خجالتی بودن ویژگی است که روابط اجتماعی شما را به چالش خواهد کشید و در این بین اگر این ویژگی متعلق به همسر شما باشد ممکن است برای هر دو شما ایجاد تنش کند زیرا یکی از شما در پی برقراری روابط اجتماعی و دیگری از آن فراری خواهد بود، برخی افراد تصور می‌کنند بعد از ازدواج می‌توانند روی همسرشان اثر بگذارند و این مشکلش را برطرف کنند اما موضوع همیشه به این سادگی نیست و گاهی این موضوع به یک مساله بغرنج در زندگی مشترک تبدیل می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم این موضوع را از ابعتد مختلف بررسی کنیم و راه‌کارهایی ارائه کنیم که بتوانید با شیوه اصولی و صحیح این مساله را مدیریت کنید.

تفکیک خجالتی بودن از سایر موارد

قبل از اینکه برخی نشانه‌های افراد خجالتی را با یکدیگر بررسی کنیم لازم است آن را از برخی ریشه‌های مهم جدا کنیم:

تفاوت خجالتی بودن و درون گرا بودن

برخی خجالتی بودن همسرشان را به درون گرایی او نسبت می‌دهند! درونگرایی کاملا با خجالتی بودن فرق دارد، فرد درون گرا از اینکه بین مردم و اجتماع باشد خجالت نمی‌کشد، او به خوبی آداب معاشرت را می‌شناسد، مهارت‌های ارتباطی را بلد است و می‌داند با هرکس چطور برخورد کند اما خودش علاقه چندانی به این کار ندارد، این عدم علاقه تبدیل به انزوا نمی‌شود اما نسبت به یک فرد برون‌گرا ممکن است برقراری روابط اجتماعی الویتش نباشد. البته ممکن است یک فرد درون گرا ویژگی خجالتی بودن هم داشته باشد همانطور که یک فرد برون‌گرا هم ممکن است با چنین مشکلی دست و پنجه نرم کند!

تفاوت خجالتی بودن از منزوی بودن

مساله خجالتی بودن و منزوی بودن کاملا متفاوت است. انزوا یک مشکل روانی است که نیاز به ریشه‌یابی جدی و درمان دارد در حالیکه خجالتی بدون یک ویژگی است که با یادگیری مهارت‌های ارتباطی و تمرین به تدریج برطرف خواهد شد. فرد منزوی دلش نمی‌خواهد و هیچ علاقه‌ای ندارد که با دیگران ارتباط برقرار کند که این یک مشکل جدی در سلامت روان فرد است اما فرد خجالتی دلش می‌خواهد بین مردم باشد و با آن‌ها ارتباط برقرار کند اما بنابر دلایل مختلفی خجالت می‌کشد.

تفاوت خجالتی بودن و اضطراب اجتماعی

گاهی اضطراب اجتماعی با خجالتی بودن اشباه گرفته می‌شود درحالیکه اضطراب اجتماعی یک اختلال جدی روانشناختی است و در سه مورد شدت ترس، میزان دوری از اجتماع و اختلال در عملکرد فردی با هم متفاوت هستند. خجالت در اضطراب اجتماعی معمولا شدیدتر از یک فرد خجالتی است و بیشتر شبیه به ترس از حضور در اجتماع است تا خجالت. از طرفی شدت دوری کردن فردی که اختلال اضطراب اجتماعی دارد بسیار بیشتر از یک فرد خجالتی است تا حدی که حضور در اجتماع برای او یک معضل جدی و به شدت تنش‌زاست. همچنین این ترس و اضطراب تا حدی است که زندگی شخصی فردی که اضطراب اجتماعی دارد را به شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد.

برخی ویژگی‌های مهم افراد خجالتی

دعوت شدن به مهمانی برایشان استرس‌زاست

یکی از مشکلات زندگی مشترک با فرد خجالتی برای هر دو طرف رابطه دعوت شدن به مهمانی است! معمولا با هر مهمانی که دعوت می‌شوید با غر زدن او مواجه می‌شوید که دوست ندارد بیاید مخصوصا اینکه در جمع غریبه باشد یا فردی باشد که همسرتان با او مشکل داشته باشد یا رودربایتی داشته باشد و … . بعد از راضی کردنش هم اضطراب‌هایش شروع می‌شود که چه بپوشد، چه کادویی بگیرید، چه ساعتی بروید و درباره چه چیزهایی صحبت بکنید و نکنید.

شروع گفتگو و ارتباط برایشان آسان نیست

برای فرد خجالتی شروع گفتگو و ارتباط با دیگران از باقی مراحل ارتباط سخت‌تر است! معمولا ترس از قضاوت، کسل کردن دیگران، عدم تمایل دیگران برای برقراری ارتباط، تایید نشدن از طرف آن‌ها و … اجازه نمی‌دهد فرد خجالتی به راحتی رابطه را شروع کند و اغلب صبر می‌کند تا دیگران از او سوال کنند. در واقع یکی از دغدغه‌های اصلی برقراری ارتباط و اضطرابش برای افراد خجالتی همین شروع رابطه است.

