اگر خانواده تان روزهای سختی را میگذارند، دلیل این سختی هر چه که باشد، از استرس گرفته تا خشم یا اندوه، مشاوره خانواده میتواند اوضاع خانوادگیتان را به نحو چشمگیری بهبود دهد. مشاور خانواده به همسران، فرزندان یا اعضاء یک خانواده پرجمعیت کمک میکند. این نوع مشاوره مشکلات را به عنوان فرصتی برای برقراری ارتباط بهتر و رفع تعارض ها و ناسازگاری ها، به عنوان الگوها یا سیستم هایی نیازمند تغییر میبیند، نه به عنوان مشکلاتی که یک نفر مسبب آنها است؛ به همین دلیل است که از مشاوره خانواده غالباً با اصطلاح “درمان مبتنی بر نقاط قوت” یاد میشود.
مشاوره خانواده روش ایده آلی است که به اعضاء خانواده کمک میکند تا خود را با مشکلات عضوی که در حال مبارزه با اعتیاد است یا به بیماری روحی یا جسمی مبتلا شده است، وفق دهند. همچنین توصیه میشود که جلسات مشاوره خانواده را حتماً تحت نظر فردی انجام دهید که در زمینه ی بهبود روابط خانواده و کاهش تعارض تجربه داشته باشند؛ این فرد میتواند مددکار اجتماعی، روانشناس یا مشاور توانمندی باشد که دوره های تکمیلی مرتبط با مشاوره خانواده را گذرانده است.
دلایل مراجعه افراد به مشاوره خانواده خوب چیست؟
• مشکلات تحصیلی، سوءمصرف مواد یا اختلالات خوردن یکی از فرزندان
• وقوع تغییر یا آسیب بزرگی، مانند اسباب کشی به یک خانه جدید، بلایای طبیعی یا زندانی شدن یکی از اعضاء خانواده، که بر کل خانواده تاثیر گذاشته باشد.
• مرگ غیرمنتظره یا ناشی از حادثه ی یکی از اعضاء خانواده
• سازگار شدن با عضو جدید خانواده، برای مثال زمانی که خواهر یا برادر جدید متولد میشود یا به فرزندخواندگی پذیرفته میشود، خواهر یا برادر ناتنی بعد از ازدواج والدین مجبور به زندگی در خانه مشترک میشوند یا پدربزرگ و مادربزرگ برای زندگی نزد فرزندان و نوه های خود میآیند.
• مراقبت از عضوی از خانواده با نیازهای ویژه
• دعوا و خشونت‌های خانگی
• مشکلات مالی یا عدم توافق دربارهی مسائل مالی
• طلاق
• برنامه ریزی برای نگهداری مشترک از فرزندان بعد از طلاق
• خیانت
• ناسازگاری میان والدین
یک مشاوره خانواده خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
• تحصیلات و تجربه: مشاور انتخابیتان چه تحصیلاتی دارد و چه آموزشهایی دیده است؟ آیا پروانه اشتغال دارد؟ آیا دورههای تخصصی مربوط به مشاوره و روان درمانی خانواده را گذرانده است؟ در ارتباط با مشکلات خاص خانوادهتان از تجربهی لازم برخوردار است؟
• موقعیت جغرافیایی و در دسترس بودن: مطبش کجا است؟ ساعات کاری مطب چگونه است؟ چنانچه مشکلی اورژانسی پیش بیاید، در دسترس است؟
• تعداد و مدت زمان جلسات مشاوره: هر جلسه مشاوره چقدر طول میکشد؟ زمانبندی جلسات چگونه است؟ معمولاً چند جلسه برگزار میشود؟
• هزینه: هزینه هر جلسه مشاوره چقدر است؟ چنانچه جلسهای را کنسل کنید، باید هزینهای پرداخت کنید؟
هدف از مشاوره خانواده چیست؟
هدف از مشاوره خانواده این است که اعضاء یک خانواده برای رفع مشکلات روانی، عاطفی یا ذهنی که آنها را از یکدیگر دور کرده و خانواده را در مرز فروپاشی قرار داده است، با هم متحد شوند. یک مشاور خانواده خوب برای این که اعضاء خانواده را متحد با هم به سمت یک زندگی خانوادگی سالم راهنمایی کند، به آنها برای بهبود ارتباط، حل مشکلات خانوادگی، فهمیدن و مدیریت موقعیتهای خاص خانوادگی و خلق محیطی با عملکرد بهتر در خانه کمک میکند. اهداف مشاوره خانواده به طور کلی به مشکلات موجود مراجعین بستگی دارد. برای مثال اهداف مشاوره در سناریوهای زیر با هم متفاوت خواهد بود:
• یکی از اعضاء خانواده دچار روانپریشی شدید یا اسکیزوفرنی است: مشاور در این حالت به دیگر اعضاء خانواده کمک میکند تا این اختلال را درک کنند و خود را با تغییرات روانی حاصل از این بیماری وفق دهند.
