حاملگی، دوران پر فراز و نشیبی برای خانم‌هاست. در این دوران، نگرانی‌های طبیعی درباره مشکلات دوران بارداری، سلامت جنین و چگونگی زایمان وجود دارد. اگر این نگرانی‌ها بسیار زیاد و شدید باشند یا شخص به دلیل این ترس، اصلا نخواهد باردار شود، یعنی او به فوبیای بارداری و زایمان مبتلاست. ترس از بارداری و زایمان را توکوفوبیا (Tokophobia) می‌نامند. خانم‌هایی که دچار این فوبیا هستند، معمولا اقدام به باردار شدن نمی‌کنند، یا اگر باردار شوند، به شدت از زایمان و مشکلات دوران حاملگی می‌ترسند و مضطرب هستند. این افراد، معمولا سزارین را به زایمان طبیعی ترجیح می‌دهند. این فوبیا، می‌تواند در خانم‌هایی که قبلا بچه‌دار نشده‌اند هم اتفاق بیفتد، اما معمولا در کسانی این فوبیا رایج است، که قبلا سابقه بارداری خطرناک و سخت یا تجربه سقط جنین داشتند و یا حتی اطرافیان‌شان، دوره سختی در طی بارداری و زایمان داشته‌اند. در این مقاله، درباره علائم ترس از حاملگی و زایمان، انواع آن، عوامل محرک این فوبیا، ارتباط توکوفوبیا با اختلال استرس پس از سانحه و روش‌های درمانی آن، توضیح خواهیم داد.
علائم توکوفوبیا
توکوفوبیا، نوعی از اختلالات اضطرابی است که افراد ترس و افکار غیرمنطقی و غیرمعقولی را نسبت به یک شئ یا یک اتفاق دارند. علائم ترس از بارداری و زایمان، عبارت‌اند از:
- اختلالات خواب (بی‌خوابی) به دلیل اضطراب، ترس و افکار منفی
- کابوس‌های مکرر شبانه درباره اتفاقی که شخص از آن می‌ترسد (به عنوان مثال، شخص مدام کابوس می‌بیند که جنین سقط شده یا زایمان دردناکی را تجربه می‌کند)
- اضطراب و افسردگی (افسردگی در دوران بارداری، می‌تواند زمینه‌ساز افسردگی پس از زایمان نیز باشد که باعث می‌شود شخص، نتواند ارتباط خوبی با نوزادش بگیرد و نتواند نیازهای کودک را برطرف کند)
- احساس ترس و اضطراب حتی در هنگام فکر کردن به بارداری و زایمان
- اصرار بر زایمان سزارین
- ترس و نگران بودن درباره مسائل مالی پس از تولد نوزاد
- ترس از آزمایشات دوران بارداری (ترس از جواب آزمایشات)
- ترس از ناتوانی در بزرگ کردن و تربیت کودک
استرس، اضطراب و افسردگی مادر، می‌تواند سلامت روانی و حتی سلامت جسمانی جنین را به خطر بیندازد. نوزادانی که از مادران مضطرب و افسرده به دنیا می‌آیند، تحریک‌پذیر و مضطرب هستند و واکنش خاصی به محرک‌های محیطی نشان نمی‌دهند، همچنین رشد جسمانی کمی نسبت به سایر نوزادان دارند و کم‌وزن هستند. برای اینکه فرزند سالمی داشته باشید، ابتدا باید از خودتان مراقبت کنید تا بتوانید دوران حاملگی خوبی را بگذرانید. برای کاهش و مدیریت ترس و اضطراب‌تان در دوران بارداری، می‌توانید از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید.
انواع ترس از بارداری و زایمان
دو نوع ترس از بارداری و زایمان در خانم‌ها وجود دارد:
توکوفوبیای اولیه
این نوع فوبیا، در خانم‌هایی رخ می‌دهد که تجربه بارداری و زایمان را نداشتند. درواقع این نوع فوبیا، در اولین بارداری خانم ممکن است اتفاق بیفتد، چون خانم نگران روند حاملگی، مشکلات آن و زایمان خواهد بود. این نوع ترس، اغلب در دختران نوجوان نیز دیده می‌شود. همچنین اگر خانم قبلا مورد تجاوز قرار گرفته باشد، احتمال ابتلا به توکوفوبیای اولیه در او، بالا می‌رود.
