در برخی از خانواده‌ها هنوز هم این رسم وجود دارد که در جلسه اول خواستگاری، نباید پسر حضور داشته باشد، بلکه مادر و خواهر به تنهایی به خواستگاری می‌روند و اگر همه چیز خوب پیش رفت و عروس را پسندیدند، در جلسه بعدی پسر را نیز به همراه خود می‌آورند. البته این رسم در اکثر خانواده‌ها پذیرفته نیست و حتی نوعی بی‌احترامی نیز محسوب می‌شود. در این مقاله بررسی می‌کنیم که مزایا و معایب خواستگاری سنتی و مدرن چیست و سپس توضیح می‌دهیم که نحوه و آداب درست خواستگاری چیست و چگونه باید باشد؟

انواع خواستگاری

امروزه در جامعه مدرن، دو نوع خواستگاری وجود دارد که در ادامه این دو نوع را معرفی و توضیح می‌دهیم:

خواستگاری مدرن

در خواستگاری مدرن، قبلا دختر و پسر در محل کار، دانشگاه و… یکدیگر را دیده و ملاقات کرده‌اند، با هم در رابطه بوده‌اند و تا حدود زیادی با هم آشنا شده‌اند. بعد از مدتی با موافقت و تمایل دختر و پسر، به خانواده‌ها اطلاع داده می‌شود که برای خواستگاری آماده شده و اقدام کنند. در این نوع خواستگاری، خانواده و خودِ پسر نیز حضور دارند.

خواستگاری سنتی

در خواستگاری سنتی، دختر و پسر تا به حال یکدیگر را ندیده، ملاقات نکرده‌اند و یکدیگر را نمی‌شناسند. خانواده پسر یعنی پدر و مادر او یک دختری را انتخاب کرده و به خواستگاری او می‌روند. البته این نوع خواستگاری معایب خاص خود را دارد که در ادامه درباره این موضوع توضیح خواهیم داد. خواستگاری بدون حضور پسر بیشتر در خواستگاری سنتی رخ می‌دهد.

مزایا و معایب خواستگاری سنتی

مزایا

• این نوع خواستگاری چون از طریق خانواده‌ها انجام می‌شود، بیشتر بر اساس عقل و منطق است و نه احساسات، به همین دلیل درصد خطا و اشتباه کاهش پیدا می‌کند.
• در این نوع خواستگاری، ابتدا دو طرف از یکدیگر شناخت کامل و دقیق پیدا می‌کنند و سپس احساسات و عشق ایجاد می‌شوند. این امر باعث می‌شود طرفین خطای کمتری در انتخاب همسر مناسب داشته باشند چون احساسات چشم‌های آنها را نبسته است و تصمیم‌گیری بیشتر با عقل و منطق انجام می‌شود.
• خانواده‌ها بیشتر از فرزندان‌شان حمایت می‌کنند، تحقیق و بررسی و با آنها همکاری می‌کنند. این موضوع باعث می‌شود دختر یا پسر جوان، با اطمینان بیشتری ازدواج کند و دچار تردید و دودلی نشود.
• در فضایی امن و مناسب دختر و پسر با هم صحبت می‌کنند تا به تفاهم برسند. این فضا به دور از فریب و هوس است که در رابطه‌های امروزی ممکن است بیشتر دیده شود و باعث آسیب جسمانی و روانی دختر و پسر شود.

