ازدواج و زندگی مشترک به صورت کلی نمی‌تواند ایده‌آل و بدون هیچ مشکلی باشد. البته گاهی شرایط خاص است و افراد به دنبال آن هستند که بدانند آیا درست است که تن به چنین ازدواجی بدهند یا خیر؟ و اگر ازدواج کنند با چه مشکلاتی روبه‌رو خواهند شد. در این مقاله قصد داریم ابتدا درباره انواع معلولیت توضیح دهیم و سپس به مشکلات ازدواج با شخص معلول پی ببریم و توضیح دهیم که این زوج‌ها چگونه می‌توانند در کنار هم به خوبی زندگی کنند و ازدواج موفقی را داشته باشند.

معلولیت چیست؟

معلولیت به آسیب‌های ناشی از ناتوانی خاص گفته می‌شود که منجر به مختل شدن جنبه‌های مختلف زندگی فرد می‌شود و می‌تواند برای او مشکلاتی را ایجاد کند.

علل معلولیت

ژنتیکی

برخی از معلولیت‌ها از طریق والدین و ژنتیک به فرزندان منتقل می‌شوند، مثل سندرم داون.

مادرزادی

برخی از معلولیت‌ها در طی دوران بارداری ایجاد می‌شود. اگر مادر در طول این دوران، خوراکی‌ها یا داروهایی را مصرف کرده باشد که برای دوران بارداری و جنین مضر است، باعث می‌شود جنین آسیب شدیدی ببیند و معلولیت خاصی در او ایجاد شود.

تروماتیک

برخی از افراد در حادثه‌هایی مثل تصادف شدید، آسیب‌های ناشی از کار یا جنگ و… دچار معلولیت می‌شوند.

بیماری

بیماری‌هایی که مزمن شوند، مثل بیماری‌های قلبی، کلیوی، دیابت و… می‌توانند باعث ایجاد معلولیت شوند.

انواع معلولیت

• اختلال بینایی
• ناشنوا یا کم‌شنوا بودن
• شرایط سلامت روانی
• ناتوانی ذهنی
• آسیب مغزی
• اوتیسم
• ناتوانی جسمی

توضیح انواع معلولیت‌ها

ناتوانی ذهنی

افرادی که دچار نارسایی یا تاخیر در رشد قدرت ذهنی شده‌اند، دچار معلولیت یا ناتوانی ذهنی هستند. این افراد از نظر تربیتی و آموزشی، به سه دسته تقسیم‌بندی می‌شوند:

آموزش‌پذیر

افرادی که بهره هوشی‌شان کمی کمتر از افراد معمولی است، می‌توانند آموزش ببینند، شاغل شوند، تحصیل و ازدواج کنند و زندگی مستقلی داشته باشند. این افراد با سختی‌های کمتری مواجه هستند.

تربیت‌پذیر

این افراد بهره هوشی بسیار پایین‌تری دارند، در تکلم مشکل دارند و دایره لغات‌شان کم است. این افراد اختلالاتی را در سلامت عمومی بدن نیز دارند. افرادی که معلولیت ذهنی‌شان در این حد باشد، توسط انواع توانبخشی‌ها، می‌توانند آموزش ببینند و مفاهیم مختلف زندگی را یاد بگیرند.

ایزوله

بهره هوشی این افراد کمتر از 25 است و ناتوانی ذهنی‌شان بسیار عمیق است. این افراد دیرتر از سایر افراد صحبت کردن را یاد می‌گیرند و معمولا بیشتر از چند کلمه نمی‌توانند صحبت کنند.

معلولیت روانی

افرادی که بیماری‌ها و اختلالات روانی دارند که زندگی خود و اطرافیان‌شان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، جزء این دسته از افراد قرار می‌گیرند و از لحاظ روانی، معلول محسوب می‌شوند. اختلالات ادراک، تفکر، حافظه، عاطفه و هوشیاری از جمله معلولیت روانی هستند.

معلولیت یا ناتوانی جسمی

نقص عضوها، ضایعات نخاعی، ناهنجاری‌های مربوط به اسکلت و استخوان و سایر اختلالات جسمی، از جمله معلولیت‌های جسمانی هستند. این نوع معلولیت، به چند دسته تقسیم‌بندی می‌شود:

معلولین قطع عضو

• قطع دست یا قسمتی از آن
• قطع پا یا قسمتی از آن

این افراد می‌توانند عضو مصنوعی داشته باشند و در چند جلسه توانبخشی شرکت کنند تا بتوانند از عضو جدید و مصنوعی خود به درستی استفاده کنند. این افراد به دلیل سختی‌هایی که می‌کشند، مستعد افسردگی هستند و معمولا اعتماد به نفس کمی دارند.

