‌های طولانی مدت یا تهدید به جدایی باشد. حقیقت این است که می‌توان همه این آسیب‌ها را جبران و درمان کرد. قرار نیست تا ابد با این آسیب‌ها زندگی کنیم. والدین باید به فرزندان‌شان این آگاهی را بدهند که به کمک مشاور برای درمان این آسیب‌ها اقدام کنند. در انتهای این مقاله، همچنین توضیح دادیم که در هنگام دعوای پدر و مادرتان، شما چه کار می‌توانید بکنید تا آسیب کمتری ببینید و آرامش بیشتری داشته باشید. حواس‌تان باشد که هرگز برای حل مشکلات پدر و مادرتان نظری ندهید و دخالت نکنید. همچنین حواس‌تان باشد که خودتان را برای این دعواها مقصر ندانید. اگر می‌خواهید آسیب‌های دوران کودکی‌تان را درمان کنید تا زندگی بهتری داشته باشید، می‌توانید از روانشناسان همیار عشق کمک بگیرید.
پرسش و پاسخ کوتاه
دختر عزیزم سلام
شرایطتت خیلی برای ما قابل درک هست و از اینکه در چنین شرایطی هستی متاسف شدم اما باید بدونی تو تنها دختری نیستی که چنین مشکلی رو داره عزیز دلم، آمارها نشون میده خیلی از فرزندان ما متاسفانه در خانه چنین مشکلاتی رو دارن، اولا باید بدونی به هیچ عنوان حل چنین مشکلاتی به عهده تو نیست، هرگز از بابت اینکه کاری از دستت بر نمیاد احساس گناه نداشته باش، این وظیفه والدین هست که شرایط خونه رو امن کنند برای فرزندان، حالا که چنین شرایطی نداری می تونی روی کارهای شخصی خودت و درست وقت بگذاری، می دونم کار سختیه ولی بهترین کاریه که می تونی بکنی. از اون مهم تر از مامانت بخواه حتما تورو پیش یه مشاور ببره تا بتونه برای ترمیم آسیب هایی که دیدی و افسردگی که درگیرش هستی کمکت کنه. تو در سنی هستی که هر هیجانی قدرتش دو چندان هست، وقتی از این سن عبور کنی حال بهتری خواهی داشت. کمک از روانشناس رو فراموش نکن عزیزم.