شاید تصور کنید یک رابطه خوب رابطه‌ای است که در آن هیچ اختلاف نظر و بحثی وجود نداشته باشد و دو نفر با یکدیگر از کوچکترین تا بزرگترین مسائل تفاهم داشته باشند! این تصور صحیح نیست، چنین رابطه‌ای تقریبا یک خیال است، تمام افراد حتی افرادی که با یکدیگر تفاهم بالایی دارند ممکن است دچار اختلاف نظر بحث شوند اما آنچه مهم است شیوه صحیح حل کردن این اختلاف نظر است، رابطه موفق رابطه‌ای است که در آن دو نفر در زمان اختلاف نظر به جای توهین، لجاجت، پرخاشگری و … مساله‌شان را حل کنند و بحثشان منجر به پیشرفت رابطه شود نه کاشتن بذر کینه و تنفر. متاسفانه خیلی از افراد چنین مهارتی ندارند و نه تنها کمکی به حل صحیح مسائل نمی‌کنند بلکه با ایجاد دعوای کثیف رابطه را به یک بن بست آزاردهنده می‌رسانند. در این مقاله به بررسی دعوای کثیف می‌پردازیم، چیزی که اگر متوقفش نکنید چیزی از رابطه‌تان باقی نمی‌ماند.
دعوای کثیف چیست؟
دعوای کثیف به زبان ساده یعنی بحث و جدلی که ما از نتایج منفی آن باخبر هستیم اما عمدا به دلیل لجاجت، کینه یا کنترل گری ادامه‌اش می‌دهیم. در ادامه مقاله برخی از مهم‌ترین مواردی که منجر به دعوای کثیف می‌شود را بررسی می‌کنیم البته ذکر این نکته ضروری است که همیشه هم عمدا شخص این کارها را انجام نمی‌دهد این روش برایش تبدیل به عادت شده است و حتی گاهی از انجام آن پشیمان می‌شود اما در هر صورت نسبت به نتایج آن آگاه است:
سکوت!
سکوت یکی از مخرب‌ترین راه‌حل‌های بحث‌های ماست! به خصوص اگر طرف مقابل در حال ابراز هیجانات و احساساتش باشد و دلش بخواهد صحبت کند. با سکوت خیلی کارها می‌شود کرد، می‌توان بدون کوچکترین حرفی پرخاشگری کرد، کنترل گری کرد، توهین کرد و … . البته گاهی افراد به سکوت در آن لحظه نیاز دارند، در چنین شرایطی می‌توان از طرف مقابل خواهش کرد که چند ساعت فرصت دهد تا در آرامش بیشتری با یکدیگر صحبت کنند، این روش یک روش معقول و منطقی ایست اما متاسفانه افراد از سکوت برای نشان دادن ناراحتی، قهر و کم محلی استفاده می‌کنند، چیزی که منجر به بالابردن هیجانات منفی در طرف مقابل می‌شود.
تعقیب و ادامه وقتی زمانش مناسب نیست
برخی افراد وقتی می‌بینند طرف مقابل عصبی است، هیجانی است، به خودش می‌لرزد و آماده صحبت کردن نیست بحث را ادامه می‌دهند، در واقع طرف مقابل قصد فرار از این بحث و جدل را دارد اما شما سعی می‌کنید با تعقیب و ادامه بحث او را به ادامه این حالت‌ها دعوت کنید! شما می‌دانید با این کار او نه تنها جواب مثبتی به شما نمی‌دهد بلکه تنش و پرخاشگری‌اش بالاتر هم می‌رود اما نمی‌توانید اجازه دهید او آرام بگیرد! دلیلش برمی‌گردد به خیلی از دلایل! ممکن است فرد کنترل گری باشید، مهارت حل مساله را ندانید، عجول باشید و … اما دلیلش مهم نیست، می‌توانید آن را ریشه‌یابی و برطرف کنید آنچه مهم است این است که بدانید با این کار اوضاع را خراب‌تر می‌کنید. دست از این جملات بردارید:” یالله جواب بده”، “10 دقیقه بیشتر بهت وقت نمی‌دم”، “اگه همین الان تصمیم نگیری زنگ می‌زنم به فلانی” و … اگر دقت کرده باشید حتی خواندن این جملات هم استرس برانگیز است چه برسد به شنیدنش!
