اختلال شخصیت اسکیزوئید SPD) Schizoid personality disorder) اختلالی است که در آن افراد از فعالیت‌های اجتماعی و معاشرت با افراد دوری می‌کنند و همچنین در بیان و ابراز احساسات خود مشکل دارند. این افراد، از نظر دیگران افرادی منزوی و تنها دیده می‌شوند که توانایی برقراری ارتباط را ندارند و به دلیل اینکه در بیان احساسات خود مشکل دارند، معمولا افرادی سرد بی‌احساس دیده می‌شوند که اصلا برایشان اهمیت ندارد در دنیای اطراف‌شان چه اتفاقاتی می‌افتد. برای درمان این اختلال شخصیت، از روان درمانی و در بعضی موارد از دارو درمانی نیز استفاده می‌شود.
علائم و نشانه‌های اختلال شخصیت اسکیزوئید
- اغلب دوست دارند تنها باشند.
- فعالیت‌های تک نفره را به فعالیت‌های گروهی ترجیح می‌دهند (اگر شاغل شوند، معمولا شغلی را انتخاب می‌کنند که گروهی و تیمی نباشد و کمتر مجبور باشند با دیگران همکاری کرده و ارتباط برقرار کنند)
- رابطه نزدیک و صمیمی با دیگران برقرار نمی‌کنند.
- تمایل کمی به قراری رابطه جنسی دارند.
- احساس می‌کنند که نمی‌توانند لذت را تجربه کنند.
- معمولا اغلب فعالیت‌ها برایشان لذت‌بخش نیست.
- در موقعیت‌های مختلف، ابراز احساسات برایشان سخت است.
- به نظر می‌رسند که فاقد انگیزه و هدف در زندگی هستند.
- در برابر تعریف و تمجیدها یا انتقادات دیگران، واکنش خاصی نشان نمی‌دهند و بی اعتنا هستند.
- بی تفاوت و از لحاظ عاطفی، سرد به نظر می‌رسند.
- به جز همسر و خانواده، دوستان صمیمی دیگری ندارند.
اختلال شخصیت اسکیزوئید معمولا از اوایل بزرگسالی شروع می‌شود، اگرچه ممکن است برخی از نشانه‌ها مثل منزوی بودن و برقرار نکردن ارتباط صمیمانه با دوستان و هم سالان، از دوران کودکی هم در شخص دیده شوند. این نشانه‌ها و ویژگی‌ها ممکن است بر شغل، تحصیل، ازدواج و سایر جنبه‌های زندگی شخص تاثیر منفی بگذارند.
اگر نشانه‌های فوق را در کودک یا نوجوان خود مشاهده می‌کنید، می‌توانید برای بررسی‌های بیشتر و تشخیص درست، از روانشناسان کودک و نوجوان همیار عشق کمک بگیرید.
ارتباط اختلال شخصیت اسکیزوئید با اسکیزوفرنی
اگرچه اختلال شخصیت اسکیزوئید یک اختلال متفاوت است اما می‌تواند علائمی مشابه با اختلال شخصیت اسکیزوتایپال و اسکیزوفرنی داشته باشد، مانند توانایی بسیار محدود در ایجاد ارتباطات اجتماعی و عدم بیان عاطفی و ابراز احساسات. افراد مبتلا به این اختلالات ممکن است به عنوان یک فرد عجیب و غریب یا غیر عادی دیده شوند. البته تفاوت بین اختلال شخصیت اسکیزوئید و اسکیزوفرنی در این است که افرادی که دچار اسکیزوفرنی هستند، معمولا توهمات شنوایی و ذهنی دارند اما اسکیزوئیدها این گونه نیستند.
اگر فکر می‌کنید ممکن است مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوئید باشید، بهتر است برای انجام بررسی‌های بیشتر و در صورت نیاز، شروع درمان از روانشناسان بالینی همیار عشق کمک بگیرید.
دلایل ایجاد اختلال شخصیت اسکیزوئید
عوامل ژنتیکی
اگر از اعضای خانواده، شخصی این اختلال یا اسکیزوفرنی را داشته باشد، احتمال اینکه افراد دیگر خانواده از آن شخص این اختلالات را به ارث برده باشند، زیاد است.
والدین سرد و بی‌عاطفه
اگر والدین در برخورد با کودک، سرد و بی‌عاطفه باشند و کودک مورد بیمهری و بی‌محبتی والدین قرار گرفته باشد، ممکن است در بزرگسالی منزوی شده و اختلال اسکیزوئید در او ایجاد شود.
