بی‌حوصلگی می‌تواند به شکل و شمایل مختلف در زندگی شما نمایان شود. بی‌انگیزگی، بی‌هدفی، احساس خستگی و… همه نشانه‌هایی از بی‌حوصلگی هستند. بی‌حوصلگی شاید به نظر ساده بیاید اما آنقدر موضوع جدی هست که می‌تواند کل زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. در این مقاله برخی از مهم ترین علت‌های بی حوصلگی را بررسی می‌کنیم و ابتش راه کارهایی ارائه می‌دهیم که می‌تواند کمکتان کند.
اختلالات روانی
یکی از مهم‌ترین علل بی حوصلگی شما می‌تواند انواع اختلالات روانی نامحسوس باشند که جدی گرفته نمی‌شوند، اختلالاتی مانند افسردگی، اضطراب، استرس، وسواس، انواع فوبی، کمال‌گرایی و … می‌توانند با علائم آشکار و نهان خود از شما انرژی روانی بگیرند و بدون اینکه بدانید شما را روز به روز بی حوصله‌تر و کم انرژی‌تر می‌کند. متاسفانه آمار نشان داده است تعداد زیادی از افراد که دارای اختلالات روانی به خصوص افسردگی و اضطراب هستند به مراکز مشاوره مراجع نمی‌کنند و کل عمر خود را با این اختلال سپری می‌کنند. داشتن این اختلال‌ها شاید مانند بیماری‌های جسمی نشانه آشکاری نداشته باشد اما مانند یک وزنه سنگین به پای شما بسته شده‌اند، تصور کنید گل زندگی‌تان باید با این وزنه‌ها این ور و آن ور بروید! مسلما حوصله‌ای برایتان باقی نمی‌ماند. خوشبختانه امروزه روش‌های کارآمد و متنوعی برای درمان اختلالات روانی وجود دارد. پس اگر احساس بی حوصلگی دارید قبل از هرچیز به یک روانشناس مراجع کنید تا با مصاحبه و انواع تست‌های مختلف از شما اگر مشکلی وجود دارد کشف و شناسایی کند و به شما یاد دهد چطور این وزنه اضافی را از پایتان باز کنید و رها شوید.
از دست دادن‌ها
از دست دادن در هر صورتی سخت است. تکامل به انسان یاد داده از هرچه دارد محافظت کند و هر چقدر فرد بی نیاز و خونسردی باشد از دست دادن می‌تواند یک چالش ناراحت‌کننده باشد. برخی از دست دادن‌ها مانند گم کردن یک یادگاری کوچک از دست دادن‌های ساده هستند و برخی دیگر مانند از دست دادن یک عزیز می‌تواند کل زندگی ما را تحت تاثیر قرار دهد. واکنش افراد در مقابل از دست دادن‌ها یکسان نیست. فردی در مقابل ورشکستی کارخانه‌اش دست به خودکشی می‌زند و فرد دیگری بعد از سوگواری منطقی مجدد زندگی‌اش را می‌سازد. این واکنش‌ها به تربیت، ژنتیک، محیط حمایت‌های اجتماعی فرد و خیلی عوامل دیگر بستگی دارد. شما جزء کدام دسته‌اید؟ آصلا آیا شما تجربه از دست دادن داشته‌اید؟ فرقی نمی‌کند چه چیزی از دست داده‌اید از یک عشق قدیمی گرفته تا اموال و شغلتان، وقتی چیزی از دست می‌دهیم باید بتوانیم آن را در ذهن‌مان حل و فصل کنیم، هیجانات منفی‌اش را تخلیه کنیم و پرونده این ماجرا را ببندیم. متاسفانه یک توصیه غیر اصولی که افراد در مقابله با از دست دادن به آن عمل می‌کنند این است که موضوع را به زمان بسپارید و زمان همه چیز را درست می‌کند. زمان هیجانات شما را سرکوب می‌کند نه حل! هیجاناتی مانند خشم، نفرت، حسادت، غم و … وقتی سرکوب شوند می‌توانند تمام هیجانات مثبت شما را بلوکه کنند. پس اگر پرونده حل نشده‌ای دارید آن را حل کنید!
