در دوران بارداری، احساسات، عواطف، خلق و خو و روحیه خانم حامله، گاهی به شدت تغییر می‌کند. گاهی خانم باردار بسیار شاد است و گاهی بسیار افسرده و عصبی می‌شود، به طوری که با کوچک‌ترین حرفی، ممکن است به شدت عصبانی شود یا گریه کند. تغییرات هورمونی این دوران، خلق و خوی مادر باردار را دچار نوسان می‌کند. کنترل و مدیریت هیجانات منفی در این دوران، برای داشتن بارداری آرام و سالم بسیار ضروری است. در این مقاله ابتدا توضیح می‌دهیم که دلیل و خطرات زود عصبانی شدن و حساس بودن در دوران حاملگی چیست؟ مادر باردار چگونه می‌تواند هیجاناتش را مدیریت کند و بارداری خوب و سالمی را داشته باشد؟
دلیل حساس و عصبانی شدن در دوران حاملگی چیست؟
شایع‌ترین واکنش‌های احساسی شدید در دوران بارداری، تغییرات هورمونی هستند. این تغییرات هورمونی می‌توانند باعث تجربه کردن احساسات متناقض و تغییرات خلق و خوی شدید شوند. یکی از دلایل دیگر این واکنش‌های احساسی و تغییرات خلق و خو، استرس است. هرچقدر هم که بارداری و انتظار برای به دنیا آمدن و دیدن فرزند، دلنشین و لذت‌بخش باشد، اما سختی‌های خاص خود را دارد. نگرانی‌های زوجین برای نحوه زایمان، نگهداری و تربیت فرزند، مسئولیت‌هایی که به آنها اضافه می‌شود و سختی‌های بعد از به دنیا آمدن فرزند، می‌تواند بسیار تنش‌آور باشد. از آنجایی که آینده برای همه ناشناخته است و این ناشناخته‌ها هنوز مشخص نیستند که چگونه خواهند بود، می‌توانند در زوجین استرس و اضطراب ایجاد کنند. استرس و تنش، باعث حساس، زودرنج و زود عصبی شدن خانم باردار می‌شوند. همچنین اگر خانم باردار توسط اطرافیانش تحت فشار روحی و روانی باشد و از نیروی حمایتی در دوران حاملگی برخوردار نباشد، مسلما بسیار تحریک‌پذیرتر و زودرنج‌تر از سایر مادرانی که نیروی حمایتی در کنار خود دارند، خواهد بود.
چه زمانی عصبانیت و حساس بودن، غیرطبیعی است؟
ممکن است برای بسیاری از مادران باردار این سوال پیش بیاید که:«چگونه تشخیص دهیم این عصبانیت و زودرنج بودن طبیعی است یا یک زنگ خطر است و لازم است از روانشناس کمک بگیریم؟» عصبانیت و سایر هیجانات منفی، بخشی از ذات و طبیعت انسان هستند، یعنی نمی‌توان این هیجانات منفی را به صورت کامل مهار کرد و از بین برد. زمانی خشم و حساس شدن از حالت طبیعی خارج می‌شوند که شما و اطرافیان‌تان احساس کنید که خلق و خوی شما به مرور زمان بدتر می‌شود، به طوری که خشم و عصبانیت و زودرنج بودن، به جنبه‌های مختلف زندگی و ارتباطات‌تان به شدت آسیب وارد می‌کند و به مرور زمان، مدیریت آن سخت‌تر هم می‌شود. در این شرایط لازم است با روانشناس بالینی صحبت کنید تا این مسکل بررسی و حل شود. اگر در دوران بارداری هستید و از این مشکل یا سایر مشکلات روانی مثل اضطراب و افسردگی رنج می‌برید، توصیه می‌کنیم برای تضمین سلامتی جسمانی و روانی فرزندتان و سلامتی خودتان، از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید. اگر از لحاظ روحی و روانی نیز مراقب خودتان باشید، بارداری و زایمان راحت‌تری را خواهید داشت.