افراد اسکیزوئید در معرض خطر چه اختلالات دیگری قرار دارند؟
- سایر اختلالات شخصیتی
- اسکیزوفرنی
- افسردگی
- اختلالات اضطرابی
درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید
روان درمانی
روان درمانی موثرترین روش برای درمان این اختلال شخصیت است. روان درمانگر به درمانجو کمک می‌کند تا مهارت‌های ارتباطی خود را تقویت کند، اعتماد به نفس خود را تقویت کند تا بتواند با دیگران ارتباط بیشتری برقرار کند و زندگی اجتماعی خوبی داشته باشد. همچنین روان درمانی به کاهش و درمان افسردگی، استرس و اضطراب ایجاد شده ناشی از اختلال شخصیت اسکیزوئید نیز کمک می‌کند. اسکیزوئیدها با اینکه شاید با درمانگر خود ارتباط زیادی برقرار نکنند اما معمولا پیگیر روند درمان هستند و مشکل و اختلال خود را می‌پذیرند.
دارو درمانی
دارو درمانی نقش غیرمستقیم در درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید دارد. اسکیزوئیدها در ارتباط با افراد دیگر دچار استرس و اضطراب می‌شوند. داروهایی که روان پزشک تجویز می‌کند، به مراجعه‌کننده کمک می‌کند تا علائم استرس و اضطراب او کاهش پیدا کند.
مشکلاتی که در رابطه با شخص اسکیزوئید خواهید داشت
سردی رابطه را فقط شما احساس می‌کنید
به دلیل اینکه شخص اسکیزوئید تنهایی و صمیمی نشدن را دوست دارد، با سرد شدن رابطه هم مشکلی ندارد. بنابراین اگر همسرتان یک شخص اسکیزوئید باشد، هرگز از سردی رابطه و کاهش صمیمیت بین‌تان شکایتی نخواهد داشت و هیچ تلاشی هم برای رفع مشکل نخواهد کرد چون او اصلا مشکلی را نمی‌بیند.
احساس تنهایی خواهید کرد
در رابطه با شخص اسکیزوئید شما به شدت احساس تنهایی خواهید کرد، چرا که طرف مقابل‌تان از تنهایی لذت می‌برد و تمایلی به برقراری ارتباط صمیمی با شما ندارد. درواقع به نظر او، میزان صمیمیت و نزدیکی رابطه‌تان به اندازه کافی خوب است. حتی اگر شما پیشنهاد بدهید که فعالیت‌هایی را با هم انجام دهید، به احتمال زیاد اغلب اوقات از او جواب منفی خواهید شنید.
معاشرت با دوستان و آشنایان کم خواهد شد
اگر همسرتان دچار اختلال شخصیت اسکیزوئید باشد، دوست نخواهد داشت با دوستان، آشنایان و حتی فامیل و بستگان شما زیاد معاشرت کند و به احتمال زیاد شما و همسرتان با هم در مهمانی‌های خانوادگی و در جمع‌ها حضور نخواهید داشت.
سکوت، بخشی از زندگی‌تان خواهد شد
حالا که تا اینجای مقاله با علائم، نشانه‌ها و رفتار شخص اسکیزوئید آشنا شدید، باید بدانید که سکوت بخش اجتناب‌ناپذیر زندگی‌تان خواهد بود. بنابراین نباید از سکوت بین‌تان خسته شوید یا اعتراض کنید چون موثر نخواهد بود. بهتر است زمانی که خسته شدید، به فعالیت‌های مورد علاقه‌تان بپردازید یا گاهی با دوستان خود بیرون بروید اما هرگز رفتاری نشان ندهید که همسرتان فکر کند او را فراموش کرده یا کنار گذاشته‌اید. حتی اگر او نسبت به ابراز علاقه‌های شما بی اعتناست، باز هم شما به او عشق بورزید و احساس ارزشمند بودن را به او بدهید.
نحوه برخورد با شریک عاطفی اسکیزوئید
در حالی که درمان اختلال شخصیت اسکیزوئید دشوار است، برخی از اقدامات شما به عنوان شریک عاطفی شخصی که دارای این اختلال است، می‌تواند کمک زیادی به او بکند تا با موفقیت، روند درمان را طی کند.
