خانم‌ها در زندگی وظایف زیادی را به دوش می‌کشند، یک خانم بعنوان یک مادر، همسر، فرزند، کارمند و دوست نقش‌های زیادی را به عهده دارد. این موضوع باعث میشود خلقیات خانم‌ها در طول زمان نوساسانات زیادی داشته باشد بنابراین گاهی سرحال و شاداب هستند و گاهی کسل و افسرده. نوسانات خلقی گاهی اوقات پی‌آمد اتفاقات روزمره زندگی مانند جرو بحث با همسر است و گاهی اوقات نیز ناشی از تغییرات هورمونی مربوط به سیکل قاعدگی یا دوران بارداری. این هیجانات و احساسات ناخوشایند معمولاً پس از چند روز فروکش می‌کنند و از بین می‌رود. اما اگر شما دچار افسردگی شده باشید، احساس غم و ناراحتی‌تان بعد از چند روز برطرف نمی‌شود و برای مدت طولانی حتی روابط عاطفی و فعالیت‌های روزمره‌‌تان را نیز مختل می‌کند. در این مقاله دلایل و نشانه‌های افسردگی در زنان را توضیح می‌دهیم و در ادامه راهکارهای روانشناسی را در اختیارتان قرار می‌دهیم.
انواع مختلف افسردگی در زنان
افسردگی در خانم‌ها و دختران انواع مختلفی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
افسردگی اساسی
افسردگی اساسی که با نام‌های افسردگی ماژور نیز شناخته میشود، نوع شدیدی از افسردگی است که باعث میشود فرد توانایی خودش را برای لذت بردن از فعالیت‌هایی که زمانی مورد علاقه‌شان بود، از دست می‌دهند. افسردگی اساسی حتی توانایی شما را برای کار کردن، خوابیدن و غذا خوردن به روشی عادی و مؤثر را مختل می‌کند. در افسردگی اساسی این علائم حداقل به مدت دو هفته در فرد وجود دارد و معمولاً اثری منفی بر روابط اجتماعی و روابط عاطفی او می‌گذارد. این نوع از افسردگی عمدتا با کاهش عزت نفس و اعتماد به نفس همراه است.
اختلال افسردگی مزمن
اختلال افسردگی مداوم نسبت به افسردگی اساسی علائم خفیف‌تری دارد، اما در افسردگی مزمن نشانه‌های افسردگی به مدت دو سال یا بیشتر در فرد وجود دارد. در این نوع از افسردگی شما همیشه احساس غم،ناراحتی و بی حوصلگی نمی‌کنید و ممکن است گاهی نیز کاملا سرحال و پر انرژی باشید اما در بازه‌های زمانی طولانی مدت شما نشانه‌های افسردگی را در خود احساس می‌کنید.
افسردگی بعد از زایمان
افسردگی بعد از زایمان نوع خاصی از افسردگی است که خانم‌ها پس از به دنیا آوردن فرزندشان به آن دچار میشوند. علائم معمول این نوع افسردگی در ماه‌های پس از زایمان شروع میشود، هرچند برخی خانم‌ها در دوران بارداری نیز دچار افسردگی میشوند.
اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی
اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی یا اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی نوعی از افسردگی است که مرتبط با سیکل قاعدگی است. زنان دچار اختلال ناآرامی پیش از قاعدگی چند هفته قبل از عادت ماهانه با علائمی چون نوسانات خلقی شدید، اضطراب و افکار منفی روبه‌رو میشوند، اما این علائم پس از شروع عادت ماهانه از بین می‌رود. علائم این نوع افسردگی گاهی آنقدر شدید میشود که مدیریت و کنترل آن برای فرد سخت میشود و باعث بروز مشکل در روابط عاطفی و زندگی فرد میشود.
علت افسردگی در زنان و دختران
عامل‌های ژنتیکی، هورمونی، روانشناختی و اجتماعی میتواند علت افسردگی در زنان و دختران باشد.