باطل و بی ارزش کردن احساساتش
ما به عنوان یک شریک عاطفی وظیفه داریم هیجانات و احساسات طرف مقابل را بشنویم و سعی کنیم آن‌ها را درک کنیم و حتی اگر این احساسات از نظر ما منطقی نباشد یا حس کنیم طرف مقابل درگیر خطاهای فکری و احساسات ناکارآمد است باید به او کمک کنیم تا برای تغییرش قدم بردارد. متاسفانه برخی افراد حتی زمانی که می‌دانند هیجانات منفی و احساسات طرف مقابل صحیح است هم دست به بی ارزش کردن آن می‌زنند! صحبت‌های شبنم از مراجعین ما را بخوانید که همسرش به او خیانت کرده بود:” تمام این 3 سال به من دروغ گفت، هربار می گفتم رضا چرا دیر میایی چرا جواب نمیدی چرا با خودت گوشی رو می بری تو دستشویی می گفت تو خیلی حساسی، گیر می‌دی بدبینی. انقدر اینارو می‌گفت که واقعا مثل احمقا سعی می‌کردم بدبین نباشم! آخر هم که رسوا شدن…”. البته با خواندن این داستان تصور نکنید فقط افرادی احساسات شریک عاطفی‌شان را بی‌ارزش می‌کنند که کاسه‌ای زیر نیم کاسه دارند، همیشه اینطور نیست، گاهی نیز افراد بدون اینکه گناهی داشته باشند تنها برای ختم به خیر کردن بحثشان دست به چنین کاری می‌زنند و می‌گویند:” بیخود حساس نباش”! هرگز احساسات و هیجانات شریک عاطفی‌تان را بیخود جلوه ندهید! در عوض گوش شنوایش باشید و اجازه دهید درباره‌اش صحبت کند و اگر با آن مخالف هستید درباره‌اش گفتگو کنید.
بزرگ کردن خطاها برای تحقیر
حتما شنیده‌اید که می‌گویند:” طرف وسط دعوا نرخ تعیین می‌کند”. این ضرب المثل یعنی شخص وسط بحث و دعوا به جای تمرکز روی حل مساله به دنبال نفع خودش است و این نفع گاهی تنها برنده شدن در بحث است! برخی افراد برای برنده شدن در بحث دست به هرکاری می‌زنند حتی تحقیر طرف مقابل! گاهی این تحقیر با وسط کشیدن خطاها و اشتباهات گذشته طرف میسر می‌شود! یعنی شما وقتی بر سر موضوعی در حال مشاجره هستید ناگهان موضوعات گذشته به خصوص خطاهای قبل طرف مقابل را وسط می‌کشید و دست به دامن چنین جملاتی می‌شوید:” تو همونی هستی که پدر خودت از خونه بیرونت کرد”، “تو حتی با همکارها و همسایه‌هات هم مشکل داری”، “مثل اینکه یادت رفته سری پیش به چه غلط کردنی افتادی”، “تقصیر منه همون سری پیش رابطه رو باهات تموم نکردم” و… تمام این جملات مشکل حال حاضر شما را رها می‌کند و طرف مقابل را به گذشته و مشکلات مختلف پیش می‌برد، این کار کمکی به حل مساله‌تان نمی‌کند اما می‌توانید با آن طرف مقابل را آچمز کنید! مطمئنا اگر دنبال یک رابطه امن باشید چنین چیزی نمی‌خواهید!
تو همیشه…
یکی از جملات مخربی که در دعواهای کثیف به کار برده می‌شود استفاده از “تو همیشه” است! فراموش نکنید هیچ کس همیشه یک چیز نیست! افراد در شرایط مختلف و متفاوت می‌توانند تغییر کنند، تمام ما در شرایط خاص می‌توانیم خوب یا بد باشیم. وقتی به طرف مقابل انگ “تو همیشه…” بودن می‌زنید در واقع پرونده بحث را می‌بندید چون به او می‌گویید همیشه کار را خراب می‌کند پس تلاشش بی فایده است! تعجبی هم ندارد اگر دست از تلاش بردارد چون به او قبولانده‌اید همیشه کارش همین است! پس حتی اگر چندین و چندبار، طرف مقابل در بحث راه را کج رفته بود او را به شیوه صحیح و اصولی دعوت کنید نه اینکه با انگ زدن کار را تمام کنید.