• مشکلات ناشی از شکاف نسلی و تفاوت حد و مرزها بین نسلهای مختلف، مانند زمانی که سه نسل در یک خانه با هم زندگی میکنند یا فرزندان توسط پدربزرگ و مادربزرگ خود بزرگ میشوند: بهبود ارتباط و کمک به اعضاء خانواده برای تعیین حدو مرزهای سالم هدف از مشاوره در چنین شرایطی است.
• انحراف خانواده از هنجارهای اجتماعی (ازدواج نکردن رسمی والدین، به فرزندخواندگی قبول شدن از سوی دو مرد همجنسباز و … ): هدف از مشاوره در این شرایط همواره پرداختن به مشکلات درونی خاص نیست، اما ممکن است اعضاء خانواده برای مقابله با عاملهای خارجی مانند نگرشها و برخوردهای جامعه به کمک نیاز داشته باشند.
• چنانچه اعضاء یک خانواده دارای پیشینهی نژادی، فرهنگی یا مذهبی مختلف باشند: مشاوره در این حالت به اعضاء خانواده کمک میکند تا یکدیگر را بهتر درک کنند و روابط سالمی را ایجاد کنند.
• یکی از اعضاء بلاگردان بقیه میشود یا به علت انجام دادن مشاوره روانی فردی و تحت درمان بودن تحقیر میشود: وقتی یکی از اعضاء خانواده با احساساتی مانند طرد شدن دست به گریبان باشد یا از طرف بقیهی خانواده به اندازهی کافی حمایت نشود، مشاوره با هدف افزایش همدلی و درک میان اعضاء خانواده انجام میشود تا فرد با بهرهمندی از حمایت بیشتر خانواده بتواند درمان را ادامه دهد.
• وقتی به نظر میرسد که مشکلات بیمار و دیگر اعضاء خانواده از هم تفکیکناپذیر باشد: چنانچه مشکل یا مشکلات بیمار عمیقاً در مشکلات دیگر اعضاء خانواده ریشه داشته باشد، مشاوره به منظور پرداختن به تمامی مسائل مرتبط و حل کردن یا تخفیف اثرات الگوی مشکلات انجام میشود.
• خانواده آمیخته (خانواده ناتنی): خانوادههای آمیخته مشکلات منحصر به فردی را با توجه به موقعیت خاصشان تجربه میکنند. مشاوره خانواده برای خانوادههای آمیخته با هدف افزایش درک و تفاهم میان اعضاء خانواده و تسهیل تعاملات و روابط سالم میان اعضاء خانواده انجام میشود.
فرایند مشاوره خانواده چگونه است؟
مشاور ابتدا با تمام اعضاء خانواده صحبت میکند تا همگی متوجه شرایط موجود بشوند. سپس سوالاتی را از یکایک اعضاء خانواده میپرسد تا متوجه دیدگاه و نظر همه دربارهی مشکل، زمان شروع مشکل و راهکارهای خانواده برای مدیریت مشکل بشود. مشاور خانواده طرح درمان را در مرحلهی بعد آماده میکند. هدف رفع تعارض و ناسازگاری در میان خانواده است و قرار نیست هیچ کدام از اعضاء خانواده برای بروز مشکلات سرزنش شود. مشاور برای ارتباط بهتر، حل مششلات و یافتن روشهای جدید برای همکاری و همفکری به اعضاء خانواده کمک میکند؛ مشاور خانواده از طریق انجام تمرین‌هایی این مهارت‌ها را آموزش میدهد و با ارائه تکالیف خانگی از شما می‌خواهد تا برای حل هرچه سریع‌تر مشکل با او همکاری کرده و تکالیف را به صورت منظم انجام دهید.
