تصمیم‌گیری برای پایان دادن به بارداری، بسیار سخت است. دلایل مختلفی برای سقط جنین وجود دارد. این کار، معمولا با احساسات و عواطف تلخی مثل غم و اندوه، افسردگی، احساس گناه و عذاب وجدان همراه است. این احساسات، طبیعی هستند اما باید مدیریت شوند تا به مشکلات حادتر تبدیل نشوند. در این مقاله ابتدا قصد داریم دلایل سقط جنین را معرفی کنیم، سپس درباره مشکلاتی که بعد از سقط جنین ممکن است برای خانم به وجود بیاید توضیح دهیم و سپس به روش‌های درمانی افسردگی بعد از سقط جنین، می‌پردازیم.
انواع سقط جنین
- سقط جنین با داروهای خاص
- سقط با جراحی که جنین از رحم خارج میشود
- سقط جنین با تخلیه و پاکسازی رحم
دلایل سقط جنین
هر خانمی ممکن است دلیل متفاوتی برای سقط جنین داشته باشد اما به طور کلی، دلایل این کار، عبارت‌اند از:
- آماده نبودن زوجین از لحاظ مسائل مالی
- بارداری ناخواسته، ناگهانی و برنامه‌ریزی نشده
- مشکلات زیاد رابطه عاطفی و زندگی مشترک که باعث میشود شخص نخواهد با آن مرد خانواده تشکیل دهد و بچه‌دار شود، مگر اینکه مشکلات اساسی حل شوند
- زوجین طلاق گرفته‌اند و خانم اکنون یک مادر مجرد است و آمادگی بچه‌دار شدن و نگهداری از فرزندش را ندارد
- شوهرش حمایت‌کننده و پشتیبان او نیست، به همین دلیل خانم می‌ترسد که نتواند به تنهایی از عهده دشواری‌های بارداری و تربیت فرزند بر بیاید
- خانم یا آقا، یا هر دوشان بچه نمی خواهند
- شوهرش دست بزن دارد یا رفتارهای بد و آسیب‌زننده زیادی دارد و خانم می‌داند که در این شرایط، نباید باردار شود چون خطرات زیادی او و بچه را تهدید می‌کند
- بارداری در دوران دوستی، آشنایی یا نامزدی رخ داده است
- بچه دارند و نمی‌خواهند بچه دیگری داشته باشند چون شرایط بزرگ کردن بچه بعدی را ندارند یا ترجیح میدهند فعلا تا زمانی که بچه اول بزرگ شود، بر روی بزرگ کردن و تربیت او تمرکز کنند
- خانم صرفا به دنبال اهداف شغلی یا تحصیلی خود است و گمان می‌کند که بارداری و بچه‌داری، مانعی برای رسیدن به اهدافش است
- از لحاظ احساسی و روحی و روانی هنوز آمادگی بارداری و بچه‌داری را ندارد
- سوءمصرف مواد مخدر یا مشروبات الکلی دارد
- فوبیای ترس از بارداری و زایمان دارد
- بیماری‌های خطرناک دارد که بارداری را دشوار می‌کند یا در حین بارداری ممکن است خطری سلامتی او یا بچه را تهدید کند
- دوست ندارد در این شرایط و اوضاع بچه‌دار شود چون گمان می‌کند فرزندش در این شرایط نمی‌تواند خوب رشد کند و زندگی و آینده خوبی داشته باشد
- استقلال یا بلوغ کافی برای تربیت بچه را ندارد
- به خاطر مخالفت‌ها یا طرز تفکرات اشتباه خانواده یا دوستان، بچه نمی‌خواهد
- می‌ترسد با آمدن بچه، رابطه عاطفی و زندگی مشترک‌شان بهم بخورد یا سرد شود
سقط جنین چه خطراتی به دنبال دارد؟
خطرات و عوارض جسمانی
مرگ
در برخی از موارد نادر، سقط جنین ممکن است منجر به مرگ مادر شود. البته خودِ فرایند سقط جنین منجر به مرگ نمی‌شود، بلکه بیهوشی، بارداری خارج از رحم، آمبولی، خونریزی و عفونت می‌توانند باعث مرگ مادر شوند.
سرطان پستان
با سقط جنین، تقریبا احتمال ابتلای شخص به سرطان پستان، دو برابر میشود.
سرطان دهانه رحم، تخمدان و کبد
افزایش احتمال ابتلا به انواع سرطان‌ها به دلیل تغییرات هورمونی شدید ناشی از پایان بارداری و سقط جنین است.
سوراخ شدن رحم
اگر سقط جنین و جراحی‌هایی که برای این امر انجام میشود، توسط متخصص و شخص ماهر انجام نشود، خطر سوراخ شدن رحم وجود دارد که با لاپاراسکوپی تشخیص داده میشود. سوراخ شدن رحم، خود خطرات زیادی به همراه دارد که یکی از آن، هیسترکتومی یا خارج کردن رحم از بدن است که آسیب‌های زیادی از جمله پوکی استخوان را به همراه دارد.