علل مربوط به روابط عاطفی و اجتماعی
کیفیت روابط عاطفی و روابط اجتماعی فرد از جمله علت‌های مهم در ابتلا به افسردگی در زنان و دختران جوان است. اگر این روابط رضایت‌بخش نباشد، یکی از اتفاقاتی که میافتد، ابتلا به افسردگی است.
وجود مشکل در روابط عاطفی و زندگی مشترک
وجود مشکلات در روابط عاطفی و عدم رضایت از زندگی مشترک یکی از مهم‌ترین عواملی است که باعث بروز افسردگی در خانم‌ها میشود. مشکلات بزرگ و حل نشده در روابط عاطفی باعث میشود که فرد احساس ناکامی کند و احساس کند که آرزوهایش بر باد رفته است و احساس استیصال کند بخصوص در روابط که در آن خشونت فیزیکی و احساسی وجود دارد. به همین دلیل است که بسیاری از خانم‌ها بعد از ازدواج دچار افسردگی میشوند. همانطور که قبلا هم گفتیم نشخوار افکار منفی نیز در این زمان باعث تشدید افسردگی در زنان میشود.
جدایی
بعد از جدایی و تمام شدن رابطه فرد از لحاظ روحی مراحل مختلفی را سپری می‌کند تا بتواند با جدایی کنار بیاید یکی از آن مراحل مرحله افسردگی است یعنی فرد بعد از جدایی بطور طبیعی برای مدتی دچار افسردگی میشود. در صورتی که در این دوران از راهکارهای تخصصی و اصولی کمک بگیرید میتوانید با کمترین آسیب این مرحله را پشت سر بگذارید.
مسائل شغلی
تغییر شغل، وجود مشکل در محل کار، عدم علاقه به شغل باعث میشود که افسردگی بوجود بیاید. بخصوص اینکه هیچ اقدامی برای تغییر شرایط انجام نشود.
سایر عوامل اجتماعی افسردگی در زنان
عامل‌های زیر را نیز در افزایش احتمال افسردگی در خانم‌ها مؤثر دانسته است:
- مرگ یکی از والدین قبل از 10 سالگی
- بیکاری و مشکلات مالی
- قربانی سوءاستفاده جسمی یا جنسی شدن در دوران کودکی
- سابقه ابتلا به اختلالات خلقی
- مصرف بعضی داروها
دلایل بیولوژیکی افسردگی در خانم‌ها
سابقه ژنتیکی
از نظر بیولوژیکی افسردگی جنبه ارثی نیز دارد یعنی برخی از افراد بخاطر نوع آرایش ژنتیکی‌شان با احتمال بیشتری ممکن است به افسردگی دچار شوند و بالعکس بعضی دیگر فرد را در برابر افسردگی مقاوم‌تر می‌کند. البته متخصصان روانشناسی معتقدند صرفاً به این دلیل که به لحاظ ژنتیکی مستعد ابتلا به افسردگی هستید، محکوم به افسردگی نیستید، عواملی مانند زندگی در محیط خانوادگی آرام و کم تنش و برخورداری از روابط اجتماعی سالم میتواند مقاومت شما را در برابر افسردگی بیشتر کند.
تغییرات هورمونی
عوامل هورمونی نیز در زنان احتمال ابتلا به افسردگی را افزایش می‌دهند. مسائلی مانند بارداری، ناباروری، دوران قبل از یائسگی، یائسگی و سیکل قاعدگی از جمله عواملی هستند که احتمال ابتلا به افسردگی را در زنان و دختران افزایش می‌دهند. در این دوران‌های خاص، عدم تعادل هورمون‌ها و نوسانات سریع در هورمون‌های جنسی باعث بروز نشانه‌های افسردگی در خانم‌ها میشود.
بیماری
مشکلات مربوط به سلامتی و بروز بیماری‌های مزمن نیز یکی از عواملی است که باعث بروز افسردگی در خانم‌ها میشود. همچنین مصرف داروهای مختلف نیز می‌توانند باعث بروز علائم افسردگی در فرد شود.