پیدا کردن نقطه ضعف
متاسفانه برخی افراد در بحث و دعوا بی رحمانه دست روی نقاط ضعف طرف مقابل می‌گذارند. به این کار در اصطلاح ضربه زدن به زیر کمربند می‌گویند که کنایه از آسیب زدن به نقاط حساس است. به این جملات دقت کنید:” تو هم مثل بابات باید تو تیمارستان بستری بشی”، “یه قرون تو جیبت نیست فقط داد و بیداد بلدی، “نیست حالا خیلی خوشگلی”، “مثل اینکه یادت رفته کجا زندگی می‌کردی”، “چقدرم که تو توی کار موفق” و … تمام این جملات روح و روان فرد مقابل را هدف قرار می‌گیرد. کمی مکث کنید، کجای رابطه ایستاده‌اید، حاضرید به روح و روان فردی که حال دلتان روزی با او خوب بود مستقیم شلیک کنید؟! چرا؟ پیدا کردن این دلیل مشکلات شما را حل می‌کند!
قربانی کردن خودتان
شاید وقتی شاهد یک جر و بحث باشید دلتان برای طرفی که دائم در حال گریه و گلایه است بسوزد و حق را به او بدهید و در عوض فردی را که محکم می‌ایستد و حقش را می‌خواهد ظالم بدانید و تصور کنید او چقدر بی‌رحم است که در چنین شرایطی اوضاع را بدتر می‌کند! اما یک روانشناس می‌داند که همیشه فرمول به این سادگی نیست! گاهی افراد برای کنترل کردن اوضاع در نقش قربانی فرو می‌روند و تمام احساسات بدشان را به طرف مقابل نسبت می‌دهند در صورتی که همه ماجرا این نیست و باید هریک از این دو نفر سهم اشتباهاتشان را بپذیرند و در جهت رفعش قدم بردارند.
تهدید
تهدید هم یکی از روش‌های غیر منصفانه و متاسفانه رایج در دعوای کثیف است. فرقی ندارد طرف مقابل را به چه چیزی تهدید کنید، تهدید به رها کردنش، کتک زدنش، فاش کردن رازهایش،بی احترامی به خانواده‌اش و … همه و همه شاید موقتا او را آرام و در کنترل شما نگاه دارد اما این روش آتش زیر خاکستری است که روز به روز بذر خشم و کینه را در دل او قوی‌تر می‌کند و ناگهان همه این انرژی منفی بیرون ریخته می‌شود و آتشش دامن هر دوی شما را می‌گیرد.
سلاح هیچی!
در ابتدای مقاله درباره تاثیر مخرب سکوت بر ناکارامد کردن بحث‌ها تاکید کردیم و حالا شما را با سلاح هیچی که از همان خانواده سکوت است آشنا می‌کنیم! با استفاده از این سوال شما لازم نیست به هیچ سوالی جواب دهید تنها با یک جواب :هیچی، از زیر بار تمام مسئولیت‌ها شانه خالی می‌کنید و علاوه بر آن طلب‌کار طرف مقابل هم هستید و او حتی نمی‌داند چرا با او چنین رفتاری می‌کنید! شما در یک رابطه هستید که بتوانید شریکی برای احساسات و هیجاناتتان داشته باشید، نیازهایتان را بیان کنید، از خواسته‌هایتان بگویید و برای رفعش از شریک عاطفی‌تان کمک بخواهید. اما با سلاح هیچی نه تنها به این خواسته‌ها نمی‌رسید بلکه تلاش و کمک طرف مقابل را هم از خود سلب می‌کنید!
چه باید کرد؟
اگر گرفتار چنین عاداتی هستید و بحث را به یک دعوای کثیف می‌کشانید باید در قدم اول روی خودتان کار کنید تا کشف کنید چه چیزی باعث می‌شود شما چنین میدان جنگی را به رابطه آرام و امن ترجیح دهید؟ لجاجت؟ کینه؟ کنترل گری؟ ترس از شکست یا … دلیلش هرچه هست باید ریشه‌اش را پیدا کنید و آن را برطرف کنید وگرنه نه تنها در این رباطه بلکه در هر رابطه دیگری که واردش شوید آش همان آش و کاسه همان کاسه است! اما می‌توانید نکات زیر را نیز در نظر بگیرید:
عذرخواهی را یاد بگیرید!