معایب

• ممکن است معیارهای خانواده، با معیارهای خودِ شخص متفاوت باشند. اگر چنین باشد، ممکن است بعد از ازدواج زوجین نسبت به یکدیگر سرد شوند و عشق و علاقه لازم ایجاد نشود چون انتخاب از سمت خانواده‌ها بوده است. این موضوع می‌تواند زمینه‌ساز خیانت نیز باشد، چون زوجین بعد از چند ماه یا چند سال زندگی با هم، به این نتیجه می‌رسند که با معیارها و ارزش‌های یکدیگر متفاوت هستند و نمی‌توانند عاشق یکدیگر باشند، بنابراین به هم خیانت می‌کنند و عشق واقعی‌شان را در روابط فرازناشویی پیدا می‌کنند.
• گاهی خانواده‌ها به جای فرزندان خود تصمیم نهایی را می‌گیرند و شخصی را رد  می‌کنند یا می‌پذیرند که ممکن است دختر یا پسر جوان، نظر متفاوتی در مورد آن شخص داشته باشند. با ادامه این روند، کم کم این احساس در جوان ایجاد می‌شود که او هیچ اختیار و استقلالی ندارد، و سرخورده و افسرده می‌شود. این نوع خواستگاری اگر بدون توجه به نظر جوان باشد، نوعی ازدواج اجباری نیز می‌تواند باشد که آسیب‌های زیادی به همراه دارد.
• لزوما هر انتخاب منطقی، انتخاب درست و ازدواج موفق محسوب نمی‌شود چون ممکن است خانواده‌ها نیز دچار خطا شوند. در این صورت بعد از ازدواج که زوجین بیشتر یکدیگر را می‌شناسند، ممکن است شکاف عمیقی بین‌شان ایجاد شود و آن موقع متوجه شوند که چقدر با یکدیگر متفاوت هستند و چقدر این تفاوت‌ها آسیب‌زننده و اساسی هستند.

مزایا و معایب خواستگاری مدرن

مزایا

• دو طرف می‌توانند با معاشرت کردن با یکدیگر، از هم شناخت پیدا کنند.
• دو طرف رابطه مطمئن هستند که این ازدواج از روی عشق و علاقه است و هیچ اجباری در آن وجود ندارد.
• در مدت آشنایی و رابطه عاطفی، طرفین رابطه با انجام دادن فعالیت‌های مشترک و شناختن علایق مشترک یکدیگر، در آینده می‌توانند شور و اشتیاق و تنوع بیشتری را در زندگی مشترک ایجاد کنند، هدف‌گذاری مشترک داشته باشند و به کمک یکدیگر برای هدف‌های مشترک‌شان تلاش کنند. این وجه اشتراک‌ها، زوجین را خوشبخت‌تر می‌کند.

معایب

• ممکن است فرد به دلیل پختگی و بلوغ ناکافی، به شدت عاشق و وابسته شود، به طوری که همه عیب‌ها و زنگ خطرها را نادیده بگیرد و ازدواج ناموفقی داشته باشد.
• خانواده‌ها در این نوع تصمیم‌گیری و خواستگاری حضور کم رنگ‌تری دارند و همین موضوع می‌تواند نوجوانان را دچار خطا کند چون امکان مشورت کردن کمی با خانواده‌ها دارند یا کاملا می‌خواهند مستقل تصمیم بگیرند.
• شاید خانواده‌ها با انتخاب فرزندان‌شان مخالف باشند اما چون حق اظهار نظر زیادی ندارند و فرزندان می‌خواهند مستقل باشند یا اصرار می‌کنند، نتوانند دلیل منطقی و درستی را برای مخالفت‌شان ارائه کنند.

دلیل خواستگاری بدون حضور پسر چیست؟

همانطور که در بخش اول مقاله توضیح دادیم، در خواستگاری‌های سنتی معمولا حرف و نظر خانواده‌ها مهم‌تر از نظر فرزندان است و درواقع شخصی که نظر اصلی را می‌دهد و تصمیم‌گیری می‌کند، خانواده است، البته ممکن است در برخی از خانواده‌ها از فرزندان نیز نظرخواهی شود و ازدواج اجباری نباشد. برخی از افراد شاید به گونه‌ای از این نوع خواستگاری برداشت کنند که پسر هیچ اراده و انگیزه‌ای ندارد و حرف خانواده‌اش را قبول دارد و به مادرش بسیار وابسته است، در حالی که شاید این طرز تفکر اشتباه باشد. درباره پسر نباید قضاوت کرد چون هستند افرادی که دوست دارند مستقل باشند و خودشان تصمیم بگیرند اما خانواده اجازه نمی‌دهند. در این صورت جوان نمی‌تواند خانه و خانواده‌اش را ترک کند تا مستقل باشد، بلکه مجبور می‌شود به نظر خانواده‌اش احترام بگذارد و طبق رسم و رسومات آنها پیش برود حتی اگر این رسم‌ها دلخواه او نباشند. برخی از افراد خواستگاری بدون حضور پسر را نوعی بی‌احترامی به خود می‌دانند، اما واقعیت این است که این کار به منظور بی‌احترامی نیست، بلکه یک نوع رسم است. هنوز هم در برخی از جوامع و فرهنگ‌های داخل کشور و حتی کشورهای دیگر، رسم و رسومات خاص و عجیبی وجود دارد که ممکن است نسل جوان با آن مخالف باشند اما مجبور هستند تابع خانواده‌هایشان باشند.