پارگی دهانه رحم
پارگی دهانه رحم در برخی از سقط‌های سه ماهه اول بارداری ممکن است رخ دهد. پارگی‌های جزئی و کوچکی که درمان نمی‌شوند، می‌توانند سیستم باروری را در درازمدت تخریب کنند و باردارهای بعدی را با مشکل مواجه کنند. آسیب دهانه رحم به شل شدن دهانه رحم و زایمان زودرس در بارداری بعدی، منجر میشود.
جفت سرِ راهی
جفت سرِ راهی یعنی پایین آمدن جفت در رحم مادر است که به دلیل سقط جنین ممکن است در بارداری‌های بعدی رخ دهد. این اتفاق، تهدیدکننده زندگی مادر است.
تشکیل غیرطبیعی جفت به دلیل تخریب رحمی
سقط جنین، احتمال بروز بدشکلی‌های جنینی، مرگ جنین قبل از زایمان و خونریزی زیاد در هنگام زایمان در بارداری‌های بعدی را افزایش می‌دهد.
حاملگی خارج از رحم
سقط جنین، احتمال حاملگی‌های خارج از رحم را افزایش می‌دهد. این نوع حاملگی، می‌تواند منجر به نازایی شود.
بیماری‌های التهابی لگن
این بیماری‌ها می‌توانند به حاملگی‌های نابه جا و کاهش قدرت باروری خانم منجر شوند.
اندومتریوز
اندومتریوز بیماری است که بافت داخل رحم که آندومتر نام دارد، به اشتباه در خارج از رحم رشد می‌کند. این بیماری در خانم‌های کم سن که سقط جنین انجام داده‌اند، بیشتر دیده میشود.
التهاب و عفونت بافت رحم
بعد از سقط جنین ممکن است التهاب و عفونت بافت رحم رخ دهد. علائم آن، تب، درد شکم و افزایش خونریزی می‌باشد.
خطرات و عوارض روحی و روانی
- احساس ناامیدی و افسردگی شدید
- عصبانیت، پرخاشگری و تحریک‌پذیری
- افزایش تمایل به داشتن بچه و بارداری مجدد
- کابوس دیدن
- بی‌خوابی‌های شبانه
- اختلال در عملکرد جنسی
- سردی عاطفی در رابطه یا زندگی مشترک
- عذاب وجدان و احساس گناه شدید
- اضطراب
- مرور مراحل سقط جنین و مواردی که باعث شد شخص این کار را انجام دهد
- افکار یا اقدام به خودکشی
- افکار پوچی و بی‌ارزشی
درمان تخصصی افسردگی و غم بعد از سقط جنین
رفتار درمانی شناختی (CBT)
روش رفتار درمانی شناختی، نوعی روان درمانی است و موثرترین و رایج‌ترین روش درمانی افسردگی بعد از سقط جنین محسوب میشود. در این روش، درمانگر الگوهای فکری و احساسی درمانجو را بررسی کرده و به او آموزش می‌دهد تا بتواند الگوای فکری اشتباه و مخرب را با الگوهای فکری درست جایگزین کند. درمانگرانی که از این روش درمانی استفاده می‌کنند، معتقد هستند که افکار و طرز تفکر هر شخص بر روی سلامت روحی و روانی و رفتارهایش تاثیر مستقیم می‌گذارد. بنابراین اگر طرز تفکر اصلاح شود، رفتار و مشکلات روحی و روانی نیز تغییر خواهند کرد و فرد به سبک زندگی سالم خواهد رسید. توصیه می‌کنیم اگر از افسردگی و سایر مشکلات روانی بعد از سقط جنین رنج می‌برید، برای درمان و پیشگیری از تشدید آنها، از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید. روانشناس با بررسی شرایط و مشکلات‌تان، به شما راهکارهای موثری را ارائه خواهد داد.
دارو درمانی
اگر نیاز باشد، روان پزشک در کنار روان درمانی، داروی ضدافسردگی نیز تجویز می‌کند. به خاطر داشته باشید که هرگز از طریق دارو سعی در خوددرمانی بیماری‌ها و مشکلات روانی نداشته باشد، چون این داروها فقط باید با تجویز روان پزشک مصرف و بعد از مدتی که بهبود حاصل شد، قطع شوند.
راهکارهای عمومی برای کاهش افسردگی و غم بعد از سقط جنین
راهکارهایی که در ادامه مقاله توضیح می‌دهیم، باید در کنار روان درمانی و دارو درمانی انجام شوند، چون این راهکارها تخصصی نیستند و کامل درمان نمی‌کنند، بلکه فقط کمک‌کننده هستند. موارد زیر به درمانجو کمک می‌کند که سبک زندگی‌اش را اصلاح کند و تغییر دهد چون کارهایی که افراد در زندگی‌شان انجام میدهند، بر روی طرز تفکر، احساسات و سلامت روانی‌شان تاثیر می‌گذارد.