اگر در بحثی که پیش آمده است مقصر هستید عذرخواهی کنید! برخی افراد تصور می‌کنند با عذرخواهی کردن طرف مقابل به اصطلاح پرو می‌شود! اگر در رابطه‌ای هستید که طرف مقابل با “پرو شدن” از شما سوء استفاده می‌کند باید این موضوع را حل کنید! راه حلش عذرخواهی نکردن و پافشاری و اصرار بر انجام اشتباهاتتان نیست!
تدافعی نباشید!
خیلی از بحث‌ها به این دلیل وارد دعوای کثیف می‌شوند که دو طرف به جای حل مشکل سعی می‌کنند از خودشان دفاع کنند و اشتباهاتشان را توجیه کنند. مهارت شنیدن را یاد بگیرید! اگر شریک عاطفی‌تان انتقادی به شما دارد آن را بشنوید، انتقاد اگر صحیح و به جا باشد به شما در رشد شخصیتتان در نتیجه رشد رابطه‌تان کمک می‌کند! لازم نیست هرچه طرف مقابل می‌گوید جواب دهید و سعی کنید همه تقصیرها را از روی دوشتان بردارید! تقصیر داشتن هیچ اشکالی ندارد، به خصوص در رابطه عاطفی که قرار است پشت و پناه یکدیگر باشید! از اینکه سهمتان از مشکلات را بشنوید و برطرف کنید باکی نداشته باشید!
همه چیز را شخصی نکنید!
همه چیز را در بحث به خود نگیرید! گاهی تمام گله‌های شریک عاطفی حتی اگر مخاطبش شما باشید تنها یک فوران هیجانی است که به توجه و محبت شما نیاز دارد، در مسائل جدی تر نیز لزومی ندارد همه مشکلات رابطه را شخصی‌سازی کنید، گوش دهید و ببنید طرف مقابل چه نیازهایی دارد، خواسته‌اش از شما چیست و چقدر شما برای برطرف کردن خواسته‌هایش توانایی دارد، آنچه مربوط به شماست بپذیرید و تلاش کنید کمکش کنید و آنچه مربوط به شما نیست را دوستانه برایش توضیح دهید و از او بخواهید با یکدیگر فکری برای این مشکل کنید.
ذهن خوانی را متوقف کنید
گاهی یکی از جدی‌ترین دلایلی که منجر می‌شود وارد دعوای کثیف شوید این است که شروع به ذهن خوانی طرف مقابل می‌کنید، خودتان می‌برید و می‌دوزید! در ذهنتان از او برای خودتان یک غول بی شاخ و دم می‌سازید که قصد دارد شما را آزار دهد! در صورتی که اگر پای حرف‌هایش بنشینید و اجازه دهید احساساتش را بدون ترسیدن از قضاوت شدن با شما در میان بگذارد ممکن است اوضاع تغییر کند، حتی اگر دلایل محکمی برای نتیجه گرفتن داشتید باز هم به او اجازه حرف زدن دهید!
دایره‌ای چرخیدن را رها کنید
اگر یک اتفاق ناخوشایند مدام در زندگی شما اتفاق میفتد و شبیه به یک چرخه شده است که دائم در آن گرفتار می‌شوید احتمالا گرفتار تله‌های روانشناختی هستید! طرح‌واره‌های ناسازگار منجر به یک چرخه ناخوشایند در زندگی و روابط شما می‌شوند! مثلا دائم باج عاطفی می‌دهید یا باج گیر عاطفی هستید! دائم بی اعتماد هستید یا طوری رفتار می‌کنید که دیگران به شما بی اعتماد شوند و هر امر دیگری که دائم گرفتارش هستید و نمی‌توانید حلش کنید! در چنین شرابطی لازم است با یک روانشناس صحبت کنید اما قبل از آن صفحه طرح‌واره‌های ناسازگار را مطالعه کنید تا بیشتر با این موضوع آشنا شوید.
پرسش و پاسخ کوتاه