مزایای خواستگاری بدون حضور پسر

• یکی از مزایای این نوع خواستگاری، این است که چون در این جلسه فقط خانم‌ها حضور دارند (یعنی مادر و خواهر پسر، مادر دختر و خودش)، دختر استرس کمتری خواهد داشت و در جمع زنانه طبیعی‌تر رفتار خواهد کرد و بهتر می‌تواند حرف‌هایش را بزند یا سوالاتش را از مادر و خواهر داماد بپرسد.
• به دلیل زنانه بودن جمع، دختر می‌تواند ارتباط راحت‌تری با خانواده پسر برقرار کند و بهتر آنها را بشناسد.

البته می‌توان طوری برنامه‌ریزی کرد که بعد از اینکه خانواده‌ها حرف‌هایشان را زدند و همه چیز به خوبی پیش رفت، پسر نیز از اواسط جلسه خواستگاری وارد شود و اگر نظر یا صحبتی دارد بیان کند.

آداب و نحوه درست خواستگاری کردن چیست؟

• ابتدا قبل از انتخاب دختر، خانواده پسر باید با فرزندشان درباره معیارها، ارزش‌ها، خواسته‌ها و اولویت‌هایش با او صحبت کنند تا از طرز تفکر فرزندشان مطلع شوند و بعد اگر قرار است خودشان دختر خانمی را انتخاب کنند، براساس علایق پسرشان انتخاب کرده و خودشان نیز درباره آن شخص و خانواده‌اش تحقیق و بررسی کنند.
• سپس مادر یا خواهر پسر باید با یک تماس تلفنی اجازه برگزاری جلسه خواستگاری را از مادر دختر بگیرند. در این تماس تلفنی، بهتر است یک سری سوالات کلی که برای پسر یا خانواده‌شان مهم است از مادر دختر پرسیده شود. به عنوان مثال حجاب دختر، میزان دین داری و اعتقادات او و خواسته‌های کلی‌اش باید پرسیده شود. همین طور مادر دختر نیز باید سوالات مهمی مثل شغل پسر را از خانواده‌اش در این تماس تلفنی بپرسد. در صورتی که پاسخ این سوالات خوب بود، روز جلسه خواستگاری اعلام می‌شود.
• در جلسه اول خواستگاری، در دست داشتن گل و شیرینی ضروری نیست و بستگی به خانواده پسر دارد.
• در جلسه خواستگاری نیز بنا بر رسم و رسومات خانواده‌ها، یا باید پسر نیز از ابتدای جلسه حضور داشته باشد، و یا در جلسه دوم یا در اواسط جلسه اول، حضور داشته شود.
• بعد از جلسه اول بهتر است خانواده‌ها نظر فرزندان‌شان را درباره خصوصیات ظاهری و اخلاقی یکدیگر جویا شوند تا ببینند که فرزندان چقدر یکدیگر را پسندیده‌اند.
• اگر خانواده پسر موافقت کرده باشند که جلسه دوم نیز برگزار شود، با خانواده دختر تماس می‌گیرند و برای جلسه دوم، در صورت تمایل دختر هماهنگ می‌کنند.
• در جلسه دوم به همراه داشتن گل و شیرینی ضروری و لازم است.
• در جلسه دوم بهتر است به دختر و پسر اجازه داده شود تا حرف‌هایشان را با هم بزنند. لازم است قبل از جلسه دوم خواستگاری، دختر و پسر درباره معیارها و همه مواردی که در زندگی مشترک می‌خواهند و انتظار دارند، اطلاع داشته باشند یعنی به خودشناسی رسیده باشند تا با طرح سوالات و صحبت درباره این مسائل، به نتیجه برسند.