به حرف‌هایش گوش دهید
اگر او درد و دل می‌کند که نمی‌تواند با دیگران به خوبی ارتباط بگیرد یا هنگام قرار گرفتن در اجتماع بسیار مضطرب و آشفته می‌شود، احساساتش را انکار نکنید یا سعی نکنید مدام به او راه حل بدهید. بهتر است گوش شنوا برای شریک عاطفی‌تان باشید، احساساتش را درک کنید و با او همدلی کنید.
اجازه ندهید شخص دیگری از شریک عاطفی‌تان بدگویی کند
ممکن است پس از ازدواج، برخی از دوستان و آشنایان و حتی اعضای خانواده‌تان با طعنه و کنایه به شما بگویند:«دیگه کس دیگه‌ای نبود؟ حتما باید یک شخص بیمار و گوشه‌گیر رو برای ازدواج انتخاب می‌کردی؟» یا «رابطه‌تون چطوره؟ من که فکر نمی‌کنم رابطه با شخص گوشه‌گیر و ساکت، خیلی خوب و لذت‌بخش باشه؟» اجازه ندهید دیگران در رابطه و زندگی مشترک‌تان که یک فضای خصوصی است دخالت کنند یا با قضاوت‌ها و حرف‌هایشان، شما و همسرتان را ناراحت کنند. شما باید به عنوان همسر یک شخص اسکیزوئید، بتوانید از او حمایت کنید و به دیگران اجازه دخالت ندهید.
به او آرامش بدهید
طبیعی است که اگر شریک عاطفی‌تان در جمع یا مهمانی حضور پیدا کند، دچار اضطراب و استرس شود. سعی کنید با ارتباط فیزیکی و از طریق دل گرمی‌های کلامی، از اضطراب و استرس همسرتان کم کنید.
سرزنش یا مسخره نکنید
اگر شریک عاطفی‌تان به دلیل ناتوانی در برقراری ارتباط با دیگران، منزوی شده، دیگر سر کار نمی‌رود، به دانشگاه نمی‌رود و کلا دوست ندارد در اجتماع دیده شود، او را مسخره یا سرزنش نکنید. شما به عنوان شریک عاطفی او باید در کنارش باشید و به او کمک کنید تا بتواند بهتر با دیگران ارتباط بگیرد، سر کار برود، تحصیل کند و…. اگر شما او را مسخره یا سرزنش کنید، او بیشتر منزوی می‌شود و احساس می‌کند شما که یکی از نزدیک‌ترین فرد زندگی‌اش هستید، او را مسخره می‌کنید، پس قطعا دیگران بیشتر او را مسخره می‌کنند. در پی تجربه این احساسات منفی، او از شما بیشتر فاصله خواهد گرفت، دیگر حرف‌های دلش را به شما نخواهد زد و گوشه‌گیری و اضطرابش بیشتر خواهد شد.
آگاهی‌تان را افزایش دهید
درباره اختلال شخصیت اسکیزوئید آگاهی بیشتری کسب کنید. هرچقدر بیشتر درباره علائم، احساسات، افکار و مشکلات اسکیزوئیدها بدانید، بیشتر می‌توانید به شریک عاطفی‌تان کمک کنید.
اسکیزوئیدها به دلیل اینکه در برقراری ارتباط و ابراز احساسات مشکل دارند، مسلما ممکن است از رابطه جنسی با شما اجتناب کنند و در کل رابطه گرم و صمیمی با شما نیز برقرار نکنند، به همین دلیل ممکن است رابطه جنسی و رابطه عاطفی میان شما و همسرتان سرد باشد و حتی ممکن است منجر به طلاق عاطفی در زندگی مشترک شما شود. برای اینکه یاد بگیرید چگونه باید با همسر خود رفتار کنید، چگونه می‌توانید او را تشویق کنید تا گرم و صمیمی‌تر با شما رفتار کند و چگونه باید رابطه جنسی‌تان را بهبود ببخشید، می‌توانید از زوج درمانگران همیار عشق کمک بگیرید.
صبور باشید
حتی اگر شریک عاطفی‌تان درمان خود را آغاز کرده باشد، زمان می‌برد تا اختلالش درمان شود. صبور باشید، عجله نکنید و منتظر معجزه نباشید. او را تشویق کنید تا بیشتر پیگیر درمان باشد و به راهکارها و صحبت‌های روانشناس عمل کند.
درک شرایط، گوش دادن به حرف‌هایش، صبوری و تشویق شریک عاطفی‌تان برای پیگیری درمان، برای او بسیار ارزشمند و تاثیرگذار خواهد بود. بنابراین نقش خود را در روند بهبود او، دست کم نگیرید.
پرسش و پاسخ کوتاه