ازدواج همان قدر که یک پیوند رمانتیک و عاشقانه است به همان اندازه یک قرارداد رسمی، قانونی و جدی است. احتمالا هیچ دو نفری با نیت و قصد قبلی برای طلاق ازدواج نمی‌کنند! اما مسیر زندگی همیشه قابل پیشبینی نیست و ممکن است فراز و نشیب‌هایی داشته باشد که برای عبور از آن باید مراحل قانونی جدی را طی کنید. موضوع تنها جدایی و طلاق نیست، در بسیاری از زندگی‌ها نیز بدون اینکه زوج‌ها قصد جدایی از یکدیگر را داشته باشند در طول زندگی ممکن است با موارد قانونی مربوط به ازدواجشان دست و پنجه نرم کنند. قوانین کلی ازدواج مااند مهریه و نفقه و … را معمولا افراد می‌شناسند یا از دور و نزدیک درباره‌اش شنیده‌اند اما کمتر درباره شروط ضمن عقد صحبتی به میان آمده است. نتایج جستجوهای شما ممکن است شما را با مقالاتی مواجه کند که این شرایط را به صورت حقوقس و به زبان قانونی برایتان توضیح داده که فهمش شاید راحت نباشد، ما در این مقاله سعی کردیم به زبان ساده این شروط را برای شما شرح دهمی و از جنبه روانشناسی هم به آن نگاه کنیم.

شروط ضمن عقد به زبان ساده

شروط ضمن عقد به زبان ساده یعنی قول و قرارهایی که در سند ازدواج شما از قبل وجود ندارد اما شما با توافق همسرتان و پذیرش هردویتان می‌توانید آن را به سند ازدواجتان اضافه کنید و با امضا کردنش به رعایتش متعهد شوید. معمولا دفترخانه‌های ازدواج مهم‌ترین این شروط را چاپ کرده‌اند و قبل از عقد در اختیار هر دوی شما قرار می‌دهند تا آن را مطالعه کنید و هر کدام را که هر دو مایل بودید به سند ازدواجتان اضافه کنید. به جز این موارد چاپی موارد دیگری را نیز خودتان می‌توانید با شرایط خاص به مفاد قرارداد ازدواج اضافه کنید که در این مقاله شرایطش را برایتان توضیح می‌دهیم.

چه زمانی شروط ضمن عقد امضا می‌شود؟

تا زمانی عقد رسمی شما ثبت نشود نمی‌توانید شروط ضمن عقد را امضا کنید. معمولا زن و شوهر در هنگام عقد در دفترخانه این شروط را امضا می‌کنند و همان طور که توضیح دادیم مسئول دفترخانه چند روز قبل از عقدتان این موارد را در اختیارتان می‌گذارد تا در موردش تصمیم بگیرید و روز عقد آن را به سندتان اضافه کند. برخی نیز بعد از عقد یا حتی سال‌ها بعد از ازدواج با توجه به شرایطشان این شروط را امضا می‌کنند و برخی دیگر نیز اصلا آن را امضا نمی‌کنند و وارد سند ازدواجشان نمی‌کنند.

شروط ضمن عقدی که در سند ازدواج به صورت چاپی وجود دارد

همانطور که توضیح دادیم قبل از عقد، دفتر اسناد لیستی از شروط ضمن عقد معمول را در اختیار شما می‌گذارد که درباره‌اش تصمیم بگیرید و روز عقد آن را در سند ازدواجتان امضاء کنید. در سند ازدواجتان 13 شرط ضمن عقد وجود که در دو بند الف و ب آمده است:

الف. شرط نصف کردن اموال یا تصنیف

با امضای این شرط، آقا متعهد می‌شود که در صورت طلاق نصف اموال و دارایی‌هایش را به نام خانم کند. البته این شرط زمانی قابل از نظر قانونی قابل اجراست که دلیل طلاق به دلیل تخلفات خانم از وظایف زن و شوهری نباشد.