حساس و عصبی بودن، چه آسیبی به سلامتی جنین وارد می‌کند؟
به دنبال عصبانیت و سایر فشارهای عصبی مثل استرس و اضطراب، هورمون کورتیزول ترشح می‌شود. این هورمون، مغز و سایر اندام‌های بدن‌تان را برای فرار و یا جنگیدن برای رفع این تنش‌های روانی آماده می‌کند. اگر بیشتر اوقات روز بدن‌تان درگیر این هورمون باشد، خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی به جنین کاهش می‌یابد چون خون و اکسیژن، بیشتر به سمت اندام‌های حرکتی مثل دست و پا می‌روند تا شخص بتواند با این شرایط بجنگد یا از آن فرار کند. اگر خون و اکسیژن کافی در طولانی مدت به جنین نرسد، رشد طبیعی جنین مختل شده و حتی ممکن است آسیب شدید و جبران‌ناپذیری به او برسد. استرس و اضطراب و خشم در دوران بارداری، می‌تواند منجر به زایمان زودرس شود. جالب است بدانید، تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که نوزادانی که مادرشان در دوران حاملگی تحت فشارهای عصبی زیاد و مداوم بوده است، در دوران نوزادی، کودکی و حتی بزرگسالی، رفتارهای تکانشی و پرخاشگری بیشتر را نسبت به سایر کودکان نشان می‌دهند، یعنی وضعیت روحی و روانی مادر، بر روی بچه تاثیر مستقیم می‌گذارد و رفتارها و سلامت روانی‌اش را تعیین می‌کند. بنابراین آرامش در دوران بارداری بسیار مهم است.
مدیریت عصبانیت و حساسیت زیاد در دوران بارداری
خواب کافی و با کیفیت
استراحت کردن برای مادران باردار پرمشغله بسیار سخت می‌تواند باشد، مخصوصا مادرانی که فرزند بزرگ‌تری نیز دارند و علاوه بر تحمل کردن سختی‌های بارداری، باید به فرزند دیگر نیز رسیدگی کنند. برخی از مادران نیز در ماه‌های اول بیرون از منزل کار می‌کنند و شاغل هستند، به همین دلیل وقت کافی برای استراحت کردن ندارند، اما باید در نظر داشته باشید که جسم و بدن همه افراد نیاز به استراحت کافی دارد. اگر در دوران بارداری باشید نیز این نیاز به استراحت کردن، اهمیت بیشتری خواهد داشت و برای بهبود خلق و خویتان نیز بسیار مهم است. اگر دقت کرده باشید، اکثر افراد این گونه هستند که اگر خسته باشند و آن روز به اندازه کافی استراحت نکرده باشند، عصبی و پرخاشگر می‌شوند. در مادران باردار هم این موضوع صدق می‌کند، به ویژه به دلیل اینکه تغییرات هورمونی هم باعث عصبی شدن می‌شود، خوب استراحت نکردن هم بیشتر این موضوع را تشدید می‌کند. این نکات را رعایت کنید:
- اگر نیم ساعت یا 45 دقیقه سرِ پا بودید، 10 دقیقه استراحت کنید و بعد دوباره به کارهایتان ادامه دهید. مخصوصا در ماه‌های آخر بارداری، این موضوع بسیار مهم است.
- هر روز 20 تا 30 دقیقه چرت بزنید و استراحت کنید.
- هشت ساعت خواب شبانه داشته باشید.
استرس، اضطراب، پرخاشگری و افسردگی باعث بی‌خوابی‌های شبانه می‌شوند. اگر از بی‌خوابی رنج می‌برید، توصیه می‌کنیم برای بررسی علت و حل این مشکل، از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید تا بتوانید به اندازه کافی استراحت کنید و خواب با کیفیتی داشته باشید.
خوراکی‌های مفید میل کنید
در دوران بارداری حتما از پزشک‌تان بپرسید که چه خوراکی‌هایی برایتان مفید است و چه خوراکی‌هایی را اصلا نباید مصرف کنید، چون رژیم غذایی برای هر خانم باردار می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی، استفاده از مواد مغذی و خوراکی‌های مفید، بسیار ضروری است چون هم سلامت جسمانی شما و جنین را تضمین می‌کند و هم بر روی سلامت روانی شما نیز تاثیر می‌گذارد، به دلیل اینکه مغز و ذهن برای داشتن عملکرد خوب و درست، نیاز به املاح و ویتامین‌ها دارند. اگر بدن‌تان دچار کمبود ویتامین باشد، عملکرد روانی‌تان نیز دچار مشکلاتی می‌شود.
ورزش کنید
ورزش کردن و داشتن فعالیت بدنی در هر صورت بسیار اهمیت دارد. حتی مادران باردار نیز باید با مشورت با پزشک، یک سری ورزش‌های مناسب برای این دوران را انجام دهند. ورزش، باعث تقویت روحیه و بهبود خلق و خو می‌شود. سعی کنید هر روز 20 تا 30 دقیقه ورزش یا پیاده‌روی داشته باشید.