توکوفوبیای ثانویه
این نوع فوبیا، در خانم‌هایی رخ می‌دهد که قبلا باردار شده‌اند، اما بارداری دردناک و پرخطری داشته‌اند، و یا جنین سقط شده یا مرده به دنیا آمده. درواقع خانم‌هایی که تجربه بارداری و زایمان ناخوشایندی داشتند، مستعد ابتلا به توکوفوبیای ثانویه هستند.
در صورتی که قبلا سابقه بارداری و زایمان پرخطر را داشتید و اکنون دوباره می‌خواهید باردار شوید، می‌توانید برای غلبه کردن بر ترس‌ها و کاهش توکوفوبیا، از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید تا بارداری و زایمان سالم و آرامی را تجربه کنید، و فرزندتان را سالم به دنیا بیاورید.
آیا مردان نیز دچار توکوفوبیا می‌شوند؟
مردان هم میتوانند به توکوفوبیا مبتلا شوند. برخی از مردان در دوران حاملگی همسران‌شان، به شدت درباره مشکلات دوران بارداری می‌ترسند و نگران سلامت همسر و فرزندشان هستند. این ترس و نگرانی شدید، نوعی فوبیاست.
عوامل محرک ایجاد توکوفوبیا
- شنیدن تجربیات تلخ دیگران از دوران حاملگی و زایمان
- ترس از ناتوانی در مدیریت درد در هنگام زایمان
- مبتلا بودن به افسردگی و اضطراب یا داشتن تجربه تجاوز جنسی و جسمی قبل از بارداری
- عدم اعتماد به پزشکان (شخص می‌ترسد که نکند پزشکان آزمایشات را اشتباه بررسی کنند یا نکند نتوانند سالم بودن یا نبودن جنین را تشخیص دهند)
- عوامل اجتماعی مثل باردار شدن در سن پایین، فقر و وضعیت اقتصادی نامناسب، عدم حمایت از طرف همسر، خانواده و دوستان، و عدم آگاهی از روند بارداری و زایمان
توکوفوبیا، چقدر شایع است؟
اغلب خانم‌های باردار، نگرانی‌هایی درباره سلامت خود و جنین و روند زایمان دارند. این ترس‌ها و نگرانی‌ها، تا حدودی طبیعی است، اما توکوفوبیا (ترس شدید و ناتوان‌کننده) در خانم‌های باردار خوشبختانه شایع نیست، مگر در کسانی که تجربه‌های تلخی داشته‌اند.
ارتباط اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) با ترس از حاملگی و زایمان
همانطور که در بخش‌های قبلی مقاله اشاره کردیم، خانم‌هایی که قبلا اضطراب و افسردگی را تجربه کردند (به دلیل تجربه بارداری پرخطر و یا سایر اتفاقات در زندگی)، بیشتر مستعد توکوفوبیا هستند. بنابراین اختلال استرس پس از سانحه، می‌تواند زمینه‌ساز و تشدیدکننده ترس از حاملگی و زایمان باشد.
در زندگی هر شخصی، ممکن است اتفاقات تلخی رخ دهند که باعث ضربه عاطفی و روحی می‌شوند. تجربیاتی مثل فوت عزیزان، سقط جنین یا طلاق، تجربیات تلخ و سنگینی هستند که ممکن است باعث اختلال استرس پس از سانحه شوند. همانطور که توضیح دادیم، این اختلال، زمینه‌ساز و تشدیدکننده توکوفوبیاست. اگر در زندگی‌تان اتفاق تلخی رخ داده که باعث افسردگی، اضطراب و ضربه عاطفی و روحی در شما شده، توصیه می‌کنیم برای داشتن بارداری و زایمان سالم، و همچنین برای تضمین سلامت روحی و جسمی فرزندتان، ابتدا از شرایط روحی خود مراقبت کنید، و از کمک حرفه‌ای برای درمان ضربه‌های روحی و عاطفی بهره بگیرید. می‌توانید برای درمان این موارد و به دست آوردن سلامت و آمادگی روحی و روانی برای بارداری و زایمان، از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید.
درمان ترس قبل از بارداری و زایمان
برای اطمینان و تضمین سلامت مادر و کودک، مهم است که زنان مبتلا به توکوفوبیا تحت درمان قرار گیرند. این درمان، می‌تواند شامل دریافت حمایت و راهنمایی از متخصص زنان و زایمان و مراجعه به روانشناس بالینی باشد. در ادامه دو مورد از روش‌های درمانی توکوفوبیا را توضیح خواهیم داد.