گوش به زنگی زیاد در مورد ظاهر و رفتارشان

افراد خجالتی دوست دارند در جمع دیده شوند اما نه از طریق صحبت و بیان عقیده و شرکت در بحث‌ها. آن‌ها دوست دراند چیزی برای ارائه در جمع داشته باشند ولی چون در بحث‌ها شرکت نمی‌کنند سعی می‌کنند روی لباس و ظاهر و رفتارشان تمرکز کنند. از طرف دیگر فرد خجالتی تصور می‌کند همه چیزش در جمع زیر ذره بین است به همین دلیل نگاه‌های خیره به برایش سم کشنده است و او نیز حواسش را جمع می‌کند تا مبادا رفتاری نشان دهد که دیگران دوست نداشته باشند بنابراین در جمع بیشتر از اینکه از کنار دیگران بودن لذت ببرند و در صحبت‌ها شرکت کنند حواسشان فقط به خودشان است و به صورت وسواس گونه‌ای خود را زیر نظر دارند.

اهمیت افراطی به قضاوت دیگران

تمام ما دوست داریم مورد تایید دیگران باشیم اما یک فرد سالم می‌داند جلب رضایت همه افراد مقدور نیست! افراد خجالتی به تایید و قضاوت دیگران خیلی اهمیت می‌دهند، وقتی در جمع از آن‌ها انتقاد شود تا مدت‌ها ذهنشان درگیر است و خودخوری می‌کنند و ورود دوباره‌شان به جمع برایشان بسیار سخت خواهد بود تا حدی که شاید مدت‌ها دیگر نخواهند وارد آن جمع شوند اما ذهنشان مدام درگیر جمع می‌ماند.

واهمه از سکوت جمع!

یکی از ویژگی‌های افراد خجالتی این است که وقتی در یک جمع هستند، چه جمع دونفره چه جمع چند نفره از سکوت جمع دچار واهمه می‌شوند و احساس می‌کنند یا به خاطر وجود اوست که بقیه صحبت نمی‌کنند، یا برای جمع کسل کننده هستند بنابراین معذب می‌شوند و بر شدت خجالتشان بیشتر افزوده می‌شود و ممکن است شروع به تعارف کنند که در زیر هم به آن اشاره کرده‌ایم.

تعارف زیاد

همانطور که در بالا توضیح دادیم افراد خجالتی درگیر تعارف‌های افراطی می‌شوند. مثلا بر سر غذا دائم تعارف می‌کنند که دیگران غذا بکشند، اصرار می‌کنند که پیش آن‌ها بمانند، توان نه گفتن ندارند و گاهی از خودشان می‌گذرند تا بتوانند کار دیگران را راه بیندازند. متاسفانه این افراد نیازهایشان را به زبان نمی‌آورند، مثلا اگر در جمع گرمشان یا سردشان باشد آن را عنوان نمی‌کنند و حتی اگر ازش آن‌ها در اینباره سوال شود جواب درستی نمی‌دهند و ترجیح می‌دهند گرما و سرما را تحمل کنند!

نیاز به الکل و مواد انرژی زا برای بودن در جمع

خب احتمالا بدانید که مواد محرکی مانند الکل و سایر مواد انرژی زا باعث می‌شوند فرد بتواند رهاتر باشد و خجالت را کنار بگذارد. متاسفانه افراد خجالتی برای رسیدن به این حالت گاهی رو به مشروبات الکلی می‌آورند و وجود آن برای حضور در جمع برایش ضروری می‌شود و نهایتا کار به اعتیاد به مشروب می‌رسد. صحبت‌های نازنین از مراجعین ما را بخوانید:” رضا بدون مشروب یه آدم بد خلق و خجالتیه، یه کلمه هم با دیگران حرف نمی‌زنه، حتی وقتی یه سر بعد از شام میریم جایی یه شیشه مشروب می‌ذاره تو ماشین واسه خودش می‌خوره تا بتونه حالش رو بهتر کنه، من خیلی نگرانشم”.

عدم راحتی در جمع غریبه‌ها

تعجبی ندارد که حضور در جمع غریبه‌ها برای فرد خجالتی چندین برابر حضور او در جمع آشنایان طاقت فرسا باشد. فرد خجالتی سعی می‌کند دیگران و رفتارشان را پیشبینی کند تا کمتر دچار  اضطراب شود اما وقتی در یک جمع غریبه باشد این پیشبینی پذیری برایش ممکن نیست و گوش به زنگی‌اش برای زیر نظر گذاشتن خودش چندین برابر می‌شود به خصوص که افراد غریبه نیز با ویژگی‌های او آشنایی ندارند و ممکن است رعایت حال او را نکنند و اوضاع را بدتر کنند.