بررسی روانشناسی

در بسیاری از مشاوره‌های پیش از ازدواج زن و شوهر بر سر امضای نصف کردن اموال توافق ندارند. معمولا این مخالفت از جانب آقایان است؟ اما آیا هر مردی موظف است این شرط را امضاء کند؟ این سوال یک امر کاملا شخصی است و به شما و همسرتان بستگی دارد. برخی آقایانی که همسرشان خانه‌دار است معتقد هستند تمام اموال و دارایی‌ها را آن‌ها به واسطه تلاش و کار کردن به دست می‌آورند و انصاف نیست بعد از طلاق نصف آن را به نام همسرشان کنند، همسرشان نیز معتقد است کار خانه‌داری خود یک شغل به حساب می‌آید و تلاشی که زن در خانه و در عین حال نگه داری و مراقبت از فرزندان می‌کند به اندازه مرد و حتی بیشتر از اوست. از طرفی برخی خانم‌های شاغل معتقد هستند چوه مانند همسرشان سر کار می‌روند بعد از جدایی باید اموال را نصف کنند و در این بین همسرشان معتقد است خانم آن‌ها حقوقی که به دست می‌آورد را خرج خانه نمی‌کند و جز مخارج شخصی خودش است. آقای دیگری در جلسه مشاوره پیش از ازدواج معتقد بود دارایی‌های او و درآمدی که کسب می‌کند شخصی نیست و از ارث و میراث پدرش است و متعلق به کل خانواده و نمی‌تواند این ریسک را بپذیرد که بعد از طلاق دارایی‌هایی که حق تمام خواهر و برادرهایش است را با همسرش نصف کند و … خلاصه  هر فردی با توجه به شرایطش دیدگاهی نسبت به اموالش دارد و نکته‌ای که شما به عنوان یک خانم یا آقا باید در نظر بگیرید این است که خودتان را به هیچ عنوان با دیگران مقایسه نکنید و تنها با بررسی شرایط شخصی خودتان در اینباره تصمیم بگیرید.

ب. وکالت در طلاق

همانطور که احتمالا می‌دانید در قوانین کشور ما حق طلاق با مرد است، اما در شروط ضمن عقد بند ب، مواردی وجود دارد که به زن با توجه به شرایط خاص اجازه طلاق داده می‌شود. این بند 12 مورد دارد که شما و همسرتان با توافق یکدیگر می‌توانید آن را امضاء کنید:

1. عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر به مدت ۶ ماه
2. عسر و حرج ناشی از سوء رفتار یا سو معاشرت شوهر
3. بیماری غیر قابل علاج شوهر
4. جنون شوهر
5. اشتغال به شغل منافی شئون خانوادگی توسط شوهر
6.  محکومیت شوهر به حبس پنج سال یا بیشتر
7. اعتیاد شوهر
8. ترک غیرموجه زندگی از سوی شوهر
9. محکومیت شوهر به مجازات به مجازات خلاف شآن و اجرای آن
10. عقیم بودن شوهر و عدم بارداری زن در پنج سال
11. مفقودالاثر شدن شوهر
12. ازدواج مجدد شوهر

بررسی روانشناسی

همانطور که توضیح دادیم این شروط باید با توافق هر دوی شما صورت پذیرد، از آنجایی که این قوانین برای حمایت از خانم‌ها به اجرا در می‌آید، مخالفتش اغلب از جانب آقایان است. اگر شوهر شما با امضای این قوانین مشکل داشت، مهم‌تر از تلاش برای راضی کردن ایشان این است که چرا مخالف است؟ پیدا کردن ریشه این مخالفت بسیار ضروری است! آیا یک ترس ساده از ازدواج است که در اغلب آقایان وجود دارد و طبیعی است یا ریشه‌های دیگری دارد که دانستنش ممکن است بر تصمیم شما برای ازدواج اثر بگذارد. به عنوان مثال اینکه یک آقا با امضا کردن شرط حق طلاق در صورت ابتلا به اعتیاد مخالفت کند جای سوال دارد، هر کدام از این 12 بند و مخالفت با آن باید با گفتگوی شما و همسرتان به نتایج قابل قبول برسد. یکی از مواردی که مشاوره پیش از ازدواج را ضروری می‌کند همین مورد است! اگر شما و همسرتان به خوبی نسبت به یکدیگر شناخت داشته باشید، میزان قابل قبولی صمیمیت بین شما وجود داشته باشد و معنای تعهد در زندگی مشترک را به خوبی درک و پذیرفته باشید خیلی از این شروط هرگز به کار شما نمی‌آید. متاسفانه برخی تصور می‌کنند وقتی چندین سال با یکدیگر دوست بوده‌اند نیازی به شناخت بیشتر وجود ندارد! اگر چنین تصوری دارد به این جملات دقت کنید:” خرش که از پل گذشت رفتارش عوض شد”، “قبل ازدواج هیچی نمی‌خواست بعدش همه چی می‌خواست”، “زندگی همیشه ماه عسل نیست”، “این روش رو ندیده بودم”، “خیلی با دوران دوستی فرق داره” و … تمام این جملات ناشی از شناخت سطحی در دوران دوستی و نامزدی است. اگر زن و شوهر قبل از ازدواج روی خودشان خودشناسی انجام دهند و نیازهایشان را بشناسند و آن را اصول صحیح برطرف کنند هرگز از ازدواج و شریک عاطفی برای دستیابی به آن‌ها استفاده نمی‌کنند که بعدا منجر به تغییر رفتارشان شود. پس قبل از اینکه بخواهید ازدواج کنید و کارتان به بررسی شروط ضمن عقد برسد نکات زیر را رعایت کنید:

