یکی از دغدغه‌های بسیار مهم خانواده‌ها به خصوص زوج‌هایی که فرزند اولشان به دنیا می‌آید این است که چه زمانی مادر باید کودک را رها کند و به سر کار برود، آیا این کار اصلا درست است؟ کودک چه آسیب‌هایی از شاغل شدن مادر می‌بیند و برای جلوگیری از این آسیب‌ها چه کاری از ما به عنوان پدر و مادر ساخته است؟ این مقاله به بررسی این سوالات می‌پردازد.
جدایی از مادر و آسیب‌هایی که به کودک می‌رسد
اجازه بدهید قبل از هرچیزی آسیب‌هایی که از جدایی والدین به فرزند می‌رسد را بررسی کنیم و ببینیم آیا تمام کودکان از جدایی مادر شاغلشان آسیب می‌بینند؟
آیا سن و جدایی از کودک ارتباط دارند؟
درست است که علم روانشناسی و رویکردهای مختلف آن سن و سال خاصی را برای به وجود آمدن اضطراب جدایی در کودکان معرفی کرده است و تحقیقات هم صحت و سقم آن را تایید کرده‌اند اما واقعیت این است که اگر بین شما و فرزندتان دلبستگی درست و امنی شکل نگرفته باشد در هر سنی حتی بزرگسالی اگر از یکدیگر جدا شوید حال خوشی نخواهید داشت. پس بیشتر از اینکه خود را درگیر سن کودک بکنید به دنبال ایجاد دلبستگی درست باشید. مثلا خیلی از منابع تاکید کرده‌اند که 3 سال اول زندگی کودک دوران بسیار مهمی در ایجاد دلبستگی بین او و مادرش است. این کاملا درست است اما ایجاد دلبستگی تنها به وجود و حضور فیزیکی و تمام وقت مادر محدود نمی‌شود، چه بسیار مادرانی که تمام 24 ساعت روز و شب در سه سال اول زندگی فرزندشان کنارش بوده‌اند و بیشترین آسیب‌ها را ناآگاهانه به کودک وارد کرده‌اند طوری که دلبستگی عمیقی بین آنها شکل نگرفته است و کورک به شدت درگیر اضطراب جدایی است اما مادرانی بوده‌اند که تنها 7 یا 8 ساعت در روز توانسته‌اند کنار فرزندشان باشد و با آگاهی و رفتار صحیح و اصولی دلبستگی ایمنی در او به وجود آورند! پس آگاهی و دانش از حضور تمام وقت اهمیت بیشتری دارد.
تمام کودکان مادران شاغل اضطراب جدایی دارند؟
قطعا خیر! همانطور که توضیح دادیم درست است که این کودکان بیشتر مستعد اضطراب جدایی هستند اما این بدان معنا نیست که تمامشان چنین چیزی را تجربه می‌کنند، تشکیل دلبستگی ایمن و تجربه نکردن اضطراب جدایی به کیفیت رابطه مادر و کودک بستگی دارد نه کمیت و میزان ساعات باهم بودنشان. برخی مادران حضورشان برای فرزند بیشتر از اینکه مفید باشد تنش زاست! مادرانی که از تنبیه بدنی استفاده می‌کنند، پرخاشگر هستند و به نیازهای عاطفی فرزندشان به درستی پاسخ نمی‌دهند هرگز نمی‌توانند دلبستگی ایمنی در فرزندشان ایجاد کنند چنین مادرانی با بودن و نبودنشان به فرزند آسیب می‌زنند اما مادرانی نیز هستند که با مطالعه و آگاهی از روش‌های فرزندپروی، می‌دانند چطور و چگونه مادر مفید و کافی باشند، این مادران در همان چند ساعتی که نزد فرزندشان هستند با رفتار اصولی و درست و پاسخ‌های صحیح به نیاز فرزندشان رابطه بسیار خوبی با او برقرار می‌کنند. بنابراین نمی‌توانیم بگوییم تمام فرزندان مادران شاغل دارای اضطراب جدایی هستند و از شاغل بودن مادرشان آسیب دیده‌اند اما با قطعیت می‌توانیم بگوییم مادران نا آگاه، چه شاغل چه خانه‌دار می‌توانند به فرزندشان آسیب برسانند.