شما در طول خانواده درمانی میتوانید:
• توانایی خانواده را برای حل مشکلات بررسی کنید و افکار و عواطف خود را به روشی سازنده بیان کنید.
• نقشها، قوانین و الگوهای رفتاری خانواده را برای تعیین مشکلاتی که منجر به بروز ناسازگاری شده کشف کنید و روشهایی را برای حل مشکلات بیابید.
• نقاط ضعف و قوت خانواده خود را بشناسید، مثلاً ممکن است شما در خانوادهتان به هم اهمیت بدهید و از یکدیگر مراقبت کنید، اما نتوانید به هم اعتماد کنید.
البته مشاوره خانواده همواره نمیتواند مشکلات را حل کند، اما میتواند مهارتهای جدیدی را برای پشت سر گذاشتن شرایط سخت به روشهای سالمتر آموزش دهد.
نتیجه بخش بودن درمان، غیر از اینکه به تخصص و مهارتهای درمانگر بستگی دارد به پشتکار و نظم شما در انجام تمرین‌ها و تکالیف نیز وابسته است.
فواید ارتباط با یک مشاور خانواده خوب
سودمندی و کارآمدی این رویکرد کلنگرتر برای رفع مشکلات خانوادگی در بسیاری از موارد اثبات شده است. خانوادهها در مشاوره خانواده تحت راهنمایی مشاور یا روانشناس در محیطی امن و کنترل شده برای حل مشکلاتشان سعی میکنند. مزایای مشاوره خانواده عبارت است از:
• درک بهتر حد و مرزهای سالم در خانواده
• ایجاد انسجام و ارتباط میان اعضاء خانواده
• ارتقاء مهارت حل مسئله از طریق درک پویایی و الگوهای خانوادگی
• ایجاد درک و همدلی
• کاهش تعارض خانوادگی و ارتقاء مهارتهای مدیریت خشم
• متحد کردن خانواده بعد از بحران
• ایجاد صداقت میان اعضاء خانواده
• تزریق اعتماد میان اعضاء خانواده
• ایجاد یک محیط خانوادگی امن و حمایت کننده
• کاهش منابع تنش و استرس درون خانواده
• کمک کردن به اعضاء خانواده برای بخشیدن یکدیگر
• حل تعارض میان اعضاء خانواده
• در کنار هم جمع کردن اعضاء یک خانوادهی متلاشی شده
مشاوره خانواده مدت زمان و هزینه‌های مشاوره خانواده
تعداد دقیق جلسات مشاوره خانواده به وضعیت خانواده و نوع مشاوره بستگی دارد، معمولاً 20 ـ 5 جلسه مشاوره 60 ـ 50 دقیقه ای انجام میشود.
هزینه‌های مشاوره خانواده اندکی نسبت به مشاوره فردی بالاتر است و چون تحت پوشش بیمه نیستند برخی از افراد نمی‌توانند از پس هزینه‌های آن بربیایند. پیشنهاد ما این است که حتما در بودجه بندی خود بخشی را به مشاوره خانواده اختصاص دهید. با اینکار شما از بروز خیلی از مشکلات دیگر جلوگیری می‌کنید. اما اگر به هردلیلی قادر به کنار گذاشتن این مبلغ نشدید، با استفاده از منابع معتبر سطح آگاهی خود را بالا ببرید یا از مشاوره‌های تلفنی و آنلاین کمک بگیرید. در ادامه ما تعدادی از تمرین‌ها و تکنیک‌های مورد استفاده در جلسات مشاوره خانواده را مطرح میکنیم تا اگر قادر به شرکت در جلسات مشاوره نبودید خودتان با همکاری خانواده بتوانید تا حدی جلو بیشتر شدن مشکلات را بگیرید.
