شاید این ضرب‌المثل معروف را شنیده باشید «حسود هرگز نیاسود». این ضرب‌المثل واقعا درست است. کسی که حسادت می‌کند، آرامش درونی‌اش را از دست می‌دهد و دائما با خود و دیگران در حال جنگیدن است. در این مقاله توضیح می‌دهیم که ریشه حسادت از کجا می‌آید و چرا برخی از افراد حسود هستند، حسادت چه آسیبی به رابطه عاطفی وارد می‌کند و اینکه چطور می‌توانید حسادت افراطی و زیاد را درمان کنید.

دلایل حسودی کردن به دیگران

نیازهای حل نشده دوران کودکی

افرادی که نیازهایشان در دوران کودکی حل نشده باشد، در خانواده به شدت تحقیر، خرد و مقایسه شده باشند و در محیط خانوادگی نامناسبی بزرگ شده باشند که به آنها توجه و محبت کافی نشده است، باعث می‌شود در بزرگسالی از شریک عاطفی‌شان انتظار داشته باشند که او تمام نیازهای پاسخ داده نشده آنها را، پاسخ بدهد و برآورده کند، درواقع فرد از شریک عاطفی‌اش انتظار دارد که عقده کمبود توجه و محبتش را جبران کند. اگر شریک عاطفی‌اش آن محبت و توجهی که او انتظار دارد را به او نکند و یا در یک جمعی به دیگری توجه کند و شخص احساس کند که مثل دوران کودکی، مورد بی‌توجهی قرار گرفته است، حسادتش تحریک می‌شود. بنابراین نیازهای حل نشده دوران کودکی، یکی از دلایل بروز حسادت هستند.

افرادی که بیش از حد به نیازهایشان پاسخ داده شده

در دوران کودکی این افراد، خانواده به شدت نیازهایشان را برآورده کرده‌اند و بیش از حد مورد توجه و محبت والدین قرار گرفته‌اند. همین موضوع باعث می‌شود که شخص احساس کند که محق و شایسته دریافت توجه و محبت افراطی است، و همین انتظار را از شریک عاطفی‌اش دارد، یعنی انتظار دارد که طرف مقابل هم مثل خانواده‌اش، به او توجه و محبت افراطی نشان بدهد و به همه خواسته‌هایش را اجرا کند.

عزت نفس پایین

شخصی که عزت نفس پایینی دارد، در دوران کودکی به دلیل برخورد والدین، معلمان و یا حتی هم‌سالان، احساس کرده که عیب و ایرادی دارد و مورد تایید و پذیرش دیگران نیست، درواقع کودک توسط افرادی، تحقیر و سرزنش شده است. این افراد انتظارات زیادی از خودشان دارند و اگر به جایگاهی که انتظار دارند نرسند، به شدت احساس شکست و سرخوردگی می‌کنند. به عنوان مثال شخص در دانشگاه از خود انتظار دارد به رتبه اول کلاس برسد. اگر به هر دلیلی به این جایگاه نرسد، علاوه بر احساس شکست، به کسی که به این جایگاه رسیده است به شدت حسودی می‌کند، و گمان می‌کند که خودش عیب و نقصی دارد یا شخص بی‌کفایتی است که نتوانسته به این جایگاه برسد.

کمال‌طلبی منفی

خانواده افرادی که کمال‌طلبی منفی دارند، مدام از کودک خواستند که بهترین باشد و کارهایش را 100% درست انجام دهد. این کودکان وقتی بزرگ می‌شوند، حتی اگر به موفقیت‌هایی برسند، همواره احساس شکست و ناکامی می‌کنند و هرگز موفقیت‌هایشان برایشان کافی و رضایت‌بخش نیست. این افراد به زندگی و موفقیت‌های دیگران حسادت  می‌کنند. مثل کسانی که به زندگی نسبتا و ظاهرا کامل دیگران در فضای مجازی حسودی می‌کنند، و گمان می‌کنند که خودشان ناکام و ناموفق هستند اما زندگی آن افراد، کامل است و آنها همیشه احساس خوشبختی می‌کنند و هیچ مشکلی ندارند.

تاثیر حسادت بر جنبه‌های مختلف زندگی

حسادت زیاد و افراطی، بر روح و روان خودتان، روابط اجتماعی، خانوادگی و عاطفی‌تان تاثیر منفی می‌گذارد. در ادامه مقاله درباره این موضوع توضیح خواهیم داد.