بهتر است تا چه سنی از کودک جدا نشویم
قطعا اگر بتوانید تا سن 3 سالگی نزد کودکتان باشید شرایط ایده‌آلی دارید اما چنین چیزی برای همه مادران شاغل مقدور نیست، بنابراین سعی کنید تا جایی که امکان دارد تا یکسالگی یا حداقل نه ماهگی نزد فرزندتان باشید. در این سن کودک اولین ارتباط‌هایش را با جهان پیرامون برقرار می‌کند و کیفیت پاسخ به نیازهای اولیه‌اش بسیار مهم است، اگر شرایط کنار او ماندن را ندارید سعی کنید از یک مراقبت کننده مطمئن و آگاه کمک بگیرید.
چطور باید با تردید در خانه ماندن یا کار کردن کنار بیایید؟
قبل از هر تصمیمی باید بدانید آیا واقعا نیاز دارید بیرون از خانه کار کنید یا خیر، لطفا برای دانستن این سوال جواب سوالات زیر را بدهید.
آیا دوست دارید شاغل باشید؟
با خودتان صادق باشید آیا کار کردن بیرون از خانه را دوست دارید؟ یادتان باشد فرزند شما قبل از هرچیز به یک مادر شاد و راضی نیاز دارد، اگر رضایت از زندگی شما به کار کردنتان بستگی دارد و قبل از به دنیا آمدن فرزندتان نیز از اشتغالتان در بیرون از خانه احساس خوبی داشتید پس در صورت امکان به کارتان بازگردید اما اصول تربیت و ایجاد دلبستگی صحیح در کودک را نیز بیاموزید.
مزایا و معایب رفتن به سر کار چیست؟
باید برای خودتان لیستی از مزایا و معایب سر کار رفتنتان تهیه کنید، قطعا هر فعالیتی در زندگی مشترک و خانواده مزایا و معایبی به همراه دارد. صفر و صد نباشید و تصور نکنید برای مادر خوب بودن باید از تمامن مزایای سرکار رفتن بگذرید! از فرمول میزان سود و زیان استفاده کنید. منظورمان از سود و زیان صرفا سود و زیان مالی نیست! تمام مزایا و معایب کارتان را برای خودتان، فرزندتان و همسرتان بسنجید و ببینید در نهایت کدام به نفعتان است رفتن یا ماندن یا حتی شاید دنبال کار نیمه وقت بگردید.
توانایی مالی شما برای ماندن در خانه و کار نکردن چقدر است؟
یکی از مهم‌ترین دلایل هر فردی برای سرکار رفتن کسب درآمد است. صد البته کار همیشه برای کسب درآمد نیست و گاهی افراد حتی وقتی نیاز مالی ندارند برای رشد شخصی و استفاده از توانایی‌هایشان به سر کار می‌روند، اگر نیاز مالی ندارید می‌توانید برای مدتی در خانه بمانید و این مقطع زندگی را در کنار فرزندتان تجربه کنید. تص.ر نکنید در خانه و کنار فرزندتان ماندن به صورت مقطعی، شما را از پیشرفت عقب می‌اندازد، این تجربه شیرین را از دست ندهید!
آیا در خانه ماندن برای شما آسان است؟
شرایط خودتان را با هیچ کس مقایسه نکنید! این شما، همسر و فرزندتان هستید که می‌دانید چه چیزی به نفعتان است، شما و روحیه‌تان را خودتان می‌شناسید پس خودتان می‌توانید تصمیم بگیرید. آیا خانه ماندن برای شما آسان است یه مشکلاتی را در پی دارد؟ اگر احساس می‌کنید با در خانه ماندن و مراقبت از فرزندتان دچار افسردگی می‌شوید حتما با روانشناس مشورت کنید و خطاهای فکری‌تان را حل کنید.
