بنجامین کارنی و توماس بردبری مدل آسیب‌پذیری ـ استرس ـ تطبیق‌پذیری (VSA) را به عنوان چارچوبی برای مفهومی‌سازی کردن فرایندهای پویای ازدواج طراحی کردند. مدل VSA تاکید دارد که ابعاد مختلف عملکردی، از قبیل آسیب‌پذیری‌های پایدار زوجین، تجربه‌ی رخدادهای تنش‌زا و فرایندهای تطبیق‌پذیری برای توضیح دادن تغییرپذیری‌های پایداری و کیفیت ازدواج در گذر زمان در نظر گرفته شود. مدل VSA نقطه‌ی عطفی در پژوهش‌های گذشته بود که هر یک از این مولفه‌ها را جداگانه به عنوان عاملی تاثیرگذار بر نتایج ازدواج در نظر می‌گرفت، اما این سه مولفه در مدل VSA در قالب چارچوبی منسجم با هم یکی شدند تا بهترین توضیح را از چگونگی و چرایی تغییرات تدریجی ازدواج ارائه دهند. پژوهشگرانی که مدل VSA را انتخاب می‌کنند، لازم است برای درک کامل پدیده‌ی ازدواج، تمام ابعاد عملکردی ازدواج، از قبیل آسیب‌پذیری‌های پایدار ، استرس و فرایندهای تطبیق‌پذیری را هم‌زمان در نظر بگیرند.

فرضیه‌ی جامع

براساس مدل VSA، همسرانی که آسیب‌پذیری‎های پایدار انگشت‌شمار دارند، با عامل‌های تنش‌زای معدودی مواجه هستند و فرایندهای انطباقی موثری را به کار می‌گیرند، احتمالاً رابطه‌ی مشترک پایدارتر و با کیفیت بالاتری را تجربه می‌کنند؛ اما همسرانی که  آسیب‌پذیری‎های پایدار متعدد دارند، با عامل‌های تنش‌زای فراوان دست و پنجه نرم می‌کنند و فرایندهای انطباقی ناکارآمدی را به کار می‌بندند، کیفیت رابطه‌شان به مرور کاهش می‌یابد و یا در نهایت مجبور به جدایی می‌شوند.

چشم‌اندازهای بنیادی مدل VSA

مدل VSA تلفیقی از چشم‌اندازهای بنیادین نظریه‌ی تبادل اجتماعی رفتار، نظریه‌ی وابستگی، نظریه‌ی بحران و مدل استرس ـ بیماری‌پذیری ارثی است.

• نظریه‌ی تبادل اجتماعی رفتار: مدل VSA بیان می‌کند که تبادل‌های رفتاری و کیفیت رابطه تاثیر متقابل بر یکدیگر دارند؛ به این معنا که اولاً تبادل‌های رفتاری همسران در ازدواج منجر به تغییر حس رضایت از زندگی زناشویی می‌شود و دوماً رضایت از رابطه بر تبادل‌های رفتاری همسران اثر می‌گذارد.
• نظریه‌ی وابستگی: مدل VSA نشان می‌دهد که ویژگی‌های فردی پایدار چگونه بر تجربه‌ی رخدادهای تنش‌زا و توانایی زوجین برای انطباق یافتن با سختی‌های ناشی از این عوامل تنش‌زا اثر می‌گذارد.
• نظریه‌ی بحران: مدل VSA انواع مختلف رخدادهای زندگی و شرایطی را که همسران در زندگی مشترک تجربه می‌کنند، توضیح می‌دهد و نشان می‌دهد که این عوامل تنش‌زا چگونه بر تبادل‌های رفتاری زوجین اثر می‌گذارد و چگونه تبادل‌های رفتاری مورد استفاده برای مدیریت عوامل تنش‌زای بروز یافته می‌تواند منجر به تشدید یا تقلیل این اثرها شود.
• مدل استرس ـ بیماری‌پذیری ارثی: مدل VSA ارتباط بین ظرفیت و آسیب‌پذیری فردی/ مشترک را برای مدیریت عوامل تنش‌زای بروز یافته توضیح می‌دهد

مسیرهای مدل VSA

مسیر A: رخدادهای تنش‌زا به فرایندهای تطبیق‌پذیری

مطالعات متعدد نشان داده است که عامل‌های تنش‌زا بر نحوه‌ی رفتار زوجین با یکدیگر اثر می‌گذارد.

نمونه‌هایی از مسیر A 

• براساس تحقیقات انجام شده، مشکل بی‌کاری در میان کارگران و افزایش بار کار روزانه‌ی مسئول برج مراقبت به مبادله‌های رفتاری منفی بین همسران دامن می‌زند.
• نتایج مطالعه‌ای که رفتارهای روزانه‌ی زوجین را در نظر می‌گرفت، حکایت از آن داشت که تحمل کردن استرس بیشتر در طول روز احتمال آن را که فرد دیدی منفی نسبت به تعاملات خود با همسرش در طول روز داشته باشد، افزایش می‌دهد.

