میزان اهمیت و تاثیرگذاری بزرگتر بودن یا کوچکتر بودن زن از مرد در ازدواج در جوامع و فرهنگ‌های گوناگون متفاوت است. جامعه ما از جمله جوامعی است که موضوع سن از نظر عرفی، فرهنگی و اجتماعی در آن اهمیت زیادی دارد. و به همین خاطر می‌تواند تاثیر زیادی بر ساختار زندگی مشترک زوجین بگذارد. اگرچه ازدواج کردن دختر بزرگتر با پسر کوچکتر در دنیای امروز به امر متداولی تبدیل شده است. در هر حال اختلاف سنی معکوس در ازدواج نیز، مانند هر عامل دیگری مزایا و معایب خاص خود را برای زندگی زناشویی دارد.

دلایل گرایش پسران به ازدواج با دختر بزرگتر از خود

بزرگتر بودن دختر از پسر در ازدواج و رابطه عاطفی موضوعی است که از سال‌ها پیش، مورد مقبولیت عامه و طیف وسیعی از جامعه نبوده است. با این حال این نوع ازدواج به مرور زمان رو به ازدیاد است. ازدواج پسر با دختر بزرگتر از خود، در سال‌های اخیر در ایران از 4درصد به 10.7 درصد افزایش پیدا کرده است.

موضوع جالب و قابل توجه این است که آمار نشان می‌دهد این ازدواج بیشتر در قشر تحصیل کرده جامعه ایران اتفاق می‌افتد. اما علت اصلی این اتفاق در سال‌های اخیر چیست؟

افزایش نقش اجتماعی دختران در جامعه

به نظر می‌رسد یکی از دلایل اصلی این است که در دهه اخیر تعداد دخترانی که به دانشگاه وارد شده‌اند افزایش چشمگیری داشته است و حتی در حال حاضر تعداد دختران دانشجو از تعداد پسران بیشتر است. این موضوع دخترانی با تفاوت سنی متفاوت را در دانشگاه در معرض توجه و ارتباط و تعامل با پسران قرار می‌دهد و احتمال ازدواج پسران دانشجو با دختران مسن‌تر افزایش می‌یابد.

افزایش تاثیرگذاری فرد در تصمیم گیری برای ازدواج

علت دیگر افزایش ازدواج‌هایی که در آن دختر بزرگتر از پسر می‌باشد، این است که در سال‌های اخیر نقش فرد برای تصمیم گیری در امور ازدواج و انتخاب همسر افزایش یافته است.

در گذشته ازدواج‌ها بیشتر به صورت خواستگاری سنتی بود و پدر و مادرها یا معرف‌ها دختری را برای ازدواج به پسر معرفی می‌کردند که از نظر آن‌ها شرایط مناسبی برای ازدواج با او داشت. در این میان یکی از اصلی‌ترین و بدیهی‌ترین ویژگی که در نظر گرفته می‌شد، کمتر بودن سن دختر از پسر بود. اما در حال حاضر که طریق آشنایی دختر و پسر قبل از ازدواج متفاوت شده است و در بسیاری از موارد آن‌ها به طور مستقیم با هم آشنا می‌شوند، شاید موضوع سن به اندازه گذشته در تصمیم‌گیری آنها در انتخاب همسر تاثیرگذار و مهم نباشد.

معایب بزرگتر بودن زن از مرد در ازدواج

بزرگتر بودن زن از مرد در ازدواج به خودی خود ضرورتا عامل مضر و آسیب رسان به ساختار خانواده و زندگی مشترک نیست. اما از نظر روانشناسان اینکه میزان اختلاف سنی تا چه اندازه باشد، عامل بسیار مهمی در افزایش یا کاهش ریسک شکست رابطه خواهد بود.

برای مثال بزرگتر بودن دختر از پسر به میزان یک تا سه سال معمولا مشکل خاصی محسوب نمی‌شود و حتی به نوعی می‌توان آن را بیشتر همسن گزینی محسوب کرد تا ازدواج با اختلاف سنی. اما اگر این اختلاف سنی از 5 سال به بالا باشد حتما باید مورد بررسی بیشتر قرار گیرد. زیرا آمار نشان می‌دهد چنین ازدواج‌هایی آمار طلاق بیشتری دارند.

برای مثال برخی از خانم‌هایی که با مرد کم سن ازدواج می‌کنند یک بار قبلا تجربه زندگی مشترک داشتند و این ازدواج دوم آنهاست و ممکن است صرفا به خاطر بودن با یک مرد و به خاطر امنیت اجتماعی وارد زندگی مشترک شوند. در عرف جامعه ایران، معمولا خانواده‌ها با این نوع ازدواج مخالف خواهند بود. ضمن اینکه آمار طلاق زوج در این دسته از ازدواج‌ها معمولا بالاست.

حرف مردم و تابوهای اجتماعی

چه بخواهیم این موضوع را بپذیریم یا خیر، بیشتر بودن سن دختر از پسر در فرهنگ و جامعه ما سبک نامتعارفی برای ازدواج محسوب می‌شود. بسیاری از افراد جامعه و خانواده‌ها دید منفی به این موضوع دارند و زوج احتمالا برای ازدواج با مخالفت‌های زیادی مواجه خواهند شد.

پس اگر تصمیم به ازدواج با پسر کوچکتر از خود دارید، باید ظرفیت بالایی برای شنیدن حرف مردم و روبرو شدن با تابوهای اجتماعی در این مورد داشته باشید.