رفتار درمانی شناختی
روان درمانگر در روش رفتار درمانی شناختی (CBT)، به درمانجو کمک می‌کند تا افکار و عقاید اشتباه خود که باعث ترس و اضطراب می‌شوند را شناسایی کرده، و بتواند جایگزین مناسبی برای آنها پیدا کرده، و آنها را اصلاح کند. با اصلاح افکار درمانجو، احساسات و رفتار او نیز تغییر می‌کنند، و اضطراب و نگرانی‌های شدید درباره حاملگی و زایمان، کاهش می‌یابند.
دارودرمانی
در دوران بارداری، استفاده از بسیاری از داروها می‌تواند به جنین آسیب برساند. از دارودرمانی فقط در شرایط خاص و اضطراری، با مشورت پزشک زنان و زایمان استفاده می‌شود.
شخص مبتلا به توکوفوبیا برای کاهش ترس‌هایش، چه کارهایی باید انجام دهد؟
تغییر و اصلاح سبک زندگی و انجام راهکارهایی که در ادامه مقاله آوردیم، به شما کمک می‌کند توکوفوبیا را کاهش دهید و ترس‌هایتان را مدیریت کنید.
درباره احساسات‌تان با شخص حمایت‌گر و پشتیبان، صحبت کنید
با همسر، دوستان و یا اعضای خانواده‌تان، درباره ترس‌ها و نگرانی‌هایتان صحبت کنید. اینکه بدانید کسانی هستند که به حرف‌هایتان گوش می‌دهند، شما را درک می‌کنند و حامی شما هستند، به کاهش ترس و اضطراب‌تان کمک می‌کند.
با پزشک‌تان صحبت کنید
ترس‌ها و نگرانی‌هایتان را با پزشک‌تان در میان بگذارید. درباره روند زایمان و روش‌های کاهش درد از او سوال کنید، اطلاعات و آگاهی‌تان را بالا ببرید. برخی اوقات، ترس‌ها ناشی از ناآگاهی هستند. پس این روش کمک می‌کند که به جای اینکه تحت تاثیر حرف‌ها و تجربیات دیگران قرار بگیرید و بیشتر بترسید، از پزشک‌تان اطلاعات معتبر و درستی که طبق شرایط شماست، به دست بیاورید.
رابطه با همسرتان را بهبود ببخشید
در دوران حاملگی، با همسرتان رابطه جنسی و عاطفی خوبی را برقرار کنید. هورمون عشق، می‌تواند ترس‌ها و اضطراب‌تان را به شدت کاهش دهد. همچنین اگر جنین احساس کند که در فضای گرم و حمایتی خانواده رشد می‌کند و قرار است به دنیا بیاید، سالم‌تر خواهد بود.
سخن پایانی
دوران حاملگی، دوران حساس و گاهی پرتنش است. برای بیشتر زنان باردار ممکن است ترس و نگرانی‌هایی در خصوص روند بارداری، مشکلات آن و روند زایمان به وجود بیاید، اما اضطراب و ترس شدید، می‌تواند ناتوان‌کننده باشد و به سلامت شما و جنین آسیب برساند. توکوفوبیا علائمی مانند: کابوس‌های مکرر شبانه، اضطراب، افکار منفی، نگرانی درباره سلامت خود و جنین و افسردگی را دارد. خانم‌هایی که در گذشته سابقه سقط جنین یا بارداری خطرناکی داشتند، بیشتر مستعد ابتلا به فوبیای ترس از بارداری و زایمان هستند. به ترس از بارداری و زایمان، توکوفوبیا گفته می‌شود که این نوع از فوبیا دو نوع است: توکوفوبیای اولیه، در خانم‌هایی که سابقه بارداری نداشتند اتفاق می‌افتد، اما توکوفوبیای ثانویه، در خانم‌هایی اتفاق می‌افتد که سابقه بارداری با سقط جنین یا بارداری سختی داشتند. برای درمان توکوفوبیا، می‌توانید از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید. درمان این فوبیا به این دلیل مهم و ضروری است، چون ترس و اضطراب شدید، بر سلامت روحی و روانی و جسمی جنین، تاثیر منفی می‌گذارد. بنابراین برای تضمین سلامتی فرزندتان، باید ابتدا از خودتان مراقبت کنید و ترس‌های شدید را درمان کنید. همچنین روش‌هایی مثل: صحبت کردن در مورد احساسات و نگرانی‌ها با همسر، دوستان و اعضای خانواده، بهبود رابطه جنسی و عاطفی با همسر و کسب اطلاعات و آگاهی معتبر از پزشک‌تان، می‌تواند نقش زیادی در کاهش ترس‌هایتان داشته باشد.
پرسش و پاسخ کوتاه