• سوال معجزه
این تمرین در مشاوره خانواده، مشاوره همسران و مشاوره فردی کاربرد دارد. همگی ما هر از گاه برای بهبود شرایط تلاش میکنیم، اما گاهی هر چقدر بیشتر تلاش میکنیم، باز هم راه به جایی نمیبریم، چون اصلاً نمیدانیم که هدف اصلیمان چیست. سوال معجزه روشی فوق العاده برای کندوکاو در رویاها و خواسته هایمان است. سوال معجزه در بافت مشاوره خانواده یا ازدواج با این هدف به کار برده میشود که اعضاء خانواده بهتر نیازهای یکدیگر را درک کنند تا بتوانند از رابطه شان لذت ببرند و با شادی و خوشبختی کنار یکدیگر زندگی کنند. “فرض کنید که امشب وقتی خواب هستید، معجزه ای رخ میدهد. وقتی فردا صبح بیدار میشوید، از روی چه اتفاقاتی میتوانید متوجه شوید که زندگیتان ناگهان بهتر شده است؟”
این تمرین را با اعضای خانواده انجام دهید و نظرات آنها را بپرسید با توجه به نوع مشکلی که در خانواده دارید می توانید نظرات خود را اولویت بندی کنید و بهترین راهی که به حل مشکلتان کمک میکند را انتخاب کنید. این تمرین همچنین به شما و اعضای خانوادهتان کمک میکند تا بتوانید درک روشن تری از اهداف خود داشته باشید و بتوانید به سوی اهداف خود گام بردارید.
• آب نبات رنگی
برای انجام دادن این تمرین با خانواده تان به یک بسته اسمارتیز یا آب نبات رنگی نیاز دارید. به هر یک از اعضاء خانواده هفت آب نبات بدهید و از آنان بخواهید که آب نباتها را براساس رنگ مرتب کنند و آنها را فعلاً نخورند.
سپس از یکی از اعضاء خانواده بخواهید که یک رنگ را انتخاب کند و تعداد آب نباتی را که از آن رنگ دارد، بین بقیه تقسیم کند. او باید به تعداد آب نباتهایی که از آن رنگ دارد، به سوالات زیر جواب بدهد:
• سبز: واژه هایی برای توصیف کردن خانواده
• بنفش: روشهایی برای شاد بودن و خوشگذرانی های خانوادگی
• نارنجی: مسائل و مشکلاتی که باید در خانواده بهبود داده شود.
• قرمز: نگرانیها
• زرد: خاطرات محبوب خانوادگی
وقتی اولین نفر جوابهایش را داد، به او بگویید که نفر بعدی را انتخاب کند تا او هم براساس تعداد آبنباتهایی که دارد به همان سوالات بالا پاسخ بدهد. بعد از آن که تمام اعضاء خانواده شرکت کردند، میتوانید آبنباتها را بخورید و دربارهی جوابهای داده شده با هم گفتگو کنید. سوالات زیر به پیشرفت این گفتگوی خانوادگی کمک میکند:
• از این بازی چه مطالبی یاد گرفتیم؟
• عجیبترین نکتهای که دربارهی بقیه متوجه شدیم، چه بود؟
• برای ایجاد این تغییرات و بهبودها چه کار میتوانیم بکنیم؟
از آنجایی که در این تمرین از آبنبات های خوشمزه ای استفاده میشود، مطمئن باشید که فرزندان کوچکتان هم با کمال میل در آن شرکت خواهند کرد.
• توپ هیجانات
توپ هیجانات تمرین ساده ای است که فقط به یک توپ و یک خودکار یا ماژیک نیاز دارد. به این ترتیب افرادی که از صحبت کردن درباره ی احساساتشان معذب میشوند، احساس نمیکنند که آنها را تحت فشار گذاشته اید.
بهترین گزینه برای این بازی یک توپ پلاستیکی است، چون آنقدر بزرگ هست که بتوانید چند احساس مختلف را روی آن بنویسید و همین طور وقتی در یک دایره دور هم مینشینید، به راحتی میتوانید آن را به طرف هم پرتاب کنید. چند احساس، مثلاً شادی، تنهایی، حماقت یا ناراحتی، را روی توپ بنویسید.
از خانواده تان بخواهید که در یک دایره دور هم بنشینند و توپ را بین خودتان رو به جلو و عقب پرتاب کنید. وقتی یک نفر توپ را گرفت، از او بپرسید که کدام احساس نوشته شده روی توپ به سمت صورتش است و از او بخواهید ماجرایی را که باعث شده، چنین احساسی به او دست بدهد، تعریف کند. هدف از این تمرین این است که بتوانید درباره ی احساساتتان با اعضاء خانواده صحبت کنید، گوش دادن به یکدیگر و بیان احساسات و هیجانات را تمرین کنید.