مسیر B: آسیب‌پذیری‌های پایدار به فرایندهای تطبیق‌پذیری.

آسیب‌پذیری‌های پایدار همسران ظرفیت انطباق یافتن با شرایط تنش‌زا را کاهش یا افزایش می‌دهد.

نمونه‌هایی از مسیر B 

• مطالعات نشان داده است که تجربیات همسران در دوران کودکی با میزان شکایت‌های آنها از زندگی مشترک و به طور کلی نگرش‌شان نسبت به ازدواج ارتباط دارد.
• براساس پژوهش‌های انجام شده، کودکان طلاق مهارت‌های اجتماعی ضعیف‌تری در دوران بزرگسالی خواهند داشت.
• مطالعات نشان داده است که ویژگی‌های شخصیتی و آموزش همسران بر کیفیت تبادل‌های رفتاری آنان با یکدیگر اثر می‌گذارد.

مسیر C: آسیب‌پذیری‌های پایدار به رخدادهای تنش‌زا.

آسیب‌پذیری‌های پایدار همسران زمینه را برای بروز عوامل تنش‌زای جدید آماده می‌کند.

نمونه‌هایی از مسیر C

• خصوصیات فردی ارتباط مستقیم با بسامد رخدادهای منفی زندگی دارد.
• احساسات منفی موجب می‌شود که همسران رخدادهای زندگی را تنش‌زاتر و نگران کننده‌تر تجربه کنند.
• مدل تولید استرس افسردگی بیان می‌کند که افراد مبتلا به افسردگی مزمن عامل‌های تنش‌زایی را در زندگی‌شان تولید می‌کنند که به نوبه‌ی خود علائم افسردگی‌شان را تشدید می‌کند و به این ترتیب چرخه‌ی افسردگی همچنان ادامه می‌یابد.

مسیر D: رخدادهای تنش‌زا به متغیرهای شانسی

رخدادهای تنش‌زا گاهی صرفاً برحسب تصادف اتفاق می‌افتد و همواره پی‌آمد خصوصیات فردی زوجین نیست.

مسیر E: فرایندهای تطبیق‌پذیری به رخدادهای تنش‌زا

فرایندهای انطباقی همسران به مدیریت رخدادهای تنش‌زا کمک می‌کند و این قابلیت را دارد که این عامل‌های تنش‌زا را تشدید کند یا تخفیف دهد.

نمونه‌هایی از مسیر E

• نتایج یک مطالعه بیانگر آن است که با توجه به کیفیت پایین‌تر ازدواج می‌توان پیش‌بینی کرد که دوره‌ی نقاهت بعد از سکته‌ی قلبی طولانی‌تر خواهد بود؛ همچنین احتمال دارد که رفتارهای مبادله شده بین بیمار و همسرش این اثر را تحت‌الشعاع قرار دهد.
• در مطالعه‌ی طولی انجام شده بر افراد مبتلا به اختلال افسردگی ماژور مشخص شد، مشارکت کنندگانی که همسرانی عیب‌جو داشتند، بیشتر از افرادی با عود علائم افسردگی روبرو می‌شوند که همسرانی آسان‌گیرتر دارند.

مسیر F: فرایندهای تطبیق‌پذیری به کیفیت ازدواج.

مبادله‌های رفتاری زوجین در زمان تلاش برای حل مسئله یا حمایت کردن از یکدیگر مرتبط با تغییر در کیفیت رابطه است. در حال حاضر پژوهش‌های بیشتری با هدف درک سازو کارهای تاثیرگذاری رفتار بر کیفیت ازدواج در حال انجام است.

نمونه‌هایی از مسیر F 

• پژوهش‌ها نشان داده است که برانگیختگی روانی ناشی از انتظار بروز بحث و دعوا رضایت از زندگی مشترک را کاهش می‌دهد.
• نتایج یک پژوهش حکایت از آن دارد که ارتباط منفی می‌تواند اثر مثبتی بر کیفیت رابطه بگذارد، به شرط آن که همسران مشاجره را به عنوان روشی برای حل مشکل قلمداد کنند.
• نتایج یک پژوهش بیانگر آن است که زوجین به تدریج یاد می‌گیرند که از گفتگو درباره‌ی بعضی موضوعات خودداری کنند تا کیفیت رابطه‌ی خود را در سطح بالایی نگه دارند.

مسیر G: کیفیت ازدواج به فرایندهای تطبیق‌پذیری

تصور و درکی که زوجین از کیفیت ازدواج خود دارند، بر توانایی‌های آنان برای حل مسئله، حمایت عاطفی از یکدیگر و مقابله با عامل‌های تنش‌زای بیرونی اثر می‌گذارد.