دلتان برای کار و محیط خارج از خانه تنگ نمی‌شود؟
اگر مدت طولانی است که شاغل هستید باید بپذیرید که به یکباره در خانه ماندن و دور شدن از محیط کاری شاید آسان نباشد! به خصوص برای مادرانی که اولین زایمانشان است و تجربه‌های شیرین در کنار نوزاد بودن را ندارند و در اوایل به دنیا آمدن بچه نیز شاید خیلی نتوانند خود را با شرایط جدید تطبیق دهند. کمی به خودتان فرصت دهید، شما در حال تجربه یکی از شیرین ترین مقاطع زندگی هستید، شاید در یک یا دو ماه اول شرایط جسمی و روحی‌تان مناسب نباشد، خوابتان کمتر شود، فعالیتتانم بیشتر شود و … اما هر تغییری نیاز به زمان دارد و یادتان باشد قرار نیست همیشه در خانه بمانید، شما مسئولیت بزرگ پرورش کودکتان را دارید که از هر شغلی مهم تر است و از آن مهم‌تر هیچ کس به اندازه شما خوب انجامش نمی‌دهد.
آیا در خانه ماندن تغییری در رابطۀ شما با همسرتان ایجاد می‌کند؟
یکی از مهم‌ترین مواردی که بعد از زایمان مادر، هر دو والد باید به آن توجه کنند رابطه پدر و مادر باهم است. این موضوع را حتما مد نظر قرار دهید، فرزند شما به پدر و مادر شاد و سالم نیاز دارد و این تنها زمانی میسر است که شما و همسرتان مشکلاتتان را با یکدیگر حل کنید و در کنار هم باشید! آیا خانه ماندن شما مشکلی در رابطه با همسرتان ایجاد نمی‌کند؟ اگر ایجاد می‌کند ریشه‌اش چیست؟ آنو را برطرذف کنید. شما قرار است در خانه بمانید که در پرورش و تربیت فرزندتان مفید باشید، پس حال خودتان و رابطه‌تان را خوب نگاه دارید.
چگونه می‌توانید با حضور کمتر در جامعه مطابقت پیدا کنید؟
خود را از جامعه و دوستانتان محروم نکنید. قطعا کیفیت و کمیت رابطه شما با دوستان و جامعه تغییر پیدا می‌کند اما قرار نیست قطع شود! همچنین قرار نیست همه چیز مانند قبل از زایمانتان باشد! شما حالا مادر یک نوزاد هستید که به شما نیاز دارد پس انتظار نداشته باشید بتوانید مانند قبل در اجتماع باشید، سعی کنید روابطتتان را مدیریت کنید و از آن لذت ببرید، همچنین با همکارانتان این رابطه را در حد معقول حفظ کنید.
ویژگی‌هایی از شغل که مادران باید در نظر بگیرند
- ساعت کاری شما: ساعت کاری موضوع بسیار مهمی است که حتما باید آن را در نظر بگیرید. ساعت کاری یک مادر شاغل نباید آنقدر طولانی باشد که از نظر جسمی، توانی برای رسیدگی به فرزندش نداشته باشد یا آنقدر دیر باشد که فرزندش را تنها هنگام خواب و در شب ببیند.
- کار سنگین و انرژی‌گیر: فرزندتان برای با شما بودن نیاز به انرژی شما دارد. نمی‌توانید تمام انرژی خودتان را برای کار بگذارید شما یک مادر هستید، کاملا قابل درک است که در بعضی از شرایط اقتصادی پدر و مادر تا دیر وقت سر کار هستند و چاره‌ای جحز این ندارند. در این صورت نگران نباشید، یک مادر خسته آرام بهتر از یک مادر خسته نگران و ناراضی می‌تواند کنار فرزندش باشد. اما در خیلی از موارد، افراد معتاد کار هستند و بدون نیاز مالی و تنها بر اساس کمالگرایی و معیارهای سخت گیرانه تمام انرژی خود را برای کار می‌گذارند و فرزندشان را فراموش می‌کنند.
- میزان انعطاف کار شما: منعطف بودن کار نه تنها برای یک مادر شاغل بلکه برای همه ضرورت دارد. ممکن است گاهی مجبور باشید او را برای واکسنش ببرید، گاهی نیاز به دکتر رفتن داشته باشید، گاهی نیاز داشته باشید کنارش باشید و … برای پیشبینی چنین شرایطی لازم است کار معقول و منعطفی داشته باشید.
پرسش و پاسخ کوتاه