رژیم‌های غذایی
حتی در رژیم‌های غذایی که توسط متخصص ارائه میشود نیز ممکن است فرد دچار افسردگی دوره‌ای شود و برای مدتی از بخاطر رعایت کردن رژیم غذایی خاص و تحمل کردن سختی‌های آن فرد دچار افسردگی شود. افرادی که از رژیم‌های غذایی ناسالم و غیر استاندار استفاده می‌کنند با احتمال بالاتری به افسردگی دچار میشوند.
علل روانی افسردگی در زنان
تکرار افکار منفی
خانم‌ها این قدرت را دارند که ساعت‌ها در ذهنشان با خودشان حرف بزنند و یا حتی برای مثال با همسرشان یا فرد دیگری مشاجره کنند. نشخوار مداوم افکار منفی باعث طولانی‌تر و حتی شدیدتر شدن افسردگی میشود. آقایان برعکس خانم‌ها سعی می‌کنند که حواسشان را از حالت افسرده خود پرت کنند و کمتر به موضوعات ناراحت‌کننده فکر می‌کنند.
احساس عدم رضایت از ظاهر
از جمله علل روانی دیگری که میتواند باعث افسردگی در خانم‌ها شود، می‌توان به احساس عدم رضایت از ظاهر و چاقی اشاره کرد. عدم رضایت از ظاهر و اندام در دختران معمولاً در دوران نوجوانی شروع میشود و به نظر می‌رسد که با شروع بلوغ در دختران ارتباط داشته باشد.
نشانه‌ها و علائم افسردگی در زنان
نشانه‌ها و علائم افسردگی در تمام خانم‌ها یکسان نیست. شایع‌ترین نشانه‌ها و علائم افسردگی در زنان و دختران به شرح زیر است:
- احساس پوچی، ناامیدی، یأس و ناراحتی
- تحریک‌پذیری، اضطراب و احساس گناه
- احساس خستگی شدید و مداوم
- بی‌علاقه شدن به فعالیت‌هایی که در گذشته لذتبخش و مفرح بودند.
- ناتوانی در تمرکز کردن یا به یاد آوردن جزئیات
- فکر کردن به خودکشی یا اقدام به خودکشی کردن
- اختلالات خواب، بسیار زیاد یا بسیار کم خوابیدن، بی‌خوابی
- تغییر اشتها: بسیار کم یا بسیار زیاد خوردن
- علائم جسمی مانند درد، گرفتگی عضلات، سردرد، مشکلات گوارشی، حساسیت سینه به لمس، نفخ
- انرژی نداشتن
- احساس خارج از کنترل بودن
- نوسانات خلقی و به راحتی گریه کردن
- حملات هراس
- احساس تنهایی
- بی‌علاقگی به روابط و فعالیت‌های روزانه
درمان افسردگی در زنان با مشاوره روانشناسی
اگر شما خانمی هستید که از افسردگی رنج می‌برید، بهترین کار این است که درمان را هر چه سریع‌تر برای بهبود کیفیت زندگی‌تان شروع کنید. اولین گام برای شروع درمان افسردگی این است که به مشاور روانشناس مراجعه کنید. ثابت شده است که مشاوره روانشناسی روش بسیار مفید و موثری برای درمان افسردگی در زنان است.
رفتاردرمانی شناختی (CBT)
رفتاردرمانی شناختی (CBT) یکی از متداول‌ترین گونه‌های روان‌درمانی برای غلبه بر افسردگی خانم‌ها است. آموزش روش‌های جدید تفکر و سازو کارهای مقابله‌ای در زمان افسردگی، تمرکز اصلی در رفتاردرمانی شناختی است. به علاوه این روش به خانم‌ها کمک می‌کند تا متوجه مشکلات روابطشان بشوند و بدانند که چطور می‌توانند روابطشان را بهبود بدهند و عادت‌هایی را که به افسردگی دامن می‌زند، تغییر بدهند. چنانچه استرس خانوادگی و تنش در خانواده در ابتلا به افسردگی زنان نقش داشته باشد، مشاوره گروهی یا مشاوره خانواده در کنار مشاوره خصوصی میتواند روش مفیدی برای درمان افسردگی باشد.خوشبختانه پژوهش‌ها نشان داده است که نرخ درمان موفقیت افسردگی بالا است. بیش از 80 درصد خانم‌های افسرده با بهره‌گیری از مشاوره با موفقیت درمان میشوند.