روابط اجتماعی بد
این که انسان یک موجود اجتماعی است شعار نیست. انسان مسلما از لحظه‌ای که به دنیا می‌آید یک موجود اجتماعی است و با ابزار اجتماعی مانند لبخند زدن به دنیا می‌آید که بتواند از همان ابتدای تولد و زمانی که نیاز به مراقبت دارد به وسیله لبخند مراقبت‌کننده‌های خود را به خود دلبسته کند و امنیت بیشتری برای محافظت پیدا کند! از خواندن این موضوع متعجب شدید؟ عجیب است اما واقعیت دارد، ما برای زندگی از همان بدو تولد وابسته به اجتماع هستیم، نیاز به دوست داشتن و دوست داشته شدن از نیازهای مهم هر انسانی است و برای داشتن آن چاره‌ای جز داشتن روابط اجتماعی نداریم. وقتی ما به هر دلیلی نتوانیم روابط اجتماعی خوب داشته باشیم، نتوانیم دوستان خوبی داشته باشیم که رویشان حساب کنیم و خانواده‌ای که همیشه پشت و پناه ما هستند ممکن است با چالش‌های متعددی روبرو شویم که یکی از آنها بی حوصلگی و بی انگیزگی است. اگر روابط اجتماعی خوبی ندارید علت آن را بررسی کنید، چرا این اتفاق افتاده است؟ آیا مهارت‌های ارتباطی خوبی ندارید؟ چرا برای آموزش دیدن آن قدمی بر نمی‌دارید؟ مهارت‌های ارتباطی مانند شنونده خوب بودن، گوینده خوب بودن و زبان بدن صحیح می‌تواند شما را به یک فرد جذاب با روابط اجتماعی خوب تبدیل کند. آیا احساس انزوا می‌کنید و در هیچ جمعی حضور ندارید که بخواهید رابطه اجتماعی داشته باشید؟ چرا؟! ریشه این موضوع را پیدا کنید.
مشکلات خانوادگی
خانه و خانواده بنیاد شخصیت و روح و روان ما را می‌سازد. خانواده می‌تواند یک پناه گاه امن و گرم باشد که همیشه پشت و پناه ما باشد و نیازهای عاطفی ما را ارضا کند. اما همیشه هم همه چیز اینقدر خوب نیست. برخی اوقات خانواده می‌تواند مسبب بسیاری از مشکلات ما باشد. اعتیاد، طلاق، مشکلات مالی، خشونت خانگی و … می‌توانند چنان مشکلات عمیقی برای هر فرد ایجاد کند که از خانه فراری باشد. اگر درگیر مشکلات خانوادگی هستید در درجه اول بدانید حل تمام مسائل خانه بر عهده شما نیست، شما نمی‌توانید مانند یک ابر قهرمان مشکلات تک تک اعضای خانواده را بدون کمک خودشان حل کنید. هر یک از اعضای خانواده برای حل مشکلات خانواده باید به اندازه خودشان تلاش کنند. شما هم سهم خودتان را از مشکلات خانواده بشناسید و به اندازه سهم خودتان تلاش کنید اوضاع را بهبود دهید. اگر هیچ کاری از دستتان ساخته نیست باید تاب آوری خودتان را بالا ببرید و هر کاری می‌توانید بکنید تا آینده شخصی‌تان را بسازید. خودتان را درگیر مشکلات زناشویی پدر و مادرتان نکنید مشکلات زناشویی باید توسط زن و شوهر حل شوند نه فرزندان.
مشکلات مالی
نمی‌توانیم شعار دهیم که پول اهمیت ندارد. ما برای ادامه زندگی به حداقل رفاه نیاز داریم. اما همه زندگی فقط رفع نیازهای اولیه نیست. شرایط زندگی طوری است که اوضاع اقتصادی ممکن است به هر فردی فشار آورد. مشکل مالی قطعا می‌تواند دست و بال شما را برای خیلی از کارها و فعالیت ها بندد، از تشکیل زندگی گرفته تا تفریح و کسب و کار شما احتمالا به پول نیاز دارید و اگر نداشته باشید تعجبی ندارد که به بی حوصلگی دچار شوید. اما غرق شدن در این بی‌حوصلگی دردی از مشکلات مالی شما دوا نمی‌کند! شاید شعار به نظر برسد اما باید جدی‌اش بگیرید، فقط خودتان می‌توانید به این وضعیت کمک کنید اما بلندمدت! بله شما نمی‌توانید یک شبه مشکلات مالی‌تان را حل کنید اما باید به جای دست روی دست گذاشتن برنامه‌ریزی کنید تا توانید به پول برسید! شاید لازم باشد در زمینه خاصی تحصیل کنید، شاید لازم باشد ساعت کاری‌تان را تغییر دهید، شغلتان را عوض کنید یا موقتا در شغلی که دوست ندارید باشید و … برنامه‌ریزی مخصوص خودتان را برای حل پله پله مشکلات مالی بریزید.