تاثیر حسادت بر روی شغل

افرادی که به همکاران شان حسادت می‌کنند، ممکن است دست به کارهای اشتباهی بزنند که موقعیت شغلی‌شان به خطر بیفتد. به عنوان مثال شخص احساس می‌کند که همکارش با رئیس شرکت، ارتباط خوب و صیمیمانه‌ای دارد و چقدر رئیس شرکت حامی اوست. شخص به همکارش حسادت می‌کند و ممکن است بخواهد زیرابش را بزند و او را به نوعی در مقابل رئیس شرکت تخریب کند. اگر موفق نشود و رئیس پی ببرد که حرف‌های او اشتباه و دروغ و از روی حسادت بوده، ممکن است او را از شرکت اخراج کرده و یا به نوعی تنبیه و مجازات کند یا سمت شغلی‌اش را پایین بیاورد.

از دست دادن دوستان نزدیک و صمیمی

شخص حسود، به صورت ناخودآگاه از خود رفتارهایی بروز می‌دهد که امکان دارد اطرافیانش متوجه حسادت او شوند. به همین دلیل امکان دارد که شخص دوستان نزدیکش را به خاطر برخی از رفتارها یا حرف‌هایش از دست بدهد.

از دست دادن روابط خانوادگی

حسادت بین اعضای خانواده، باعث اختلافات شدید، بحث و درگیری و قهرهای طولانی‌مدت می‌شود.

احساس حقارت، بی‌ارزشی و پوچی

همانطور که در ابتدای مقاله توضیح دادیم، یکی از دلایل و ریشه‌های حسادت، مقایسه خود با دیگران است. این مقایسه‌ها در صورتی که ادامه‌دار باشند، در شخص احساس حقارت، پوچی و بی‌ارزشی را ایجاد می‌کنند.

به خطر افتادن سلامت روحی و روانی و جسمانی

افراد حسود به شدت ترس، اضطراب و خشم را در اغلب مواقع تجربه می‌کنند. این احساسات، نه تنها باعث آسیب روحی و روانی می‌شوند، بلکه باعث به خطر افتادن سلامت جسمانی هم می‌شوند. به عنوان مثال، مزمن و زیاد بودن استرس، اضطراب و خشم، بر روی میزان خواب، اشتها و عملکرد اندام‌های مختلف بدن تاثیر منفی می‌گذارند.

از دست دادن شریک عاطفی و ایجاد مشکلات شدید در زندگی مشترک

حسادت باعث می‌شود شخص مدام احساس ترس از دست دادن نسبت به شریک عاطفی و همسرش داشته باشد. این ترس، ریشه در طرحواره رهاشدگی دارد که به کنترل کردن طرف مقابل منجر می شود. شخص برای اینکه مطمئن شود که همسرش او را دوست دارد، فقط به او توجه می‌کند و قصد ترک کردن او را ندارد، به صورت ناخودآگاه به رفتارهای کنترل‌گرانه و تحکم‌آمیز رو می‌آورد. ممکن است شخص حسود، موبایل همسرش را چک کند، مدام در طول روز از او خبر بگیرد که «کجایی؟»، «چیکار میکنی؟»، «اصلا بهم فکر می‌کنی؟»، «دوستم داری؟» یا «الآن کی پیشته؟» این حرف‌ها و چک کردن‌ها در صورتی که مداوم باشند، طرف مقابل را خسته می‌کنند و او به احتمال زیاد کم کم از شخص حسود فاصله می‌گیرد. حتی ممکن است در مهمانی‌ها یا جمع‌ها، شخص حسود مدام  حواسش به همسرش باشد که مبادا به کسی توجه کند یا به با کسی زیاد صحبت کند و او را در کارهایش مشارکت ندهد. همه این رفتارها، باعث سردی رابطه و حتی جدایی می‌شوند.

خطر ارتکاب جرم

حسادت می‌تواند شخص را وادار کند که برای انتقام گرفتن از افراد یا برتر نشان دادن خود، گاهی کارهایی را انجام دهد که جرم محسوب می‌شود و باعث احساس پشیمانی شدید می‌شود. ریشه آن در خشم نهفته است که منجر به انتقام گرفتن می‌شود.

احساس تنهایی

 شخص حسود با رفتارهایش کم کم اطرافیانش را از خود دور می‌کند و در نهایت احساس می‌کند، که تنهاست و هیچ کس او را درک نمی‌کند.

درمان حسادت

درمان حسادت، به دو دسته درمان عمومی و درمان تخصصی طبقه‌بندی می‌شود.

راهکارهای درمان عمومی حسادت

بپذیرید که حسود هستید

ابتدا برای حل هر مشکلی، باید بپذیرید که آن مشکل در شما وجود دارد، یعنی ابتدا بپذیرید که شخص حسودی هستید و خودتان را با دیگران مقایسه می‌کنید. زمانی که مشکل‌تان را قبول کنید و دست از انکار کردن بردارید، می‌توانید به دنبال راهکارهای موثر و درست بروید و آنها را اجرا کنید.