تکنیک‌های خودیاری زیر در کنار مشاوره میتواند به بهبود خلق و حال و هوای شما کمک کند:
احساساتتان را پنهان نکنید!
یکی از عواملی که باعث تشدید افسردگی میشود این است که بخواهید احساسات خود را مخفی نگه دارید و در مورد آن با هیچکسی صحبت نکنید. پس برای اینکه دچار افسردگی‌های مزمن نشوید، این رفتار را کنار بگذارید و احساساتتان را با افراد مورد اعتمادتان در میان بگذارید.
دراجتماع فعال باشید!
یکی از نشانه‌های سلامت روان، داشتن روابط موثر و فعالیت در اجتماع است. حضور در فعالیت‌های خیریه‌ای و کمک به افراد ناتوان میتواند در بهبود افسردگی شما بسیار موثر باشد. پس در فعالیت‌های اجتماعی شرکت کنید و حضور فعالی در جامعه داشته باشید.
ورزش کنید!
مقالات و تحقیقات زیادی درباره تاثیر ورزش بر بهبود خلق و خو انجام شده است. دلیل اهمیت ورزش این است که بعد از ورزش اندروفین که مانند یک مسکن عمل می‌کند در بدن آزاد میشود و موجب کاهش درد میشود. پس ورزش منظم و پیاده‌روی را فراموش نکنید.
خوب بخوابید
وقتی فردی افسرده میشود یکی از اولین اتفاقاتی که برایش میافتد، اختلال در خواب است. مثلاً دیر به خواب می‌رود، در طول شب نمی‌تواند به درستی بخوابد و دائماً بیدار میشود، ممکن است حتی کابوس ببیند. بنابراین اقدامی که باید انجام دهید، داشتن خواب خوب است. میتوانید برای بهبود خوابتان راس یک ساعت خاص برای خواب آماده شوید و حتما سر ساعت خاصی از خواب بیدار شوید. 1 ساعت قبل از خواب گوشی را از خود دور کنید تا ذهنتان درگیری مسائل داخل فضای دیجیتال نباشد. معمولاً نیاز به افراد به خواب متفاوت است اما حتما به اندازه کافی بخوابید، 8 ساعت خواب شبانه ایده‌آل است.
مدیتیشن، یوگا و تنآرامی را تجربه کنید
یکی دیگر از راه‌هایی که برای درمان افسردگی مفید است، تجربه یوگا، مدیتیشن و تکنیک‌های تنآرامی است. این کار را میتوانید به تنهایی و یا با حضور در یک باشگاه ورزشی انجام دهید.
سوالات رایج
من حوصله انجام هیچ کاری رو ندارم آیا من افسرده شدم؟
بی‌حوصلگی دلایلی زیادی دارد که یکی از آنها افسردگی است. علت‌های دیگری مانند عدم رضایت از وضعیت و شرایط حال حاضرتان، کمالگرایی و راضی نبودن به آنچه که دارید، اضطراب، عدم داشتن هدف‌های مشخص در زندگی، بیماری‌های جسمانی بخصوص کمخونی و کمبود ویتامین‌ها، بی‌علاقگی به شغل یا درس می‌توانند علت بی حوصلگی شما باشند.
هر چیزی میشه من بلافاصله اشکم در میاد، چکار کنم؟
این رفتار شما میتواند ناشی از این باشد که نمی‌توانید از حق خود دفاع کنید و مهارت جرات‌مندی ندارید. حتی گاهی ترس از لرزیدن صدا موقع صحبت کردن نیز میتواند باعث این رفتار شود. اما اگر دائماً و گاهی بی‌دلیل اشک می‌ریزید، بهتر است با مشاور در این باره صحبت کنید.