رابطه‌تان را بهبود ببخشید
مادامی که شما و همسرتان در حال آماده شدن برای به دنیا آمدن فرزندتان هستید، اجازه ندهید که به این دلیل، رابطه عاطفی و جنسی‌تان مختل شود. بچه‌دار شدن باید شما و همسرتان را به یکدیگر نزدیک کند و صمیمیت و عشق بین شما را افزایش دهد. در دوران حاملگی، داشتن نیروی حمایتی در کنار خود بسیار مهم است. یکی از افرادی که باید حامی شما باشد، همسرتان است. در این دوران نیز می‌توانید رابطه جنسی داشته باشید، مگر اینکه پزشک‌تان کاملا این کار را منع کرده باشد. البته در صورت ممنوع بودن هم می‌توانید معاشقه انجام دهید. معاشقه هیچ خطری ندارد و به بهبود رابطه‌تان کمک می‌کند. در طول روز با همسرتان گفتگوی صمیمانه داشته باشید، در روزمرگی‌تان تنوع ایجاد کنید، به عنوان مثال با هم فیلم کمدی ببینید، کتاب بخوانید، با هم کارهای خانه را انجام دهید یا حتی با هم به پیاده‌روی بروید. این کارها به شما انگیزه می‌دهد تا سبک زندگی‌تان را سالم‌تر کنید. سبک زندگی سالم، با سلامت روانی بیشتری همراه است.
خودتان را از استرس و اضطراب دور کنید
سعی کنید از موقعیت‌های استرس‌آور دور باشید یا اگر چیزی یا کسی شما را عصبانی می‌کند، عصبانیت‌تان را مدیریت کنید و با شخص بحث و دعوا نکنید. سعی کنید در این شرایط، خودتان را آرام کنید و یا به کارهای دیگری مشغول شوید تا حواس‌تان از آن موقعیت پرت شود و آرامش خود را بدست بیاورید. در دوران حاملگی، خودتان را وارد بحث و دعوا با هیچ کس نکنید. این کار، اثر منفی بر روی شما و جنین در حال رشد خواهد داشت. همچنین با حذف کارهای غیرضروری از لیست کارهای روزمره‌تان، اضطراب‌تان را کاهش دهید. تا حد امکان از اطرافیان‌تان کمک بگیرید و خودتان را درگیر کارهای غیرضروری نکنید. مخصوصا در ماه‌های آخر بارداری، اصرار نداشته باشید که همه کارهای سخت و آسان را شما به تنهایی انجام دهید، بلکه از دیگران کمک بگیرید.
نگرانی‌هایتان را بروز دهید
همه نگرانی‌ها و احساسات منفی را در خود انباشته نکنید. بهتر است با همسرتان، اعضای خانواده، دوستان صمیمی یا حتی سایر خانم‌های باردار صحبت کنید و احساسات و نگرانی‌هایتان را بازگو کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا آرامش بیشتری داشته باشید. با صحبت کردن با سایر خانم‌های باردار، از تجارب آنها استفاده کنید و با آنها درد و دل کنید. صجبت کردن با کسی که در وضعیت و شرایط شما قرار دارد، می‌تواند برایتان بسیار مفید باشد.
ماساژ دریافت کنید و مدیتیشن انجام دهید
از همسرتان بخواهید شما را ماساژ بدهد. ماساژ بدن را در حالت آرامش قرار می‌دهد. مدیتیشن و حرکات یوگا نیز بسیار مفید هستند.
با روانشناس صحبت کنید
یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای مدیریت هیجانات و سختی‌ها در دوران بارداری، صحبت کردن با روانشناس است. روانشناس به شما اطلاعات و آگاهی می‌دهد که در هر ماه، ممکن است شما چه مشکلات روحی و روانی را تجربه کنید و همچنین به شما آموزش می‌دهد هیجانات منفی مثل خشم و حساسیت‌های بی‌جا را کنترل کنید و بارداری سالم و آرامی را داشته باشید. توصیه می‌کنیم برای پیشگیری و یا حل مشکلات روانی در این دوران حساس و مهم، از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید.
سخن پایانی
خشم و عصبانیت، زودرنجی و حساس بودن در دوران بارداری معمولا به دلیل تغییرات هورمونی است و طبیعی محسوب می‌شود، اما اگر این تغییرات خلق و خو طوری باشد که شما و اطرافیان‌تان احساس کنید به مرور زمان خلق و خویتان بدتر می‌شود و جنبه‌های مختلف زندگی و ارتباطات‌تان را دچار مشکل می‌کند، در این شرایط لازم است به روانشناس مراجعه کنید و راهکارهایی را برای کنترل و مدیریت هیجانات منفی را انجام دهید. خشم، اضطراب و افسردگی و سایر تنش‌های روانی در درازمدت می‌توانند تاثیر منفی بر روی سلامت شما و جنین بگذارند، به همین خاطر پیشگیری از تشدید شدن و درمان آنها بسیار مهم است. توصیه می‌کنیم برای داشتن بارداری آرام و سالم و برخورداری از بهداشت روان در دوران حساس حاملگی، از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید.
پرسش و پاسخ کوتاه