دلیل حسادت‌تان را بیابید

در ذهن‌تان احساس حسادت را بررسی کنید. ببینید چرا به دوست یا همکارتان حسادت می‌کنید؟ آیا او از ویژگی ظاهری یا باطنی برخوردار است که شما نیستید یا در آن ویژگی ضعف دارید؟ اگر این گونه است، به جای حسادت سعی کنید آن ویژگی‌های مثبت را در خودتان ایجاد کنید.

از خودتان مراقبت کنید

برای اینکه کمتر خودتان را با دیگران مقایسه کنید و حسادت کنید، باید از این به بعد بیشتر حواس‌تان به خودتان باشد و بیشتر از خودتان از لحاظ روحی و روانی و جسمانی مراقبت کنید. حتما این کارها را انجام دهید:

• ورزش کنید
• تغذیه سالم داشته باشید
• ظاهر مرتب و آراسته داشته باشید و سعی کنید ظاهرتان را طوری آماده کنید که واقعا خودتان دوست داشته باشید و از تماشای خودتان در آیینه، لذت ببرید
• مدیتیشن کنید تا جسم و روح‌تان آرام بگیرد
• خوب استراحت كنيد
• به دنبال کسب مهارت‌های جدید در زمینه‌های مورد علاقه‌تان باشید
• مهارت‌ها و توانمندی‌هایتان را پرورش دهید
• اگر مشکلی در زندگی، شغل یا رابطه عاطفی‌تان دارید، از طریق مراجعه به روانشناس آن را حل کنید، و نه اینکه مثل برخی از افراد، مشکلات‌تان را پشت گوش بیندازید یا سعی کنید با راه حل‌های معمولی که دیگران استفاده می‌کنند، مشکلات‌تان را حل کنید.

نقاط قوت و ضعف‌تان را یادداشت کنید

هر شخصی نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد. هیچ کس ناتوان و بی‌کفایت نیست. اگر شما هم خوب فکر کنید، می‌بیندید که چه توانایی‌ها و مهارت‌های خاص و خوبی دارید که اگر تلاش کنید و آنها را تقویت کنید، چقدر می‌توانید به موفقیت برسید. سعی کنید نقاط ضعف‌تان را به نقاط قوت تبدیل کنید.

انتظارات غیرمنطقی و غیرواقع‌بینانه را از ذهن‌تان حذف کنید

اگر انتظار دارید دوست‌تان در یک جمع دوستان فقط با شما صحبت کند و فقط به شما توجه کند، این انتظار غیرواقع‌بینانه و اشتباهی است. بهتر است در جمع‌ها، شما هم روی یک نفر متمرکز نباشید و اجازه دهید هم شما و هم کسی که همراه‌تان است، از جمع لذت ببرید. بعد اگر خواستید با تنهایی با آن شخص معاشرت کنید، یک روز دیگر را برنامه‌ریزی کنید که به تنهایی با هم وقت بگذرانید، اما مواقعی که در جمع هستید، با جمع ارتباط برقرار کنید و نه فقط با یک نفر. به او هم اجازه دهید با دیگران نیز ارتباط برقرار کند. این موضوع نه تنها برای دوستان یا اعضای خانواده‌تان صدق می‌کند، بلکه در برخورد با شریک عاطفی و همسرتان هم باید این گونه باشد.

کارهایی انجام دهید که باعث شادی و نشاط شما می‌شود

برای شاد بودن، نیاز به شخص دیگر یا امکانات خاصی نیست. می‌توانید از امکاناتی که دارید نیز نهایت لذت را ببرید. دیگران را مسئول شادی خود ندانید. خودتان کارهایی را پیدا کنید که بتوانید با انجام دادن‌شان، خودتان را شاد و سرحال نگه دارید.

از کمک حرفه‌ای بهره‌مند شوید

برای درمان حسادت، شاید این راهکارها به تنهایی آنطور که باید برایتان موثر نباشند، چون میزان اثربخشی این راهکارها، مربوط به علت حسادت‌تان و میزان احساس حسادت در شماست. بنابراین اگر هیجان حسادت در زندگی شما مشکل ایجاد کرده است، لازم است از روانشناس برای درمان کمک بگیرید تا ارتباطات‌تان را از دست ندهید و مشکلی برای خود ایجاد نکنید. توصیه می‌کنیم از روانشناسان بالینی همیار عشق راهنمایی بگیرید.

درمان تخصصی

درمان تخصصی حسادت، به چهار روش انجام می‌شود.

طرحواره درمانی

اگر به دلیل نیازهای حل نشده  و تحقیر، سرزنش و مقایسه شدن در دوران کودکی در شما حسادت ایجاد شده است، بهترین روش درمانی برای شما، طرحواره درمانی است.