امکان تغییر نقش همسر به والد

زوج‌هایی که سن زن از مرد بیشتر است، ممکن است در تعیین نقش‌ها و مسئولیت‌ها نسبت به یکدیگر دچار خطای ادراکی شوند. به خصوص اگردختر از پسر خیلی بزرگتر باشد و استقلال اقتصادی و اجتماعی زیادی داشته باشد.

در این صورت ممکن است دختر در زندگی مشترک به صورت ناخوداگاه، نقش یک مادر یا معلم نسبت به همسرش پیدا کند. این موضوع می‌تواند اقتدار مرد را در مدیریت خانواده تحت تاثیر منفی قرار دهد.

تفاوت زوج در سطح بلوغ فکری

زنان زودتر از مردان هم‌سن و سال خود بالغ می‌شوند. بنابراین وقتی دختری با پسر کوچکتر از خودش ازدواج می‌کند، ممکن است شوهرش در زمان ازدواج هنوز به اندازه کافی بالغ نشده باشد. در نتیجه زنی که بزرگتر از شوهرش است، در سازگار ساختن خود با این فرهنگ جدید به مشکل برمی‌خورد.

امکان عدم تناسب ظاهری زوج

عدم تناسب ظاهری در ازدواج‌هایی که زن و مرد همسن هستند یا شوهر کوچکتر از زن است، مشکل‌آفرین می‌شود. نشانه‌های پیری و پا به سن گذاشتن معمولاً در زنان زودتر از مردان مشاهده می‌شود. زمانی که زن و شوهر همسن باشند یا اختلاف سنی معکوس داشته باشند، پیری زن زودتر از شوهرش نمود پیدا خواهد کرد.

امکان عدم حمایت کافی از زن

چنانچه زن بزرگتر از شوهرش باشد، ممکن است شوهر جوانترش حمایت کافی را از او به عمل نیاورد. دخترانی که با پسرهای کوچکتر از خود ازدواج می‌کنند، ممکن است نتوانند آن‌طور که آرزوی هر زنی است، به حمایت همسرشان دلگرم باشند.

مشکلات فرزندآوری

برخلاف مردان که محدودیتی از نظر سن برای فرزندآوری ندارند، زنان از نظر بیولوژیکی سال‌های محدودی قادر به فرزندآوری هستند. درمواردی بزرگتر بودن زن از همسرش با فاصله سنی زیاد می‌تواند در این مورد مشکل زا باشد.  به ویژه در دوران حاضر که سن ازدواج دختران بالا رفته است آن‌ها فرصت محدودتری برای فرزندآوری دارند.

فرافکنی علت اختلافات به موضوع سن دختر

 چنانچه اختلاف سنی معکوس در زندگی مشترک وجود داشته باشد، احتمال این که یکی از همسران این اختلاف سنی را دلیل بسیاری از مشکلات بداند، زیاد است. در چنین شرایطی به جای این که زن و شوهر سعی کنند مشکل پیش آمده را با همفکری هم حل کنند، بی‌رحمانه کوچک بودن و بالغ نشدن یا بزرگ بودن و پیر شدن هم را به رخ یکدیگر می‌کشند.

مزایا بزرگتر بودن زن

البته بزرگتر بودن دختر از پسر بدون فایده هم نیست و بسیاری از مردان به دلایل زیر تمایل دارند که با زنی بزرگتر از خودشان ازدواج کنند:

• رسیدن زن به بلوغ فکری
• پیشرفت‌ها و ارتباطات شغلی
• وضعیت اقتصادی بهتر
• بالغ شدن و شایستگی تبدیل شدن به یک مادر نمونه
• رسیدن به موفقیت‌های شغلی بیشتر
• سازگاری سلامتی: طول عمر زنان 5 سال بیشتر از مردان است و نه عامل از ده علت اصلی مرگ و میر باعث می‌شود که مردان زودتر از زنان این دنیا را ترک کنند. این واقعیت در بیولوژی ریشه دارد و ارتباطی با سبک زندگی ندارد. بنابراین مردی که با زنی 5 سال بزرگتر از خودش ازدواج می‌کند، در واقع با همتای فیزیولوژیک خود پیمان زناشویی بسته است.

از جمله دلایل افزایش گرایش مردان به ازدواج با دختران مسن‌تر از خود، می‌توان به افزایش نقش اجتماعی دختران در جامعه و تاثیرگذاری فرد در تصمیم گیری برای ازدواج اشاره کرد. ازدواج دختر با پسر کوچکتر از خود سختی‌ها و چالش‌هایی را برای زوج به همراه خواهد داشت زیرا به طور کلی دید جامعه و خانواده‌ها نسبت به این نوع ازدواج منفی است. در ازدواج دختر با پسر جوان‌تر از خود، امکان تغییر نقش همسر به والد وجود دارد و ممکن است حمایت کافی از زن در زندگی صورت نگیرد یا اینکه زوج در سطح بلوغ فکری با هم متفاوت باشند. مشکلات فرزندآوری و فرافکنی به موضوع سن نیز از جمله معایب دیگر این نوع ازدواج است. با این حال به طور کلی می‌توان گفت برای یک ازدواج موفق، داشتن تفاهم، تشابه در ارزش‌ها و باورها و اعتماد متقابل  موضوعات مهم‌تر و اساسی‌تری نسبت سن زوج هستند. اما نمی‌توان اهمیت سن را در ازدواج نادیده گرفت. جوان‌تر بودن مرد از زن در ازدواج، می‌تواند ریسک بوجود آمدن مشکلات را در زندگی مشترک افزایش دهد. البته این موضوع درمورد زوج‌هایی که اختلاف سنی آن‌ها زیاد است صدق می‌کند.