• هدیه خانواده
این تمرین برای افزایش درک و تفاهم میان اعضاء خانواده سودمند است و کمک میکند تا بحث و گفتگویی متفکرانه با هم داشته باشید. برای انجام دادن این تمرین به مقداری وسایل و لوازم هنری و یک ساک هدیه نیاز دارید. برای خانوادهتان توضیح بدهید که میخواهید هدیه ای را از این مواد تهیه کنید. این هدیه برای کل خانواده و وسیله ای است که همه به آن نیاز دارند. آنها باید با هم درباره هدیه مناسب و کاربرد آن در خانواده فکر کنند، ظرف سی دقیقه هدیه شان را انتخاب کنند و آن را بسازند.
بعد از آماده کردن هدیه باید آن را در ساک بگذارید. نتیجه این تمرین به مشاور کمک میکند تا همکاری و سازو کارهای داخلی خانواده را بررسی کند و ببیند که شما در کنار یکدیگر چگونه تصمیم میگیرید و تکلیفی را در قالب یک واحد منسجم انجام میدهید. بعد از این تمرین میتوانید گفتگویی معنادار و نتیجه بخش را شروع کنید.
برای پیشبرد بحثتان میتوانید از سوالات زیر استفاده کنید:
1. هدیه را توصیف کنید.
2. احساس خودتان را هنگام آماده کردن هدیه شرح دهید.
3. چه کسی تصمیم ها را حین فعالیت گرفت؟ مثلاً چه کسی تصمیم گرفت که هدیه چه چیزی باشد؟
4. آیا دو یا چند نفر از اعضاء خانواده مان توانستند با هم کار کنند؟
5. کسی بود که مشکلی ایجاد کند یا با بقیه موافق نباشد، چه کسی این مشکل را مدیریت کرد؟
6. آیا نکته ای در شیوه ی آماده کردن این هدیه وجود داشت که یادآور شیوه ی انجام کارها در خانه و همکاری خانوادگی باشد؟
7. این هدیه چه کمکی به خانواده مان میکند؟ چه چیز دیگری میتواند به خانواده مان کمک کند؟
جهت گرفتن مشاوره خانواده همین الان میتوانید با روانشناسان متخصص ما در همیار عشق از طریق تماس تلفنی یا آنلاین(واتس اپ و تلگرام) ارتباط برقرار کرده و ضمن گرفتن مشاوره با تمرین‌های بیشتری که در جلسات مشاوره خانواده بکار گرفته میشوند آشنا شوید.
مشاوره خانواده یکی از روشهایی است که میتواند در حل مشکلات خانوادگی به شما کمک کند. اختلاف با همسر، اختلاف با فرزندان، ورود یک فرد جدید به خانواده، ابتلای یکی از اعضای خانواده به بیماری روحی یا اعتیاد و مشکلات مالی از جمله مواردی هستند که مشاور خانواده میتواند هنگام رویارویی با آنها به شما کمک کند. هدف از مشاوره خانواده کمک به اعضا برای بازسازی یا اصلاح روابط، تعریف مجدد نقشها، و ایجاد مرزها و خط قرمز‌های جدید در خانوده است. در جریان مشاوره خانواده، درمانگر از طریق انجام تمرین‌ها و ارائه تکنیک‌هایی مشکل را برای شما روشن کرده و به کمک خودتان سعی بر حل مسئله میکند.
یک مشاوره خوب خانواده به شما کمک میکند تا صمیمت را بین خودتان بالا ببرید، با مرزها و نقش‌های جدید آشنا شوید، و احساس همدلی بیشتری با یکدیگر داشته باشید. جلسات مشاوره خانواده معمولا با توجه به نوع و شدت مشکل بین 5-20 جلسه یک ساعته متغیر است. اگر جز کسانی هستید که هزینه کافی برای مراجعه به مشاور را ندارید میتوانید، تمرین‌های سوال معجزه، آب نبات رنگی، توپ هیجانات و هدیه خانواده را در منزل همراه عزیزانتان انجام دهید.
پرسش و پاسخ کوتاه