ضایعات نخاعی

• فلج عضوی از بدن
• فلج یک طرفه بدن
• فلج پاها
• فلج دست‌ها و پاها

ناهنجاری‌های اسکلت و استخوان

• ناهنجاری‌های مفصلی
• ناهنجاری‌های استخوانی
• ناهنجاری‌های عضلانی

اختلالات متابولیسمی و متابولیسمی

• قلبی-عروقی
• کلیوی
• تنفسی
• دیابت
• تالاسمی

نابینایی

• نابینایی همیشگی
• نیمه بینا
• دیربینا

ناشنوایی

• ناشنوایی همیشگی
• نیمه شنوا
• سخت شنوا

مشکلات روحی و روانی افراد معلول

افراد معلول به دلیل اینکه جنبه‌های مختلف زندگی‌شان تا حدودی مختل می‌شود، بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی هستند و حتی ممکن است در انجام دادن برخی از کارها، استرس و اضطراب زیادی داشته باشند. یکی از مشکلات افراد معلول، کمبود اعتماد به نفس و خودباوری است. البته چنین نیست که همه افراد معلول دارای روحیه ضعیف و افسرده باشند. این که یک شخص روحیه‌اش را در هر شرایطی حفظ کند و اعتماد به نفس خود را تقویت کند، بستگی به خودِ شخص و اراده اش دارد. برخی از افراد، حتی با وجود معلول بودن، روحیه بالایی دارند و در زمینه‌های مختلف طبق امکانات و توانایی‌هایشان فعالیت  می‌کنند و خودشان را فعال نگه می‌دارند. بنابراین نمی‌شود گفت که همه افراد معلول، دچار مشکلات روحی و روانی زیاد و شدید هستند. همه اینها بستگی به شخص، روحیه، اراده و شخصیتش دارد که چگونه با این ناتوانی‌ها و معلولیت کنار بیاید.

مشکلات و چالش‌های ازدواج با افراد معلول

مشکلات مالی

آمار بیکاری در افراد معلول بالا است چون برخی از این افراد توانایی شاغل بودن را ندارند یا اراده و انگیزه لازم را ندارند، به همین دلیل اگر شوهرتان یک فرد معلول باشد، بیشتر مسائل و مشکلات مالی بر دوش‌های شما است و شما باید کسب درآمد کنید و زندگی‌تان را اداره کنید. اگر هم با یک خانم معلول ازدواج می‌کنید، باید در نظر داشته باشید که احتمالا تنها شخص شاغل در زندگی مشترک‌تان شما خواهید بود و همه بار مسائل و مشکلات مالی، بر دوش‌های شما خواهد بود. بنابراین باید انتظار این سختی‌ها را داشته باشید و اگر واقعا قصد ازدواج با این فرد را دارید، باید قوی باشید و بتوانید از پسِ مشکلات و مسائل مالی بربیایید.

کارهای خانه

علاوه بر اینکه کسب درآمد و شاغل بودن فقط یا بیشتر بر عهده شما است، همه یا بیشتر کارهای خانه مثل آشپزی، تمیز کردن و… نیز بر عهده شما خواهد بود. البته بستگی به میزان و نوع معلولیت نیز دارد، اما به طور کلی بیشتر مسئولیت‌های زندگی، بر دوش‌های شما است.

مراقبت کردن از فرد معلول

افراد معلول از لحاظ جسمانی و روانی، نیاز به مراقبت‌های خاص و زیادی دارند. ابتدا باید بیشتر درباره نوع معلولیت طرف مقابل‌تان اطلاعات کسب کنید و حتی با پزشک او مشورت کنید تا بدانید که چه مراقبت‌هایی نیاز دارد و چه کارهایی را می‌توانید برای او انجام دهید. به هر حال سخت است که از یک شخص مدام مراقبت کنید. حتی شاید نتوانید او را زیاد در خانه تنها بگذارید چون باید کسی مراقبش باشد و به او رسیدگی کند. همه جوانب زندگی کردن با فرد معلول را باید بررسی کنید.

رابطه زناشویی شاید سخت باشد

البته بستگی به نوع و شدت معلولیت او دارد اما باید در نظر داشته باشید که انتظارات‌تان باید معقول و طبق شرایط طرف مقابل باشد. برخی از پوزیشن‌ها یا انواع رابطه جنسی را که سایر زوجین انجام می‌دهند را شما نمی‌توانید انجام دهید. بنابراین باید این موضوع را بپذیرید تا بعدها زندگی مشترک‌تان دچار مشکل نشود و از لحاظ جنسی سرد نشوید.

شاید به گردش رفتن و تفریح کردن سخت باشد

نمی‌توان انتظار داشت که بتوانید هر آخر هفته با همسرتان که شرایط جسمانی یا روانی خوبی ندارد، بیرون بروید، تفریح کنید و به گردش بپردازید. حتی ممکن است ملاقات فامیل و خانواده نیز سخت باشد یا او هر بار حوصله بیرون رفتن و تفریح را نداشته باشد.