چرا خانم‌ها بیشتر از آقایون دچار افسردگی میشوند؟
درصد شیوع افسردگی در خانم‌ها تقریباً دو برابر آقایان است، به علاوه علل ابتلا به افسردگی در خانم‌ها و آقایان یکسان نیست. هورمون‌های تولید مثل، واکنش متفاوت خانم‌ها به استرس و فشارهای اجتماعی که خاص زندگی خانم‌ها است، از جمله عللی هستند که منجر به افسردگی در خانم‌ها و دختران میشوند.
فرق افسرگی خانم‌ها و آقایان در چیست؟
تفاوت‌های اصلی افسردگی در خانم‌ها و آقایان به شرح زیر است:
- خانم‌ها مضطرب و هراسان میشوند، اما آقایان محتاط میشوند و در لاک دفاعی فرو می‌روند.
- خانم‌ها خودشان را به دلیل افسرده شدن سرزنش می‌کنند، حال آن که آقایان دیگران را سرزنش می‌کنند.
- خانم‌ها وقتی افسرده میشوند، معمولاً احساس ناراحتی، بی‌ارزشی و بی‌تفاوتی می‌کنند، اما آقایان عصبانی و تحریک‌پذیر میشوند.
- خانم‌ها به هنگام افسردگی از درگیر شدن در بحث و مناقشه اجتناب می‌کنند، حال آن که آقایان بیشتر از همیشه دعوا راه می‌اندازند و بحث می‌کنند.
- خانم‌ها برای خوددرمانی و غلبه بر افسردگی به غذا و دوستانشان پناه می‌برند، اما آقایان برای خوددرمانی به مشروبات الکلی، تلویزیون، رابطه جنسی یا ورزش متوسل میشوند.
- خانم‌ها عصبی و بی‌حال میشوند، اما آقایان بی‌قرار و آشفته میشوند.
- خانم‌ها به راحتی درباره احساس ناامیدی، درماندگی و عدم اعتماد به نفسشان حرف می‌زنند، اما آقایان احساس ناباوری، عدم اعتماد به نفس و ناامیدی‌شان را پنهان می‌کنند، چون این احساسات را نشانه ضعف می‌دانند.
آیا برای درمان افسردگی باید حتما دارو مصرف کنم؟ این داروها عوارض دارند؟
درمان دارویی یکی از روش‌های درمان افسردگی در خانم‌ها است. اگر افسرده باشید، ممکن است روانپزشک داروهای ضدافسردگی را برایتان تجویز کند تا بهتر بتوانید با علائم افسردگی مقابله کنید و این علائم را کاهش دهید. چنانچه مصرف داروهای ضدافسردگی را برای درمان افسردگی شروع کردید، حتماً علائمتان را تحت نظر بگیرید و مراقب عوارض جانبی مصرف داروها باشید. افسردگی درصد اندکی از خانم‌ها در اثر عوارض جانبی داروهای ضدافسردگی شدیدتر میشود. عوارض جانبی مصرف داروهای ضدافسردگی به شرح زیر است:
- حالت تهوع
- سردرد
- اختلالات خواب
- آشفتگی
- مشکلات جنسی
البته این مشکلات معمولاً به مرور زمان کاهش می‌یابد.
ممکنه از شدت استرس، افسردگی بگیریم؟
یکی از اتفاقاتی که برای افراد استرسی و دارای اضطراب بالا میافتد، این است که از شدت استرس دچار افسردگی میشوند. در واقع وقتی شما در مدیریت استرس خود احساس ناتوانی کنید، به مرور دچار افسردگی میشوید. بخصوص در اضطراب اجتماعی که شما از دیگران دوری می‌کنید تا متوجه اضطراب شما نشوند، این دوری باعث میشود دوستان کمی داشته باشید که خودش باعث تشدید افسردگی میشود.
بعد از درمان افسردگی، امکانش هست مجدداً افسرده بشم؟
یکی از اهدافی که مشاور درمان افسردگی مدنظر دارد، این است که به شما آموزش دهد که اگر مجدداً دچار افسردگی شدید یا علائم آن را در خود حس کردید، بتوانید درمانگر خودتان باشید و در غیر این صورت میتوانید مجدداً به مشاور خود مراجعه کنید تا علائم جدید و علت برگشت افسردگی‌تان را بررسی کند.
پرسش و پاسخ کوتاه