حسرت‌ها و پشیمانی‌ها
چند نفر از ما اگر به گذشته برگردیم تمام روزها را همان طور که اتفاق افتاده تکرار می‌کنیم؟ اغلب ما دلمان می‌خواهد می‌توانستیم مواردی را در گذشته تغییر دهیم اگر خیلی درگیر چنین فکری باشیم تبدیل به فردی پر از حسرت و حس پشیمانی می‌شویم. ممکن است خیلی از رفتارهایتان در گذشته منجر به اتفاقاتی شده باشد که برای شما عواقب جدی داشته‌اند، فرقی نمی‌کند آن وقایع چه چیزهایی بوده‌اند، آنچه اهمیت دارد این است که نمی‌توانید در گذشته زندگی کنید! گذشته اثراتش با شماست بیش از این بها ندهید یادتان باشد امروز هم بعدها تبدیل به گذشته می‌شود و می‌توانید حسرتش را بخورید. اجازه ندهید بعدها پشیمان شوید که چرا امروز به جای انجام کار جدید و جبرانی دست روی دست گذاشتید.
شکست‌ها
شکست در زندگی همه ما می‌تواند اتفاق بیفتد اما همه به یک اندازه توان مقابله با آن را ندارند. برخی از شکست درس می‌گیرند و برخی نمی‌توانند کمر راست کنند. برخی افراد شکست‌هایشان را به خودشان ربط می‌دهند و از دست خودشان عصبی می‌شوند و برخی دیگر به جز سهم خودشان سایر شرایط هم در نظر می‌گیرند. برخی با یک شکست حس می‌کنند تمام برنامه‌های آینده‌شان نیز با شکست مواجه می‌شود و برخی می‌دانند می‌توانند با برنامه صحیح جلوی شکست‌های بعدی را بگیرند. ممکن است چندبار پشت سر هم شکست خورده باشید، در دلتان ترس از شروع دوباره داشته باشید و هزار اما و اگر دیگر. اما مانند هزاران نفری باشید که بعد از شکست دوباره خودشان را جمع و جور کردند و زندگی را ادامه داده‌اند نه مانند آنهایی که دیگر حوصله ادامه مسیر را ندارند.
بی هدفی
انسان‌گراها معتقد هستند بشر برای زندگی نیاز به هدف و انگیزه دارد. انسان بی هدف نمی‌تواند به خودشکوفایی برسد و هر بار به نقطه‌ای از اهدافش می‌رسد اهداف دیگری برای خودش انتخاب می‌کند تا ارضا شود. یکی از مهم‌ترین دلایل بی حوصلگی افراد بی هدفی و بی انگیزگی است. این سه یعنی بی حوصلگی، بی هدفی و بی انگیزه مثل یک گرداب شما رو در خودش می‌بلعد. شروع سخت است اما حتی با اولین قدم می‌توانید بر این سه غول تا حد زیادی پیروز شوید. لازم نیست یک قدم عجیب و غریب بردارید حتی نیت شروع هم کمکتان می‌کند. هدف‌گذاری صحیح را بیاموزید، بدانید.
مشکلات جسمی
برخی مشکلات جسمی می‌تواند منجر به بی‌حوصلگی شود. مثلا کم خونی باعث بروز علائم خستگی می‌شود. مشکلات تیروئید مانند کم کاری و پرکاری تیروئید هم می‌تواند باعث احساس خستگی و بی‌حوصلگی در شما شود. همچنین دیابت، آرتریت، مشکلات خواب و… همه و همه می‌توانند شما را بی حوصله کنند. پس اگر احساس بی حوصلگی و خستگی مداوم دارید حتما یک چکاپ پزشکی را در برنامه خود قرار دهید.
سبک زندگی ناسالم
هیچ چیز مانند سبک زندگی ناسالم نمی‌تواند شما را از مسیری که در سر دارید دور کند. خواب و خوراک نامنظم، مصرف مشروبات الکلی، سیگار و مواد مخدر، غذاهای ناسالم، شب بیداری و… همه و همه می‌تواند شما به یک فرد بی هدف، بی انگیزه، باری به هر جهت، عصبی و گیج در زندگی تبدیل کند. اگر سبک زندگی‌تان را تغییر دهید آثار مثبتش را نه تنها در بی حوصلگی بلکه در خیلی از مشکلات دیگرتان می بینید. پس دسست به کار شوید. ماهم در کنارتان هستیم.
سوالات متداول
-
آیا این طبیعی است که همیشه احساس بی حوصلگی داشته باشم؟
همه ما گاهی احساس بی حوصلگی داریم. برخی از گروه‌های سنی بیشتر از سایر افراد احساس بی حوصلگی را تجربه می‌کنند. اما در کل اینکه همیشه احساس بی حوصلگی داشته باشید و زندگی‌تان مختل شده باشد، این به هیچ عنوان طبیعی نیست.