درمان هیجان‌مدار  (EFT)

حسادت یک نوع هیجان منفی است. درمانجو در جلسه مشاوره، با درمانگر صحبت می‌کند تا علت و ریشه و زمان آغاز این هیجان منفی مشخص شود، و سپس درمانگر راهکارهایی برای تنظیم این هیجان منفی را به درمانجو آموزش می‌دهد که چه موقع و چگونه باید حسادتش را به شکل سالم‌تری بروز دهد.

درمان شناختی-رفتاری (CBT)

در این روش درمانی، درمانگر بررسی می‌کند که چه افکار و الگوهای فکری و چه احساساتی، در درمانجو باعث ایجاد حسادت می‌شود. درمانگر کمک می‌کند تا درمانجو این افکار و احساسات مخرب را اصلاح کند و تغییر دهد تا حسادتش درمان شود.

درمان مبتی بر تعهد و پذیرش (ACT)

این روش درمانی به درمانجو کمک می‌کند که انعطاف‌پذیری روانشناختی بیشتری داشته باشد. درمانگر کمک می‌کند که درمانجو ارزش‌هایش را بشناسد و به آنها متعهد باشد. یکی از ارزش‌هایی که باید درمانجو داشته باشد و به آن متعهد باشد، نوع‌دوستی است. در نوع‌دوستی، حسادت وجود ندارد.

نحوه برخورد با شریک عاطفی حسود

مدیریت رابطه یا زندگی مشترک با شریک عاطفی حسود، می‌تواند بسیار سخت و آزاردهنده باشد، چون او بیشتر مواقع سعی می‌کند شما را کنترل کند تا مطمئن شود که نمی‌خواهید او را ترک کنید و ممکن است مدام به دنبال توجه و تایید شما باشد، و اگر کوچک‌ترین بی‌توجهی به او بکنید یا از شخص دیگری تعریف کنید، ممکن است او به شدت عصبانی شود و واکنش افراطی از خود نشان دهد. در ادامه چند راهکار برای برخورد با شریک عاطفی یا همسر حسود را توضیح می دهیم.

از رفتارها یا حرف‌هایی که حسادتش را برانگیخته می‌کند، خودداری کنید

اگر شما در مقابل شریک عاطفی‌تان، از شخص دیگری تعریف و تمجید کنید یا او را با دیگری مقایسه کنید، حتما حسادتش تحریک و از شما دلخور خواهد شد، چون به طور کلی چه او حسود باشد و چه نباشد، مقایسه و تعریف و تمجید با طعنه و کنایه از شخص دیگر، اشتباه است و هر کسی را می‌تواند عصبانی و دلخور کند. مراقب رفتارها و نگاه‌هایتان نیز باشید تا حسادتش را تحریک نکنید.

به او اعتماد به نفس دهید

اگر حسادت شریک عاطفی‌تان به دلیل کمبود احساس خودارزشمندی و اعتماد به نفس است، سعی کنید به او به روش‌های مختلف اعتماد به نفس دهید. از او تعریف و تمجید کنید، به او احترام بگذارید و علاقه‌تان را با حرف و رفتارهای مختلف به او نشان دهید تا او باور کند که از نظر شما یک فرد پذیرفته شده و محبوب است.

کمکش کنید تا رشد و پیشرفت کند

نباید مانع رشد و پیشرفت او شوید. اتفاقا اگر می‌دانید که در زمینه‌ای مهارت دارد و علاقه‌مند به آن فعالیت است، او را تشویق کنید و انگیزه بدهید تا بیشتر مهارت‌هایش را پرورش دهد و پیشرفت کند. این پیشرفت، باعث می‌شود خودش را ارزشمند و توانا بداند، کمتر خود را با دیگران مقایسه کند و حسادتش کم شود.

با او صحبت کنید

در شرایط مناسب با لحن خوب و محترمانه درباره احساس حسادت او صحبت کنید. بپرسید که چرا به همکار یا دوستش حسادت می‌کند و سعی کنید او را درک کرده و به او احساس ارزشمند بودن بدهید.

از زوج‌درمانگر کمک بگیرید

برای درمان و برخورد با حسادت شریک عاطفی‌تان نیاز است که از زوج‌درمانگر کمک بگیرید چون تکنیک‌هایی که باید در برخورد با فرد حسود به کار بگیرید، متفاوت است، چرا که افراد با هم تفاوت‌های زیادی دارند و حتی علت حسادت آنها نیز می‌تواند با هم متفاوت باشد. بنابراین توصیه می‌کنیم از زوج‌درمانگران همیار عشق در این زمینه کمک بگیرید.