نمونه‌هایی از مسیر G

• نتایج یک پژوهش حاکی از آن است، زنانی که شوهران راضی‌تری دارند، به مرور زمان مهربان‌تر می‌شوند و احساسات منفی شوهران زنان راضی‌تر نیز به مرور زمان کمرنگ‌تر می‌شود. این نتایج بیانگر تغییر رفتار یک از طرفین در اثر سطح رضایت طرف دیگر است.

مسیر H: کیفیت ازدواج به پایداری ازدواج

کاهش کیفیت ازدواج احتمال ناپایداری رابطه را افزایش می‌دهد.

نمونه‌هایی از کاربرد مدل VSA در عرصه‌ی پژوهش

خشونت فیزیکی

پژوهشگران از چارچوب VSA برای بررسی خشونت فیزیکی به عنوان فرایندی استفاده کردند که به مرور زمان تغییر می‌کند و تحت تاثیر عامل‌های زمینه‌ای و آسیب‌پذیری‌های همسران قرار دارد.

متغیرهای مورد استفاده در این مدل

• آسیب‌پذیری‌های پایدار: ویژگی‌های شخصیتی
• استرس: استرس مزمن
• فرایندهای تطبیق‌پذیری: خشونت فیزیکی

مسیرهای مورد آزمون

• مسیر A: استرس (استرس مزمن) به فرایندهای تطبیق‌پذیری (خشونت فیزیکی)
• مسیر B: آسیب‌پذیری‌های پایدار (ویژگی‌های شخصیتی) به فرایندهای تطبیق‌پذیری (خشونت فیزیکی)
• مسیر C: آسیب‌پذیری‌های پایدار (ویژگی‌های شخصیتی) به استرس (استرس مزمن)
• مسیر E: فرایندهای تطبیق‌پذیری (خشونت فیزیکی) به استرس (استرس مزمن)

مقابله‌ی زوجی

پژوهشگران از چارچوب VSA برای بررسی ارتباط‌های بین مقابله‌ی زوجی، رخدادهای تنش‌زا، استانداردهای ازدواج و پایداری و کیفیت ازدواج استفاده کردند.

متغیرهای مورد استفاده در این مدل

• آسیب‌پذیری‌های پایدار: استانداردهای ازدواج
• استرس: رخدادهای تنش‌زا
• فرایندهای تطبیق‌پذیری: مقابله زوجی
• کیفیت رابطه
• پایداری رابطه

مسیرهای مورد آزمون

• مسیر A: استرس (رخدادهای تنش‌زا) به فرایندهای تطبیق‌پذیری (مقابله زوجی)
• مسیر B: آسیب‌پذیری‌های پایدار (استانداردهای ازدواج) به فرایندهای تطبیق‌پذیری (مقابله زوجی)
• مسیر C: آسیب‌پذیری‌های پایدار (استانداردهای ازدواج) به استرس (رخدادهای تنش‌زا)
• مسیر E: فرایندهای تطبیق‌پذیری (خشونت فیزیکی) به استرس (رخدادهای تنش‌زا )
• مسیر F: فرایندهای تطبیق‌پذیری (مقابله زوجی) به کیفیت رابطه
• مسیر G: کیفیت رابطه به فرایندهای تطبیق‌پذیری (مقابله زوجی)
• مسیر H: کیفیت رابطه به پایداری رابطه

ازدواج‌های نظامی

پژوهشگران از چارچوب VSA برای بررسی ارتباط بین آسیب‌پذیری‌های فردی/مشترک، استرس ناشی از وضعیت استقرار، فرایندهای تطبیق‌پذیری ـ شامل ارتباط و مدیریت تغییر و صمیمیت عاطفی استفاده کردند.

متغیرهای مورد استفاده در این مدل

• آسیب‌پذیری‌های پایدار: علائم PTSD
• استرس: استرس مرتبط با وضعیت استقرار
• فرایندهای تطبیق‌پذیری: مقابله با مسائل ناشی از تغییر وضعیت استقرار، برقراری ارتباط برای حفظ صمیمیت عاطفی
• کیفیت رابطه

مسیرهای مورد آزمون

• مسیر A: استرس (استرس استقرار) به فرایندهای تطبیق‌پذیری (ارتباط، مدیریت تغییر)
• مسیر B: آسیب‌پذیری‌های پایدار (علائم PTSD) به فرایندهای تطبیق‌پذیری (ارتباط، مدیریت تغییر)
• مسیر C: آسیب‌پذیری‌های پایدار (علائم PTSD) به استرس (استرس استقرار)
• مسیر F: فرایندهای تطبیق‌پذیری (ارتباط، مدیریت تغییر) به کیفیت رابطه