-
چطور از بی حوصلگی خارج بشم؟
- ریتم جدید برای روزتان ایجاد کنید و روتین زندگی‌تان را با انجام یک کار جدید تغییر بدهید.
- کارهای جدید را امتحان کنید.
- با دیگران در ارتباط باشید و مدام تنها نباشید.
-
تعریف روان شناختی بی حوصلگی چیست؟
بی حوصلگی در روانشناسی یعنی حالت خستگی شدید به دلیل عدم درگیری کافی با محرک‌های محیطی. اغلب به عنوان افسردگی نیز این موضوع شناخته می‌شود.
-
بی حوصلگی چه تاثیری بر روی روان ما می‌گذارد؟
بی حوصلگی باعث کسلی و کاهش تحرک ذهنی و رفتاری می‌شود که در بلندمدت و در صورت درمان نشدن، می‌تواند به افسردگی برسد و همینطور شدت یابد.
-
آیا افراد درون‌گرا بی حوصله هستند؟
خیر افراد درون‌گرا لزوما بی حوصله نیستند. یک فرد برون‌گرا هم می‌تواند به بی حوصلگی و افسردگی برسد. این موضوع ربطی به تیپ شخصیتی ندارد بلکه یک موضوع شخصی است یعنی هر فردی با هر تیپ شخصیتی می‌تواند مبتلا به این مشکل شود.
-
بی حوصلگی بلندمدت چه بیماری‌های روانی را در فرد ایجاد می‌کند؟
- افسردگی
- تحریک‌پذیری و خشم
- اضطراب
- و…
-
آیا بی حوصلگی می‌تواند باعث وسواس شود؟
گاهی بله چون افراد در اوقات بی کاری و بی حوصلگی معمولا درگیر افکار منفی هستند و ممکن است کارهایی را مرتبا انجام بدهند برای اینکه اضطراب‌شان را کم کنند و خودشان را در مقابل این افکار آرام کنند. مثلا ممکن است شروع به کندن پوست خود بکنند تا هم سرگرم شوند و هم آرامش پیدا کنند. پس بی حوصلگی می‌تواند منجر به اختلال شخصیت وسواس شود.
-
کدام شغل‌ها برای کاهش بی حوصلگی مفید هستند؟
- کتابداری: محیط کتاب خانه محیط آرام و منظمی است و می‌تواند هم شما را سرگرم کند، هم با افراد جدید آشنا کند و هم اینکه از این محیط آرامش پیدا خواهد کرد. به علاوه می‌توانید خودتان هم از کتاب‌های موجود استفاده کنید و دانش‌تان را افزایش بدهید.
- باغبانی: اگر به باغبانی علاقه‌مند هستید، کار کردن با گل و گیاه می‌تواند آرامش بخش باشد و هم شما را سرگرم کاری مفید می‌کند.
- پیک یا راننده تحویل: این کار هم سرگرم‌کننده است اگر اهل رانندگی هستید و هم اینکه در اجتماع می‌افتید و افسردگی‌تان می‌تواند کمی کاهش یابد.
- کارهای خیر: انجام دادن کارهای خیر و مفید می‌توانید به شدت شما را خوشحال کند و عزت نفس‌تان را بالا ببرد چون حس می‌کنید برای افراد مفید واقع می‌شوید. این هم می‌تواند یک گزینه مناسب برای درمان بی حوصلگی باشد.
-
آیا گریه کردن در شرایط بی حوصلگی نرمال است؟
بله چون در این شرایط شما درگیر افکار منفی و بدی هستید، ممکن است احساس فشار داشته باشید و بخواهید گریه کنید.
-
بی حوصلگی می‌تواند به افسردگی شدید برسد؟
بله اگر در بلندمدت بی حوصلگی درمان نشود، می‌تواند به افسردگی خفیف تا شدید تبدیل شود. پس باید جلوی پیشروی آن را گرفت.
سخن پایانی
بی حوصلگی گاهی برای همه ما آدم‌ها پیش می‌آید اما اگر همیشه بی حوصله باشیم و این احساس باعث شود از کار و زندگی بیفتیم، اینجا است که باید دست به کار شویم و آن را ریشه یابی و درمان کنیم. ما در این مقاله به صورت مفصل درباره دلایل بی حوصلگی توضیح دادیم و خلاصه توضیح دادیم که برای برطرف کردن هر کدام از این علت‌ها، چه کار باید کرد. اگر فکر می‌کنید به علت مشکلات روانی و رفتاری بی حوصله شده‌اید، حتما برای درمان از کمک درمانگر استفاده کنید. این مشکل کاملا قابل درمان است. فقط کافی است اقدام کنید و شروع کنید. در این زمینه مشاوران همیار عشق می‌توانند به شما کمک کنند.
پرسش و پاسخ کوتاه