تغذیه سالم و مغذی داشته باشید
اگر ویتامین‌ها و املاح مورد نیاز به بدن نرسد یا به اندازه کافی نباشد، مسلما بدن نمی‌تواند عملکرد قابل قبول و مناسبی داشته باشد. به خاطر داشته باشید که روح و روان و جسم، با هم در تعامل هستند و ارتباط دو طرفه بین آنها وجود دارد، یعنی اگر جسم عملکرد خوبی نداشته باشد، روان نیز عملکرد خوبی نخواهد داشت و برعکس. بنابراین از آن جایی که مواد مغذی و ضروری برای جسم مفید است، بنابراین برای روان نیز ضروری است. برای اصلاح تغذیه‌تان، نکات زیر را رعایت کنید:
- در طول روز حتما میوه و سبزیجات مصرف کنید
- آب کافی بنوشید
- ویتامین‌های مکمل مصرف کنید
- از مصرف بیش از حد غذاهای کنسروی و سرخ شده مثل فست فودها خودداری کنید
- در هر وعده غذایی، به اندازه غذا بخورید و هرگز یک وعده غذایی را کامل حذف نکنید
- در میان وعده به جای خوردن شیرینی جات، میوه بخورید
- برای شیرین کردن چای، به جای استفاده زیاد از قند و شکر، از شیرین‌کننده‌های طبیعی مثل عسل، کشمش و مویز استفاده کنید
فعالیت بدنی منظم داشته باشید
فعالیت بدنی منظم باعث ترشح هورمون سرتونین و اندروفین‌ها میشود که همه این هورمون‌ها، به شما شادی، نشاط و حال خوب می‌بخشند. این حال خوب، افسردگی و سایر احساسات منفی را به شدت کاهش می‌دهد. حتما هر روز 20 یا 30 دقیقه ورزش یا پیاده‌روی کنید.
یوگا و مدیتیشن انجام دهید
یوگا و مدیتیشن، یکی از روش‌هایی هستند که می‌توانند ذهن و جسم‌تان را آرام کنند. این روش‌ها به شما کمک می‌کنند تا بیشتر بتوانید احساسات و افکار منفی‌تان را کنترل کنید و زودتر افسردگی را کاهش دهید. هر روز مدیتیشن را انجام دهید.
با افرادی معاشرت کنید که از شما حمایت می‌کنند
برای کاهش افسردگی و بهبود حال روحی‌تان بعد از سقط جنین، ارتباط با افرادی که از شما حمایت می‌کنند و به شما عشق می‌ورزند، بسیار ضروری و مهم است. اگر به هر دلیلی این اتفاق در زندگی مشترک‌تان رخ داده است، با همسرتان دوباره سعی کنید ارتباط خوبی برقرار کنید و رابطه‌تان را بهبود ببخشید. در این مسیر، می‌توانید از زوج درمانگران همیار عشق کمک بگیرید. اگر این اتفاق در دوران دوستی و آشنایی پیش از ازدواج افتاده است و بعد از بارداری ناخواسته، شریک عاطفی‌تان با شما قطع ارتباط کرده است و شما را تنها گذاشته است تا به دردسر نیفتد، توصیه می‌کنیم در دوره زندگی پیروزمندانه پس از جدایی شرکت کنید تا بتوانید به خوبی با جدایی کنار بیایید و حال روحی‌تان را بهتر کنید. اگر رابطه‌تان تمام شده است، در کنار بهره‌مند شدن از کمک حرفه‌ای، با خانواده و دوستان ارتباط نزدیک و صمیمانه‌ای برقرار کنید و با شخص معتمد و صمیمی، درباره این اتفاق صحبت کنید تا در بین اعضای خانواده یا دوستان‌تان کسی باخبر باشد، به حرف‌هایتان گوش کند و شما را درک کند. داشتن افرادی که از شما حمایت می‌کنند، بسیار موثر است.
سخن پایانی
سقط جنین به دلایل مختلفی ممکن است انجام شود. متاسفانه این اتفاق در دوران دوستی و آشنایی نیز می‌افتد. در هر صورت سقط جنین، عوارض روحی و روانی و جسمانی زیادی به همراه دارد. افسردگی، احساس گناه و عذاب وجدان، اضطراب، تحریک‌پذیری و حتی اقدام به خودکشی، از عوارض سقط جنین است. برای بهبود حال روحی و روانی و درمان غم و افسردگی ناشی از سقط جنین، شخص باید به روانشناس مراجعه کند و علاوه بر آن از تغذیه سالم، فعالیت بدنی منظم و ارتباط برقرار کردن با افراد حمایت‌کننده مثل خانواده و دوستان صمیمی و معتمد بهره‌مند شود. سبک زندگی سالم در کنار روان درمانی، افسردگی را کاهش داده و درمان می‌کند. توصیه می‌کنیم برای کاهش و درمان افسردگی بعد از سقط جنین، از روانشناسان بالینی همیار عشق راهنمایی بگیرید.
پرسش و پاسخ کوتاه