بچه‌دار شدن هم یکی از چالش‌های دیگر است

به دلیل اینکه شما مسئولیت مراقبت از همسرتان را دارید، اگر باردار شوید، خودتان هم نیاز به مراقبت و حمایت خواهید داشت. در این صورت دوستان و اطرافیان‌تان باید نیروی حمایتی بسیار قوی برای شما و همسرتان باشند تا شما بتوانید این دوران را به خوبی بگذرانید. اگر هم همسرتان که معلول است قرار است باردار شود، این موضوع شرایط خاص خود را دارد. ابتدا باید با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که معلولیت او ژنتیکی نیست و نمی‌تواند به جنین هم منتقل شود، و دوما باید او بتواند دوران بارداری خوب و سالمی را داشته باشد. بهتر است قبل از اقدام کردن برای بارداری، با پزشک مشورت کنید.

ازدواج موفق با فرد معلول

برای اینکه بعد از ازدواج زندگی و ارتباط خوبی را با همسرتان داشته باشید، به نکات و توصیه زیر توجه کنید:

خدمات خاص ارائه ندهید

لازم نیست با او به صورت خاص رفتار کنید یا خدمات خاصی را به او ارائه دهید. افراد معلول به دلیل ناتوانی‌شان به اندازه کافی در اجتماع خاص دیده می‌شوند و دیگر نباید در زندگی مشترک نیز این خاص بودن را به او القاء کنید. طوری با او رفتار کنید که انگار مثل سایر افراد طبیعی است و مشکل خاصی ندارد. از دلسوزی کردن و ترحم هم خودداری کنید.

به غرور و شخصیت او احترام بگذارید

هرگز غرور و شخصیت شخص معلول را خرد نکنید و به حس بی‌ارزشی او دامن نزنید. در صورت نیاز به او کمک کنید اما در حد توان اجازه دهید خودش کارهایی را انجام دهد و احساس کند که کاملا ناتوان نیست و می‌تواند به شما کمک کند. از او سلب مسئولیت نکنید.

به صورت افراطی خوشبین نباشید

اگر مدام به صورت افراطی خودتان را خوشبین و مثبت‌اندیش نشان دهید، کم کم طرف مقابل خسته می‌شود و احساس می‌کند که به احساساتش احترام نمی‌گذارید و او را درک نمی‌کنید. گاهی با او همدلی کنید و بگویید که متوجه می‌شوید که شرایطش سخت است، اما همیشه در کنارش هستید.

باور داشته باشید که او شایسته عشق و احترام است

فرقی نمی‌کند یک شخص کاملا سالم باشد یا معلولیت و ناتوانی داشته باشد. باور داشته باشید که همه افراد نیازمند و شایسته عشق و احترام هستند. با او مثل افراد دیگر رفتار کنید. به او عشق بورزید، سورپرایز کنید، مناسبت‌ها را با هم جشن بگیرید و… درواقع یک رابطه سالم و طبیعی با او برقرار کنید.

قدرت تحمل حرف‌های دیگران را داشته باشید

شاید دیگران با طعنه و کنایه به شما بگویند:«چرا یه مرد/زن معلول رو انتخاب کردی؟» یا «مگه شوهر یا زن کم بود که با این ازدواج کردی؟» یا «میدونی چقدر نگهداری از معلول سخته؟! از پسش برنمیای.» این حرف‌ها را نشنیده بگیرید و اگر همه جوانب را بررسی کردید و مطمئن هستید که می‌توانید در کنار او زندگی کنید و واقعا عاشقش هستید، باید همه سختی‌ها را هم تحمل کنید و برای هر مشکلی، راه حل درست و منطقی در نظر داشته باشید. حرف‌هایی که دیگران به شما می‌زنند را هرگز به او نگویید و یا انرژی منفی که از دیگران می‌گیرید را به او انتقال ندهید و بر روی انتخابی که کردید، متعهد بمانید.

دلسوزی و فداکاری بیش از حد، ممنوع است

برخی از افرادی که با فرد معلول ازدواج کردند، کم کم گمان می‌کنند که فقط آنها مسئول مراقبت کردن از او هستند و باید از لحاظ جسمانی و روانی او را همیشه عالی نگه دارند، در صورتی که این حد از دلسوزی و فداکاری اشتباه است. شما باید در نظر داشته باشید که او همسر شما است و نه بیمار شما و شما هم همسر او هستید، و نه پرستار یا مادر او که دائما در حال مراقبت کردن از او باشید. بنابراین باید زندگی زناشویی و عاطفی‌تان را نیز حفظ کنید و حواس‌تان باشد که به خودتان هم رسیدگی کنید و مدام تمرکزتان به سمت همسرتان نباشد.