• خودشناسی: بارها در مقالات مختلف تاکید کرده‌ایم قبل از وارد شدن به هر رابطه‌ای حتی زمانی که شخصی در زندگی‌تان نیست خودشناسی را انجام دهید! تنها با خودشناسی است که می‌توانید فرد مناسبی را برای ازدواج انتخاب کنید. مطمئن باشید با خودشناسی صحیح خشت اول رابطه امن را محکم و درست می‌گذارید و احتمال اینکه کارتان به اجرا درآوردن شروط ضمن ازدواج برسد خیلی کمتر می‌شود.
• دوری از تصمیمات هیجانی: همانطور که گفتیم ازدواج علاوه بر جنبه عاطفی‌اش یک قرارداد قانونی است. قانون با کسی شوخی ندارد، هرچقدر هم از تصمیمتان مطمئن باشید و عاشق همسرتان باشید باید موارد قانونی سندی که در حال امضایش هستید را هم جدی بگیرید! جملاتی مانند:” مهریه را کی داده کی گرفته”، ” من و تو عاشق همیم این حرفا بینمون پی نمیاد”، “فقط میخوایم بهم برسیم بقیه اش یه تیکه کاغذه” و … تنها از زبان افراد ناآگاه و غیر منطقی خارج می‌شود. پس علاوه بر مشاوره پیش از ازدواج با یک وکیل هم در اینباره مشاوره داشته باشید.
• گفتگو درباره موارد مهم ازدواج: متاسفانه مشکلات بعد از ازدواج از جایی ناشی می‌شود که خیلی تصورش را نمی‌کردید و راجع به آن صحبت نکرده بودید. موارد مهمی مانند مدیریت مالی، رفت و آمدها، تعداد و شیوه تربیت فرزندان، مسائل جنسی و … معمولا کمتر مورد گفتگو در دوره آشنایی قرار می‌گیرد و این یکی از بزرگترین اشتباهات قبل از ازدواج است! تکلیفتان را با این موارد مهم روشن کنید و تصور نکنید بعد از ازدواج فرصت برای حل این موضوعات وجود دارد!
• قاطعیت در امور: اگر با شیوه اصولی، به کمک مشاوره پیش از ازدواج و مشورت با یک وکیل مجرب به این نتیجه رسیدید که لازم است شروط پیش از ازدواج را امضاء کنید با کسی درباره‌اش تعارف نداشته باشید و بدون خجالت آن را بیان کنید! منظور ما لجبازی نیست! ابتدای تیتر تاکید کردیم که این روند باید اصولی طی شود نه از روی لج و لج بازی و چشم و هم چشمی! امل وقتی تصمیم بر اجرایش شد در انجام آن قاطع باشید مگر اینکه دلایل منطقی و قانع کننده‌ای برای عدم انجام آن وجود داشته باشد.

چند نکته مهم

آیا هر شرطی که دلمان بخواهد می‌توانیم به شروط ضمن عقد اضافه کنیم؟

شما می‌توانید با توافق همسرتان شرایطی را که در آن توافق دارید به سند ازدواجتان اضافه کنید و در بخش توضیحات آن را بنویسید اما بهشرطی که جزء شروط غیر مقدور، بی فایده و نامشروع نباشد. که در زیر به صورت مختصر آن را توضیح می‌دهیم:

• شروط غیر مقدور: شروط غیر مقدور شروطی هستند که از نظر عرفی متعارف نباشد و هرکسی نتواند از پس آن بر بیاید! مثلا اینکه شرط بگذارید زن یا شوهر در عرض یک هفته به سه زبان دنیا مسلط شود یا یک هکتار خاک کرده ماه را به نام من بزند!
• شروط بی فایده: شروطی که در انجام آن هیچ منفعت عقلانی و عرفی وجود نداشته باشد. مثلا اینکه یکی از شروط ضمن عقد این باشد زن یا شوهر روزی یک شعر بخواند!
• شروط نامشروع: شروطی که از نظر قانونی و شرعی پذیرفته شده نباشد و قانون اجازه اجرای آن را نمی‌دهد. مثلا شرط شود زن نفقه نداشته باشد یا مرد حق طلاق نداشته باشد.

موارد معمول و عرفی که می‌توان در توضیحات سند ازدواجتان بیاورید مواردی مثل حق تحصیل، حق اشتغال، حق حضانت فرزند و حق خروج از کشور است که هر کس بنابر شرایطش می‌تواند با همسرش بر سر آن توافق کند و آن را به عقدنامه اضافه کند.