چه باید کرد؟

انگ زدن ممنوع

برای کمک به همسر خجالتی‌تان به هیچ عنوان نباید به او برچسب بزنید. اینکه مدام یادآوری کنید او خجالتی است، در جمع دست و پایش گم می‌شود، نمی‌تواند روابط را مدیریت کند و … نه تنها کمکی به او نمی‌کند بلکه باعث می‌شود او بیشتر از خودش و رفتارش خجالت بکشد. پس به هیچ عنوان با او این کار را نکنید. شما هسمر او هستید و باید کمک حال رفع این مشکلش باشید نه اینکه نمک روی زخم‌هایش بریزید!

غر زدن چاره کار نیست

ما به عنوان یک روانشاس درک می‌کنیم که چقدر شرایط می‌تواند برای شما به عنوان یک همسر یک فرد خجالتی سخت باشد و درک می‌کنیم که چنین زندگی می‌تواند برای شما همراه با چالش و حتی تنش باشد، اما باز هم به عنوان روانشناس تاکید می‌کنیم که غر زدن چاره کار نیست! فرد خجالتی خودش بر این ویژگی آگاه است و می‌داند این مساله مشکل ساز است بنابراین نیاز به یادآوری ندارد نیاز به همراهی و کمک دارد. به جای غر زدن به او یادآوری کنید کنارش هستید تا این مشکل برطرف شود.

جار زدن این مساله ممنوع

لزومی ندارد خواهر و مادر و همسایه و دوست و آشنا از اینکه همسرتان خجالتی است با خبر باشند! شما باید راز نگه دار نقاط ضعف همسرتان باشید، متاسفانه برخی افراد برای توجیه کم حرفی و دوری گزینی همسرشان از جمع شروع به توصیف میزان خجالتی بودن او می‌کنند! به هیچ عنوان برای جلب رضایت دیگران نقاط ضعف همسرتان را بازگو نکنید! این مشکل را با برطرف کردن خجالتی بودن همسرتان حل کنید نه جار زدنش!

اجبار و تحمیل و ممنوع

برخی افراد فکر می‌کنند اگر همسرشان را در جمع قرار دهند و به زور دور و اطرافش را شلوغ کنند خجالتش می‌ریزد! این کار فقط اضطراب او را بیشتر می‌کند و وقتی اضطرابش بیشتر شود خجالتش بیشتر می‌شود و او را گرفتار یک چرخه معیوب می‌کند که بیرون آمدنش را از آن سخت تر می‌کند! هرگز ورود به جمع، صحبت و برقراری ارتباط را به او تحمیل نکنید، به او پیشنهاد دهید و فرصت دهید خودش انتخاب کند. اگر مخالفت کرد می‌توانید برایش توضیح دهید که مجبور نیست انتخاب کند اما از احساس خودتان هم بگویید و یادآوری کنید کنارش هستید.

مقایسه ممنوع

هرگز همسر خجالتی‌تن را با دیگران مقایسه نکنید! نفس مقایسه کردن در رابطه کلا مردود است و نباید به هیچ عنوان آن را انجام دهید اما در مورد خجالتی بودنش موضوع را چندین برابر با اهمیت‌تر می‌کند چون خجالت همسرتان چند برابرتر می‌شود و تصوراتش از وجود ناتوانی در برقراری ارتباط را برایش به واقعیت تبدیل می‌کنید و او را از جمع فراری‌تر می‌کنید! از طرفی وقتی یک مرد بداند قهرمان شما نیست یا یک زن بداند دیگران برای شما جذاب‌تر هستند به تدریج احساس صمیمیتش را با شما از دست خواهد داد و از یکدیگر دور می‌شوید.

در جمع کنارش باشید

همسر خجالتی‌تان را در جمع تنها نگذاید! منظورمان این نیست که به او بچسبید و مانند یک بچه تر و خشکش کنید اما در موقعیت‌هایی که می‌دانید می‌تواند برایش اضطراب آمیز باشد تنهایش نگذاید، مثلا هنگام ورود به مجلس و سلام و احوال پرسی‌های اولیه سعی کنید کنارش باشید چون همان‌طور که گفتیم شروع رابطه برای آن‌ها سخت است. البته قرار نیست این شرایط دائمی باشد و شما باید برای درمان و مدیریت این موضوع قدم بردارید.

مشاوره را جدی بگیرید

خجالتی بودن ریشه دارد و این ریشه باید کشف و برطرف شود! اگر توجه کرده باشید راه‌کارهایی که به شما اراائه دادیم بیشتر طرز برخورد با همسر خجالتی بود تا درمانش! چرا که هر فردی به دلیل خاص و منحصر به فردی تبدیل به یک شخص خجالتی شده است و باید درمان منحصر به فرد خودش را داشته باشد و این کار تنها از عهده یک مشاور خبره بر می‌آید. هرگر برای یک فرد خجالتی خود درمانی و نسخه‌های از پیش تعیین شده تجویز نکنید، چرا که اگر شکست بخورد عزت نفسش در از بین بردن این شرم و خجالت دو چندان آسیب می‌بیند! پس در کنارش باشید و تشویقش کنید کمک تخصصی بگیرد!